woordsoorten oefenen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Taalkundig ontleden: Woordsoorten

OEFENLES

Van ieder woord in een zin kan je de taalkundige functie benoemen!

Taalkunde: woordsoorten

Voorbeeld: De Efteling is een bekend pretpark.

lidwoord: de, een

zelfstandig naamwoord: Efteling, pretpark

werkwoord: zijn

bijvoeglijk naamwoord: bekend

Woordsoorten

1. lidwoord
2. zelfstandig nw
3. bijvoeglijk nw / 4. st. bijv nw.
4. werkwoord
5. voorzetsel
6. aanwijzend voornaamwoord
7. vragend voornaawoord 

Zelfstandig naamwoord (znw)

znw = een woord voor een mens, dier, plant, ding of gevoel.

• Je kunt een zelfstandig naamwoord meestal in het meervoud zetten.

- kat > katten - Dordrechter > Dordrechters - emotie > emoties -

• Je kunt er ook vaak een verkleinwoord van maken.

-        katje        -               Dordrechtertje              -        emotietje           -

Zelfstandig naamwoord (ZNW)

ZNW = een woord voor een mens, dier, plant, ding of gevoel.

• Je kunt er meestal een lidwoord voor zetten.
  

-        de kat          -         de Dordrechter          -         het emotietje        -

• Ook namen zijn zelfstandige naamwoorden.

-       Fatima         -        Jan-Willem Verbeek         -           Willem II         -

Bepaald en onbepaald lidwoord

Een lidwoord hoort altijd bij een zelfstandig naamwoord!

Er zijn in het Nederlands drie lidwoorden: de, het, een.

Bepaald lidwoord: de, het.

Onbepaald lidwoord: een.

Ik loop naar het park.
Het =

1. Een bepaald lidwoord.
2. Een onbepaald lidwoord.
3. Geen lidwoord.

Het waait.

Het =

1. Een lidwoord
2. Geen lidwoord

Ik ga zitten op een bankje.
Een =

1. Een bepaald lidwoord.
2. Een onbepaald lidwoord.
3. Geen lidwoord.

Hij is een van hen.

Een =

1. Geen lidwoord
2. Wel een lidwoord

Bijvoeglijk naamwoord

Vertelt iets over een zelfstandig naamwoord.

Kan vóór of achter het zelfstandig naamwoord staan.

De stoere filmster.

De filmster is stoer.

Stoffelijk bijvoeglijk naamwoord

Zegt van welke stof iets gemaakt is.

Een gouden horloge.

De papieren tas.

Wat is het bijvoeglijk naamwoord?

Alias wil graag een diamanten horloge.

1. Alias
2. graag
3. diamanten
4. horloge

Wat is het gemarkeerde woord?

Sarana draagt een [gele] jas.

1. bijvoeglijk naamwoord
2. stoffelijk woord
3. stoffelijk bijvoeglijk naamwoord
4. zelfstandig naamwoord

Wat is het gemarkeerde woord?

Met een [potlood] teken ik altijd.

1. bijvoeglijk naamwoord
2. stoffelijk woord
3. stoffelijk bijvoeglijk naamwoord
4. zelfstandig naamwoord

Bijwoorden

• Vertelt iets over een woord dat niet een zelfstandig naamwoord is.
• Kan vóór of achter het woord staan dat geen zelfstandig naamwoord is.

Bijwoorden geven aan een: plaats, richting, tijd, frequentie, duur, wijze, graad of vraag.

Bijwoorden

Plaats of richting - Elders in de stad braken rellen uit.

Tijd of duur             - Nu dansen we de salsa.

Frequentie              - We gaan regelmatig eten in dat restaurant.

Wijze                          - De vluchteling woont lang in een tent.

Graad                         - Dat is erg irritant.

Vragen                      - Hoe werkt dat computerprogramma?

Bijwoorden

Een bijwoord is één woord dat iets zegt over:    

- plaats of richting; hier, daar, elders

- tijd of duur; nu, toen, binnenkort

- frequentie; wel, niet, soms

- wijze; snel, fraai, kort

- graad; erg, zeer, heel

- vragende bijwoorden; waar, hoe, waarom

Andere soorten bijwoorden

Er zijn ook andere soorten bijwoorden: 

- Vraagwoorden die geen vragende voornaamwoorden zijn; 

- Woorden die iets zeggen over een ander woordsoort dan een zelfstandig naamwoord; 

Wat is het bw in deze zin?

Dat is een bijzonder grappig filmpje!

1. bijzonder
2. een
3. dat
4. grappig

Wat zijn de bw in deze zin?

Jeetje, dat is echt een heel dik boek!

1. dat, echt
2. heel, dik
3. echt, heel
4. echt, dik

Wat is het verschil tussen een bijwoord en een bijvoeglijk naamwoord?

1. Een bijwoord zegt iets over een zn en een bijvoeglijk naamwoord niet.
2. Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een zn en een bijwoord niet.
3. Er is geen verschil.
4. Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een bijwoord.

Wat is het gemarkeerde woord?

Ik heb [snel] naar huis gerend.

1. bijvoeglijk naamwoord
2. bijwoord

Wat is het gemarkeerde woord?

Die man is echt een [trage] slak.

1. bijvoeglijk naamwoord
2. bijwoord

Wat is het gemarkeerde woord?

[Binnenkort] zagen we de boom om.

1. bijvoeglijk naamwoord
2. bijwoord

Wat is het gemarkeerde woord?

Ik werk [vaak] tot 's avonds laat.

1. bijvoeglijk naamwoord
2. bijwoord

persoonlijk voornaamwoord

Hij ziet haar.

Zij stuurt hem een appje.

• vervangt een zelfstandig naamwoord
• voorbeelden: wij, ik, haar, hun, 't, jullie, ons
• is in de zin het onderwerp, het lijdend voorwerp (lv) of het meewerkend voorwerp (mv)

bezittelijk voornaamwoord

Dit is mijn jas

Dit is de mijne

• geeft een bezit aan
• staat meestal voor het zelfstandig naamwoord
• voorbeelden: jouw, uw, mijn, z'n, onze, jullie

Voorzetsels

Een voorzetsel is een woordsoort dat je 'voor' een element in de zin 'zet'. Bijvoorbeeld: 'naast' de deur, 'tijdens' het examen, 

voor, achter, naast, in, op, door, over, uit, boven, onder, om, tegen, aan, binnen, buiten, langs, tijdens, sinds, bij, tot, zonder, met, behalve, naar, na, via, per, te, tegen, volgens

Voorzetsels

Een voorzetsel (vz) hoort bij een ander woord in de zin. 

Een voorzetsel zegt iets over:

- de plaats of richting - op de kast, via de Hoofdstraat

- de tijd - over een week, tijdens zijn afwezigheid

- de reden of oorzaak - wegens ziekte, door de drukte

Voorzetsels

Voorzetsels zijn woorden die je vóór 'de kast' of 'de vakantie' kunt zetten. Hierdoor geven ze vaak een plaats of een tijd aan. 

Welke vz zie je in deze zin?

Vanaf de kant duik je zo het water in!

1. vanaf, zo
2. vanaf, in
3. zo, het
4. zo, in

Verder online oefenen?

Link in volgende slide

www.cambiumned.nl