2.2 Het ontstaan van de verzuiling (deel 2)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

2.2 Het ontstaan van de verzuiling

Aan het einde van de les...

• Kun je uitleggen wat verzuiling is. 
• Kun je uitleggen wat de Schoolstrijd inhield. 
• Kun je uitleggen hoe de arbeiders probeerden op te komen voor hun rechten. 

Wat weet je nog van de vorige les?

Verzuiling

• Abraham Kuyper legde de basis voor de verzuiling 

• Alles gescheiden per godsdienstige of politieke overtuiging.

• Protestantse zuil, katholieke zuil, liberale zuil en socialistische zuil.

De tekenaar is een ... van de verzuiling.

1. tegenstander
2. voorstander

 Protestanten

• Eerste politieke partij van Nederland: ARP (1879).
• Abraham Kuyper, 
• Stemmers: "Kleine Luyden": arbeiders die hard werkten: winkeliers, schoolmeesters, boeren.
• Kuyper wil dat zijn achterban mag stemmen.  

Parlement

• Volgens Kuyper moeten parlementsleden geen vertegenwoordigers zijn van een district, maar van een bevolkingsgroep.

• Uiteindelijk: ARP (Antirevolutionaire Partij) in 1879.

Katholieken

• Ook de katholieken beginnen een partij.

• Roomsch-Katholieke Staatspartij (RKSP) in 1904 

• Herman Schaepman

Schoolstrijd

• Openbaar onderwijs: in de praktijk niet veel godsdienstonderwijs
• 1848: vrijheid van onderwijs ==> Iedereen het recht om zelf een school te stichten.  

Bijzonder onderwijs

• Confessionelen gingen eigen scholen stichten: Bijzonder onderwijs. 
• Openbare scholen werden uit de staatskas betaald.
• Bijzondere scholen moesten alles zelf betalen

Openbare scholen:  

• zijn gesticht door de overheid.
• moeten kinderen opvoeden tot moderene en weldenkende burgers.
  
• kregen subsidie van de overheid

Bijzondere scholen:  

• zijn NIET gesticht door de overheid
  .
• gaan uit van het geloof.
• kregen GEEN subsidie van de onderheid.

Scholen

Strijd

• Protestanten en katholieken wilden dat hun scholen gelijk behandeld werden.
• De grondwetswijziging van 1917 beëindigde de Schoolstrijd.

Leg in je eigen woorden uit wat de Schoolstrijd inhield.

Arbeiders

• Kamerleden (uit de elite) hadden vaak geen oog voor de arbeidersnoden.
• Vanaf 1870: verenigingen actief die de arbeidersomstandigheden wilden verbeteren.
• Belangrijkste woordvoerder: Domela Nieuwenhuis

Partij

• 1882: Sociaal Democratische Bond opgericht.

• Domela Nieuwenhuis kwam in de Tweede Kamer, maar werd niet serieus genomen. 

• Hij werd Anarchist en wilde een revolutie.

Socialisten

• 1894: Sociaal-Democratische Arbeiders Partij (SDAP) opgericht.
• Onder leiding van Pieter Jelles Troelstra zette zij zich in voor de invoering van het algemeen kiesrecht. 

Politiek 1

In de politiek moeten de zuilen wel samenwerken. 

Want... geen enkele zuil haalde de meerderheid in de verkiezingen. 

(Je hebt een meerderheid nodig om een regering te mogen vormen)

Het dak van de Tempel van de Nederlandse Verzuiling staat symbool voor het Nederlandse bestuur. 

Politiek 2

De liberalen en socialisten werken samen.

Want... zij wilden allebei kierecht voor iedereen. In plaats van alleen mensen die veel belasting betaalden.

Politiek 3

De katholieken en protestanten werken samen.

Want... zij wilden allebei subsidie voor christelijke scholen. 

Hoe zit dat?

Politiek 4

De katholieken en protestanten krijgen subsidie voor bijzondere scholen. 

In ruil voor...

De liberalen en socialisten krijgen algemeen mannen kiesrecht. 

Oplossing? in 1917

Huiswerk

paragraaf 2.3 opdracht 3, 7 en 9.