6.5 Mens en milieu

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 2

Mens en milieu

6.5

Planning

• Proefwerkopdracht
• Herhaling
• Instructie
• Afsluiting

Proefwerkopdracht bespreken

• 1. Dankzij de chip kunnen de bevers worden gevolgd. Als een bever wordt gevonden, weten onderzoekers dankzij de chip bijvoorbeeld waar de bever vandaan is gekomen en hoe oud het dier is.
• 2. De stroomsnelheid van het water, de hoogte van het waterpeil.

Proefwerkopdracht bespreken

• 3. Er moeten natuurlijke vijanden zijn. Ook goed: er moeten ongunstige biotische en abiotische factoren zijn.
  
• 4. De keutels en de bacteriën gaan daardoor voor de tweede keer door het spijsverteringsstelsel. Hierdoor hebben de bacteriën meer tijd om de moeilijk verteerbare stoffen te verteren (zodat de bever de voedingsstoffen daaruit kan opnemen).

Een groep wilde zwijnen op de Veluwe zijn een?

1. Individu
2. Levensgemeenschap
3. Populatie
4. Ecosysteem

Een ecoloog onderzoekt de invloed van de hoeveelheid gras op de hoeveelheid konijnen in een gebied. Op welk niveau is dit?

1. Individu
2. Populatie
3. Levensgemeenschap
4. Ecosysteem

Alle abiotische factoren bij elkaar noemen we...

1. Biotoop
2. Abiotoop
3. Bioom
4. Ecosysteem

biotische factoren

A-biotische factoren

Sleep de woorden naar de juiste plek

licht

gras

soortgenoten

regen

konijnen

schimmels

Temperatuur

wind

Vul in het schema van het voedselweb de volgende organismen op de juiste plaats in (zie afbeelding). 

bladluis 

buizerd 

konijn 

lieveheersbeestje 

merel 

planten 

Enkele dieren zijn: rups, koolmees, havik, slaplant. Welke voedselketen is juist?

1. Rups - koolmees - havik - slaplant
2. Slaplant - rups - koolmees - havik
3. Slaplant - koolmees - rups - havik
4. Havik - koolmees - slaplant - rups

Welke rol spelen bacteriën en schimmels in de kringloop van stoffen?

1. Ze doen aan fotosynthese
2. Ze zijn consumenten
3. Ze zorgen dat niet biologisch afbreekbaar afval weer wordt opgeruimd
4. Ze zorgen ervoor dat voedingsstoffen uit afval weer beschikbaar komen voor planten

Welk soort beheer?
zaaien van bloemen langs akkers, zodat daar insecten kunnen leven

1. Agrarisch natuurbeheer
2. Bosbeheer
3. Faunabeheer
4. Waterbeheer

Welk soort beheer?
kappen van bomen

1. Agrarisch natuurbeheer
2. Bosbeheer
3. Faunabeheer
4. Waterbeheer

Welk soort beheer?
afschot van zieke herten om lijden te
voorkomen

1. Agrarisch natuurbeheer
2. Bosbeheer
3. Faunabeheer
4. Waterbeheer

Leerdoelen

1. Je kunt enkele oorzaken en gevolgen noemen van uitputting.
2. Je kunt enkele oorzaken en gevolgen noemen van
   klimaatverandering.

Milieuproblemen

• Door uitputting.
• Door vervuiling.

Uitputting

• Gebruik van fossiele brandstoffen.
• Ontginnen van grondstoffen (coltan en goud).
• Coltan bevat columbiet en tantaliet (ertsen).
• Wordt in GSM's en computers gebruik als ELCO's (elektrolytische condensatoren).

Vervuiling

• Verbrandingsgassen komen in de lucht = luchtvervuiling.
• Stoffen komen in de bodem terecht (giffen en chemicaliën) = bodemvervuiling.
• Soms komen (giftige) stoffen ook terecht in het water = watervervuiling.

Watervervuiling

Luchtvervuiling

Bodemvervuiling in Lekkerkerk 1980 - NL

Broeikaseffect

• Door uitstoot van koolstofdioxide en waterdamp (broeikasgassen) ontstaat er een soort 'deken' over de Aarde.
• De warmte die instraalt kan moeilijker weg.
• Hierdoor opwarming.
• Vergelijkbaar met een kas ==> broeikaseffect.

Klimaatverandering

• Het weer over langere periode verandert (warmt op).  Hierdoor zachtere winters, warmere zomers en meer stormen en hagelbuien.
• Blauwalgen komen vaker voor.
• Zeespiegel stijgt.
  (tot +3m in 100j)

Blauwalgen zijn bacteriën die giftige stoffen
produceren.

Droogte

• Hogere temperaturen kunnen tot droogte leiden.
• Hierdoor is landbouw onmogelijk.
• Er dreigt een tekort aan zoet water en drinkwater. 
• Er is dus een nieuwe uitdaging.

Gevolgen

• Nieuwe plantensoorten komen voor, maar oude verdwijnen.
• Jaarritme is aan het veranderen.  Bomen krijgen vroeger bladeren waardoor rupsen eerder zijn.  Als de eieren van de koolmees uitkomen, hebben de jongen geen eten omdat de rupsen dan weer weg zijn.

Aan de slag

6.5: 1 t/m 4 en 6 t/m 9