2.4 Voor elk wat wils, 1848-1919

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom!

Geschiedenis

H3

9 december 2024

Op tafel...

Schrift, pen, iPad

Planning

• Terugblik 2.3
• Uitleg 2.4 deel 1
• Pauze-momentje
• Uitleg 2.4 deel 2
• Huiswerkcontrole 

Wat was koning Willem II?

1. Conservatief
2. Liberaal
3. Socialistisch

Het bestaande willen behouden.

1. Conservatief
2. Liberaal
3. Socialistisch

Wat waren veel burgers in Nederland?

1. Conservatief
2. Liberaal
3. Socialistisch

Politieke stroming waarbij de individuele vrijheid vooropstaat.

1. Conservatief
2. Liberaal
3. Socialistisch

Groep die streeft naar een betere positie van de arbeiders en armen.

1. Conservatieven
2. Liberalen
3. Socialisten

Noem een recht die in de grondwet van 1848 stond.

Wat werd Nederland vanaf 1848?

1. Een parlementaire republiek
2. Een constitutionele monarchie
3. Een parlementaire democratie
4. Een parlementaire monarchie

Het recht om wetsvoorstellen in te dienen.

1. Recht van initiatief
2. Recht van amendement

2.4 Voor elk wat wils, 1848-1919

Let op!

Schrijf alleen de zinnen op waar dikgedrukte of schuingedrukte woorden in staan.

|

1830

De Belgen komen 

in opstand.

|

1840

Koning Willem II volgt zijn vader op. 

Willem III

|

1839

België wordt officieel onafhankelijk. 

|

1849

Koning Willem III volgt zijn vader op. 

Willem III

• 'Koning gorilla'
  


• Lomp en bruut
• Deed net alsof er helemaal geen grondwet van 1848 was
• Probeerde steeds zijn eigen zin door te drijven

De "volksvertegenwoordigers"

• Tweede Kamer gekozen door het volk
  
• Thorbecke: 'Niet iedereen is geschikt om volksvertegenwoordigers te kiezen.'
• Mannen vanaf 23 jaar -> censuskiesrecht: Stemrecht voor mensen die een bepaald belastingbedrag betalen.

De "volksvertegenwoordigers"

• Waren het wel echt volksvertegenwoordigers?
• Vrouwen en niet-rijke mannen mochten niet naar de stembus.

De schoolstrijd

• De overheid betaalde het (openbare) onderwijs
  
• Abraham Kuyper (predikant): 'Kan de overheid ook de godsdienstige scholen betalen?'
  
• Liberalen in de politiek: 'Nee!'
  
• Gevolg: schoolstrijd

Abraham Kuyper

• 'Kleine luyden' ('gewone' protestantse mensen) meer invloed: Kuyper richteen politieke partij op.
  
• Kuyper: 'Het woord van God is het belangrijkste.'


• 1901: minister-president

Anti-Revolutionaire Partij

• 1879: oprichting Anti-Revolutionaire Partij (ARP)
  
• ARP = een confessionele partij

Korte pauze

Blijf in het lokaal, tenzij je naar de wc moet.

Vraag dit dan even aan de docent.

Liberale partijen

• De liberalen voelden bedreiging door de opkomst van deze confessionele partijen.
• 1885: de Liberale Unie. Al snel kwamen er andere liberale partijen met andere namen bij. 
• Belangrijk: de overheid zich zo weinig mogelijk bemoeit met de burgers.

Rooms Katholieke Staatsparij

• De katholieken voelden zich achtergesteld door de liberalen en de protestanten.
  
• 1896: Rooms Katholieke Staatspartij (RKSP) opgericht
• RKSP = een confessionele partij
• De RKSP wilde ook dat de overheid religieuze scholen financierde.

Arbeiderspartijen

Vanaf 1870 kwamen er steeds meer fabrieken in Nederland. 

Arbeids- en leefomstandigheden van de fabrieksarbeiders: heel slecht. 

Sociale kwestie: de discussie over de armoede onder de arbeiders en wat de overheid daar aan moet doen.

Arbeiderspartijen

• 1894: Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP) opgericht
  
• Leider: Pieter Jelles Troelstra
  
• Doel: minder grote verschillen tussen arm en rijk
  
• Om dat voor elkaar te krijgen, was wel algemeen kiesrecht nodig.
  

• De eerste parlementen: liberalen en conservatieven
  
• Maar nu waren er ook de andere politieke partijen
  
• En steeds meer mensen in Nederland wilden een stem in de politiek. 
  
• Dus steeds meer mensen wilden algemeen kiesrecht.
  

Pacificatie van 1917

Drie grote onderwerpen beheersten dus de Nederlandse politiek rond 1900:

1. De Schoolstrijd
   
2. De kiesrechtstrijd
3. De sociale kwestie

Pacificatie van 1917

Om meer onrust te voorkomen besloot de regering in 1917 de grondwet te veranderen.

• De religieuze scholen werden betaald door de overheid.
  
• Alle mannen mochten stemmen. 

De positie van vrouwen

Vrouwen uit de bourgeoisie (rijke burgers) moesten juist thuiszitten.

Meisjes gingen naar de naar meisjesscholen, waar ze werden voorbereid op het huwelijk.

• Vanaf 1870: verzet tegen de discriminatie van vrouwen 
  
• Feministen eisten emancipatie (gelijke rechten)
  

De positie van vrouwen

1919: kiesrecht voor vrouwen

Vanaf 1919 is Nederland echt een democratie.

npo.nl

Huiswerk

Wat: maak opdrachten 1 t/m 12 (opdr. 5 en 7 niet!) van 

paragraaf 2.4 Voor elk wat wils

Wanneer af? De volgende les