P1 HV2 wk 47-1 (3) H13 samenstellingen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Vandaag

• Lezen


• Uitleg H13 Samenstellingen

Aan het einde van deze les...

... kan ik samengestelde woorden goed spellen.

Vorige les

• Bijvoeglijk naamwoord & trappen van vergelijking

Samenstellingen

• Samengesteld woord = woorden die los voorkomen, 
   combineren tot één nieuw woord

• Rug + zak = rugzak 
• Sport + outfit = sportoutfit
• Koning + dag = Koningsdag
• Dorp + straat = dorpsstraat (want: dorpsfeest)

Basisregel 

De basisregel van de Nederlandse spelling is dat je 

samenstellingen aan elkaar moet schrijven.

Als je te maken hebt met één persoon, dier of ding, 

dan schrijf de samenstelling als één woord.

Samenstelling met koppelteken (-)

• Koppelteken: liggend streepje (-)
• Doel: samenstelling beter leesbaar maken

• Klinkerbotsing: auto-onderdelen, diploma-uitreiking, zee-eend
• Combinatie titel/beroep: secretaris-generaal, directeur-oprichter, chef-kok
• Aardrijkskundige namen + afleidingen: Noord-Holland, Latijns-Amerikaanse
• Afkortingen, letters en speciale tekens: PvdA-leden, L-vormig, &-teken
• Samenstellingen met hoofdletters: on-Amerikaans, pro-Frans

Samenstelling met koppelteken (-)

Na deze voorvoegsels komt er ook een koppelteken!

• Adjunct (adjunct-directeur)
• Aspirant (aspirant-lid)
• Assistent (assistent-coach)
• Bijna (bijna-ongeluk)
• Collega (collega-docent)
• Ex (ex-marinier)
• Interim (interim-teamleider)
• Kandidaat (kandidaat-voorzitter)

• Leerling (leerling-kok)
• Meester (meester-kok)
• Niet (niet-gelovig)
• Non (non-actief)
• Oud (oud-leerling)
• Sint (Sint-Anna)
• Substituut (substituut-officier)

Getallen

In letters (als woord)

• Getallen tot en met twintig 
• Tientallen
• Ronde getallen met honderd, duizend, miljoen, miljard, ...

In cijfers

• Jaartal, datum
• Temperatuur
• Gewicht en maat
• Bedragen
• Snelheid

"Na bijna vijftig jaar is er in de zomer van 2017 weer een 'monsterzwemtocht' in de IJssel bij Zutphen. Op 20 augustus moeten de zwemmers een afstand van 7,2 kilometer afleggen. 

Samenstellingen met getallen

• Regel 1: Getallen in letters schrijf je aan elkaar.
  Uitzondering: na 'duizend' komt een spatie.
  Voor + na 'miljoen' en 'miljard' komt ook een spatie
  Voorbeeld: Twaalf miljoen honderdvijftigduizend tien, negen miljard

• Regel 2: bij een klinkerbotsing schrijf je een trema, geen koppelteken.
  Achthonderddrieënvijftig

• Regel 3: Na een getal in cijfers schrijf je een koppelteken.
  Uitzondering: als het woord achter het cijfer een samenstelling is: spatie
  22-jarige, 36-urige werkweek, 4 meiherdenking, 6 vwo-leerling

Aan de slag

Voor de volgende les H13 maken:

opdr. 1 a t/m d

opdr. 2 a t/m d

opdr. 4

opdr. 6

Voor de les daarna H13 maken:

opdr. 7a

opdr. 8

opdr 9 a t/m d

Afsluiting

Aan het einde van deze les...

... kan ik samenstellingen goed spellen. 

Volgende les

H28 Hoofdletters en leestekens