Les 4 - §1.3 Een verzuilde samenleving

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Les 4

§1.3 - Een verzuilde samenleving

Aantekeningen voor het examen

Leerdoelen

• opvattingen van politieke en maatschappelijke organisaties van liberalen, socialisten, confessionelen en feministen aan het eind van de 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw en enkele van hun voormannen en -vrouwen herkennen.
• uitleggen waarom bepaalde groepen in de samenleving aan het eind van de 19e eeuw zich tot liberalisme, socialisme, christelijk politiek denken en/of feminisme aangetrokken voelden.

Verzuiling

Verzuiling was een belangrijk onderdeel van de Nederlandse geschiedenis in de 19e en 20e eeuw. Het betekent dat de samenleving was verdeeld in verschillende groepen, gebaseerd op religie of levensbeschouwing.

Aantekeningen voor het examen

Liberalen - I

Standpunten:

1. Vrijheid van het individu
2. Economische vrijheid (weinig wetten voor ondernemers)
3. De overheid moet zich dus weinig bemoeien met de samenleving = passieve overheid.

Aantekening voor het examen

Liberalen - II

• Aanhangers rijke en hoge burgerij
• Door het censuskiesrecht waren zij de enige stemgerechtigden  gevolg => de liberalen hadden de meerderheid in het parlement.
• In 1885 werd officieel een liberale politieke partij opgericht => de Liberale Unie.

Aantekening voor het examen

Socialisten - I

Standpunten:

1. Er moeten sociale wetten komen om het armoedeprobleem op te lossen.
2. Het verschil tussen arm en rijk moet kleiner worden = verbetering sociaal-economische positie van de arbeiders. (streven naar gelijkheid)
3. De overheid moet bestaanszekerheid garanderen = actieve overheid die zich veel bemoeit met de samenleving.
4. Er moet algemeen kiesrecht komen om de arbeiders een stem te geven.

Aantekening voor het examen

Socialisten - II

In 1894 werd de Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP) opgericht door P.J. Troelstra

Aantekening voor het examen

Protestanten - I

Standpunten:

• Liberale en socialistische ideeën zijn gevaarlijk = anti-revolutionair
• Opkomen voor de ‘Kleine luyden’ = alle mannelijke gezinshoofden moeten kiesrecht krijgen.
• Christelijk denken (de Bijbel) moet terugkomen in wetten.
• Protestanten moeten een hechte groep (= zuil) vormen met eigen organisaties (krant, scholen, enz.).

Aantekening voor het examen

Abraham Kuyper

https://historiek.net/abraham-kuyper-klokkenist-der-kleine-luyden/57653/

Protestanten - II

In 1879 richtte Abraham Kuyper de eerste politieke partij van NL op => ARP.

Aantekening voor het examen

Katholieken - I

Standpunten:

• Christelijk denken (de Bijbel en de Paus) moet terugkomen in wetten
• Rooms-katholieken streven naar gelijke rechten (in het protestantse NL) => emancipatie.
• Om dat te bereiken moeten rooms-katholieken een hechte groep (= zuil) vormen met eigen organisaties (krant, scholen, enz.).

Aantekening voor het examen

Katholieken - II

Door de Grondwet van 1848 (vrijheid van vereniging / onderwijs) konden de katholieken emanciperen: priester Herman Schaepman werd de leider.

Pas in 1926 werd de Rooms-Katholieke Staatspartij (RKSP) opgericht.

Aantekening voor het examen

Liberalen

Socialisten

Katholieken

Protestanten

ARP

RKSP

SDAP

Liberale unie

Schaepman

Kuyper

Thorbecke

Troelstra

Vrijheid

Gelijkheid

Paus

Kleine Luyden

Schoolstrijd

Naast de sociale kwestie ontstond er een tweede politieke discussie: de schoolstrijd =>

• Katholieken en protestanten wilden dat hun scholen (bijzonder onderwijs) werd betaald door de overheid, net als bij openbaar onderwijs.
• De katholieken en protestanten besloten in het parlement samen de schoolstrijd aan te gaan = confessionele samenwerking.
• Pas opgelost in de Pacificatie van 1917: gelijkstelling onderwijs

Aantekening voor het examen

Caoutchouc

• Een derde politieke discussie ging over uitbreiding van het kiesrecht.
• In 1887 werd het censuskiesrecht aangepast in het caoutchouc-artikel => kiesrecht voor alle volwassen mannen die daarvoor ‘geschikt’ waren (later een schooldiploma).

Aantekening voor het examen

Examenvraag

Opdracht

Examenvraag

Examenvraag - 2021 I

Het oprichten van een protestantse universiteit, een protestantse krant en

een protestantse politieke partij passen bij een maatschappelijk

verschijnsel.

Welk maatschappelijk verschijnsel wordt bedoeld?

A pacificatie

B poldermodel

C secularisatie

D verzuiling 

Opdracht

Examenvraag

Vul hier je antwoord in...

1. A
2. B
3. C
4. D

Examenvraag 

D

Opdracht

Examenvraag

Examenvraag

Opdracht

Examenvraag

Examenvraag - 2021 I

Hieronder staat een omschrijving van een bevolkingsgroep die zich

emancipeerde:

Al vanaf het begin van de negentiende eeuw waren zij, net als de andere

burgers in Nederland, gelijk voor de wet. Toch werden zij in het

protestantse Nederland als tweederangsburgers gezien. Lange tijd

hebben zij, onder leiding van Schaepman, gestreden voor een betere

positie in de maatschappij.

Welke bevolkingsgroep wordt bedoeld?

A arbeiders

B kleine luyden

C liberalen

D rooms-katholieken

E vrouwen 

Opdracht

Examenvraag

Vul hier je antwoord in...

1. A
2. B
3. C
4. D

Examenvraag 

D

Opdracht

Examenvraag