4V Religie 5

Secularisering
Secularisering is de beschrijvende term voor de ontwikkeling dat religie minder een rol speelt. Secularisme is de doctrine. 

Privé-sfeer versus publieke sfeer

 
1 / 16
suivant
Slide 1: Diapositive
FilosofieMiddelbare schoolvwoLeerjaar 4

Cette leçon contient 16 diapositives, avec diapositives de texte.

time-iconLa durée de la leçon est: 70 min

Éléments de cette leçon

Secularisering
Secularisering is de beschrijvende term voor de ontwikkeling dat religie minder een rol speelt. Secularisme is de doctrine. 

Privé-sfeer versus publieke sfeer

 

Slide 1 - Diapositive

José Casanova
Drie  vormen van secularisering:
1. Ontkerkelijking (dit geldt voornamelijk voor West-Europa)
2. Maatschappelijke differentiatie. 
3. Privatisering van religieus geloof.

Slide 2 - Diapositive

Emile Durkheim & Max Weber
  • Het ontstaan van secularisering en sociologie vallen samen. 
  • D&W: in een moderniserende wereld treedt de rol van religie steeds meer op de achtergrond. 
  • De afname van het maatschappelijke belang is het resultaat van ontwikkelingen tussen de 16e en 18e eeuw. 
  • D: Er is sprake van anomie: samenhang, zingeving en heiliging van het dagelijks leven verdwijnen. 
  • W: onttovering van het alledaagse leven.
  • D&W: gematigd modernistisch. Religie is gedoemd te verdwijnen, maar beiden zien in het moderniseringsproces iets waardevols verloren is gegaan. 

Slide 3 - Diapositive

Secularisme
  • Durkheim en Weber hebben geen gelijk gehad.
  • Hun ideeën zijn niet alleen descriptief, maar ook normatief. 
  • Secularisme: normatieve opvatting dat religie niet in de publieke sfeer hoort. 
  • Liberale positie: religieuze opvattingen en praktijken worden getolereerd zolang ze geen geweld tegen andere individuen en de staat aanmoedigen. 
  • Toch zorgt dit ook voor problemen. 

Slide 4 - Diapositive

Drie visies op secularisme
1. Een liberale visie (Habermas)
2. Een communitaristische visie (Taylor)
3. Een genealogische visie (Foucault)

Slide 5 - Diapositive

Jürgen Habermas 
  • Eens met Durkheim en Weber: secularisering is een verlies. We leven in een post-seculiere samenleving.
  • Religieuze gemeenschappen mogen in het openbaar zijn als ze afzien van geweld, individuele gewetensvrijheid accepteren, de grondwet en het gezag van de wetenschap aanvaarden. 
  • Liberale staat dwingt gelovige burgers hun identiteit te splitsen in een publiek en een privé deel. 
  • Communicatieve rationaliteit: religieus gefundeerde uitspraken moeten in de openbare ruimte in seculiere taal gezet worden. 

Slide 6 - Diapositive

  • Hij pleit voor een democratisch verlicht gezond verstand.
  • -> hiermee bewaar je gepaste afstand tot religie, maar sluit je je niet af voor diens perspectieven. 
Bezwaren:
  • Richt zich te veel op de Europese ontwikkelingen. 
  • Overschat het menselijke vermogen tot redelijke oplossingen te komen. 
  • Veronderstelt de moderne liberale staat als neutraal. 

Het onderscheid tussen privé en publiek is dus niet altijd duidelijk. 

Slide 7 - Diapositive

Drie visies op secularisme
1. Een liberale visie (Habermas)
2. Een communitaristische visie (Taylor)
3. Een genealogische visie (Foucault)

Slide 8 - Diapositive

Charles Taylor
  • Het secularisme heeft een westerse en christelijke achtergrond. 
  • Bepaalde vorm van secularisme is een voorwaarde voor de moderne democratie. 

  • Drie vormen van secularisme:
  1. secularisme funderen op gemeenschappelijke morele overtuigingen.
  2. Politieke macht van religie wordt helemaal teruggedrongen. 
  3. Overlappende consensus. Rechtvaardigheid krijgt dan vorm in instituten die iedereen een gelijke kans geven.  

Slide 9 - Diapositive

De moderne samenleving sluit het beste aan bij de derde vorm. Er is sprake van direct burgerschap -> burgers zijn gelijk aan elkaar en hebben direct toegang tot de politieke besluitvorming. Men leeft in het hier en nu in plaats van voor de toekomst.

Slide 10 - Diapositive

Drie visies op secularisme
1. Een liberale visie (Habermas)
2. Een communitaristische visie (Taylor)
3. Een genealogische visie (Foucault)

Slide 11 - Diapositive

Michel Foucault
  • Neemt niet de liberale democratie als uitgangspunt, maar de genealogie.
  • Hoe worden individuen en groepen door kennis- en machtspraktijken gevormd?
  • Macht is belangrijk -> macht heeft een vormende invloed op het individu en is overal aanwezig in de samenleving. 
  • De moderne rede heeft geen religieuze oorsprong. 
  • Religieuze machtspraktijken doordringen het hele sociale systeem. 

Slide 12 - Diapositive

Conclusie
Religies: voorlopig zijn dit verzamelingen specifieke overtuigingen over de kosmos en de mens daarin; als ervaringen die hieraan betekenis geven; normen en waarden; praktijken in de samenleving die vormgeven aan deze overtuigingen en ervaringen. 

Slide 13 - Diapositive

Slide 14 - Diapositive

Slide 15 - Diapositive

Slide 16 - Diapositive