5.3 Muziek

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

5.3 Muziek

Contrafact: lied met een nieuwe tekst op een bestaande melodie.

• Volgens Protestantse kerk in 17de eeuw alleen het zingen van psalmen is toegestaan.
• Daarom weinig nieuwe muziek gecomponeerd.
• Bevolking speelt wel muziek binnenshuis.

Meerstemmige renaissancemuziek maakt plaats voor barokmuziek met een duidelijke hoofdmelodie, waardoor teksten beter verstaanbaar worden.

Franse theoloog Johannes Calvijn:

Geneefse Psalmboek

Hierin worden alle 150 psalmen uit de Bijbel op rijm en muziek gezet. Eenstemmig en woord voor woord verstaanbaar.

De Nederlander Jan Pieterszoon Sweelinck (hiernaast)  maakt uiteindelijk eigen bewerkingen van die Psalmen. Het zijn variaties met vier of meer stemmen die niet in de kerk, maar in huiselijke kring gezongen worden of voor een collegium musicum: een muziekvereniging voor burgers die bijeenkomen om muziek te maken.

Ook buiten de protestantse kerk wordt veel gezongen. Drink- en liefdesliedjes, maar ook psalmen, volksliedjes en dansmuziek.

Het zijn vaak contrafacten: lied met een nieuwe tekst op een bestaande melodie. 

Bij welvarende burgers hoort het bespelen van een instrument bij de standaardopvoeding. Rijke burgers ontvangen hun muziekleraar zelfs thuis.

Het meisje op dit schilderij van Johannes Vermeer krijgt privéles thuis op een virginaal, een voorloper van de piano. Op het instrument staat de tekst: Musica Laetitia Comes Medicima Dolorum: Muziek, metgezel van de vreugde, medicijn tegen de smart.

Jan Jansz. Starter is een componist in de 17de eeuw die veel contrafacten schrijft. Andere componisten hergebruiken op hun beurt zijn werk.