V4 - TH4 evolutie - BS5

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 4

BS5

Ontstaan van

soorten

Leerdoelen BS 5

Begrippen BS5

reproductieve isolatie

geografische isolatie

eilandtheorie

allopatrisch soortenvorming 

sympathisch soortenvorming

polyploïdie

Populatie vs. soort

populatie   = een groep van individuen van dezelfde soort

soort             = grootste verzameling populaties waartussen uitwisseling van genen kan plaatsvinden

maar let op:

• binnen een soort kan je verschillende rassen hebben  (sint-bernards hond en dwergpoedel)
  
• na aanpassingen kan de populatie veranderen in meerderen soorten (Indische en Afrikaanse olifant)

Populatie vs. soort

Soortvorming

Het ontstaan van (een) nieuwe soort(en) uit al bestaande

De pijlers van het Darwinisme verklaren NIET hoe soortvorming kan plaatsvinden

Er is méér nodig...

selectie

selectie

dus zodat de Hardy-Weinberg regel niet toegepast kan worden... 

soortsvorming

allopatrische v.s. sympatrische

• allopatrisch gebied is / wordt verdeeld 

       waardoor soorten zich afzonderlijk 

       ontwikkelen

• sympatrisch is soorten ontwikkeling 

       binnen hetzelfde gebied

een nieuwe soort

hiervoor is reproductieve isolatie nodig

een nieuwe soort

hiervoor is reproductieve isolatie nodig

dit betekend:

lange tijd geen 

voortplanting en 

geneflow (genen uitwisseling) 

tussen twee populaties 

Allopatrische soortvorming

Oorzaak van reproductieve isolatie:

geografische barrière

door verschillende habitats: verschil in selectiedruk op genenpool.

Er ontstaat genetische divergentie (=verandering)

Eilandtheorie

Sympatrische soortvorming

Genetische divergentie door verschil in selectiedruk op bepaalde genen.

Hoe ontstaat dan reproductieve isolatie als er GEEN geografische isolatie is?

Hoe bewerkstellig je reproductieve isolatie in dezelfde habitat?

Hoe bewerkstellig je reproductieve isolatie in dezelfde habitat?

• ecologisch
• temporeel
• ethologisch
• fysieke
• postzygotisch

isolatie methode	beschrijving
ecologische isolatie	de soorten bevinden zich in verschillende delen van de habitat
temporele isolatie	de soorten kunnen alleen reproduceren op verschillende momenten
ethologische isolatie	de soorten reageren niet op elkaars voortplantingsgedrag
fysieke isolatie	het is fysiek onmogelijk voor de soorten om te paren
postzygotisch	hybriden leven niet lang genoeg om vruchtbaar te worden of zijn onvruchtbaar

2 soorten albatrossen vertonen verschillend paar gedrag 

verschillende bloemen die op verschillende manieren worden bestoven

hybriden

sommige verwante soorten kunnen wel voortplanten, 

echter zijn er vaak vruchtbaarheidsproblemen bij de nakomelingen

zezel

gaap

leopon

waldijn

polyploïde

soms gaat de mitose niet goed en waardoor een plant te veel chromosomen krijgt, hierdoor kan deze zich. niet meer voortplanten met 

polyploïde

een voorbeeldvraag

Heeee.. een Darwinvraag

is er sprake van soortvorming?

nee

ja

1. Benoem genetische variatie

2. WIE heeft WELK selectievoordeel?

3. Grotere voortplantingskans

4. Grotere doorgave van deze eigenschap en toename in frequentie

1. Benoem genetische variatie populaties

2. Voor twee populaties: WIE hebben WELK selectievoordeel

3. Grotere voortplantingskans

4. Grotere doorgave van deze eigenschap en toename in frequentie

5. Op WELKE wijze is er sprake van reproductieve isolatie?

Leg uit op welke wijze verschillende cichlide soorten met eivlekken volgens deze biologen zijn ontstaan.

opdrachten 

bs 5

opdracht 67 t/m 80

context voor verdieping?

vraag 81 t/m 84