Taak 4 - De invloed van water

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 1

Zoet water

Zoet water is belangrijk voor al het leven op aarde. 

Maar water speelt ook op een andere manier een rol, hoe? Dat leer je in deze taak.

Wat betekent dit bord?

De rol van water in de bergen

Het bord uit de vorige vraag betekent: Let op! Vallende stenen. 

Deze stenen vallen van de rotsen af, maar hoe komt dit nu?

Water in een beker.

Bevroren water in een beker.

Verwering

Hoog in de bergen is het koud. Water dat overdag ontdooit, bevriest 's nachts weer. Het ijs wordt dikker en maakt scheuren in de stenen. Het gevolg is dat stukken steen afbreken. Dit noem je verwering.

Oorzaken en gevolgen

Een oorzaak is de reden waardoor er iets gebeurt.

Een gevolg geeft aan wat het effect van iets is.

Oorzaken

Bij oorzaken stel je de waarom-vraag.

Waarom vallen er stukken steen van de berg?

Het antwoord op de vraag is dan een oorzaak.

Omdat het water bevriest en groter wordt.

Oorzaken komen altijd eerder in de tijd dan gevolgen.

Signaalwoorden voor oorzaken zijn: doordat, omdat, door, veroorzaakt, oorzaak.

Gevolgen

Een gevolg komt altijd pas later als er iets gebeurt.

De rotsen vallen van de berg ; dat is een gevolg.

Signaalwoorden voor gevolg zijn: daardoor, dus, met als gevolg, hierdoor, gevolg.

In spleten in de rost staat vaak wat water. 

Overdag schijnt de zon op de rots. 

Daardoor is het er warm. 

Doordat het er 's nachts erg koud wordt, 

bevriest het water. 

Het water bevriest, 

dus zet het uit. 

Hierdoor splijt de rots in stukken. 

Met al gevolg dat de brokken steen naar beneden vallen.

Oorzaak

Oorzaak

Oorzaak

Oorzaak

Gevolg

Gevolg

Gevolg

Gevolg

Een gevolg komt voor een oorzaak.

1. Waar
2. Niet waar

Een oorzaak geeft een reden aan.

1. Waar
2. Niet waar

Stenen die van bergen vallen, zijn een oorzaak van verwering.

1. Waar
2. Niet waar

De gevolgen van water dat stroomt.

Overdag smelt ijs aan de top van de berg. Dit water stroomt naar beneden in beekjes en rivieren. De stukken rots die van de berg afvallen, komen in het water terecht. De beekjes en rivieren nemen dit materiaal (zand, stenen) mee. Dit noem je transport.

Doordat het water smelt, stroomt er water van de berg af.
Wat is de oorzaak in deze zin?

Er ontstaan beekjes en rivieren, omdat er water van de berg afstroomt.
Wat is het gevolg in deze zin?

De rivier neemt materiaal mee, omdat het water stroomt.
Wat is de oorzaak in deze zin?

Erosie

Rivierwater stroomt richting de zee. Het water neemt zand en stenen mee en slijt alles onderweg af. Dit noem je erosie.

Tijdens het transport schuren zand en stenen over de bodem van de rivier. Er slijten langzaam stukjes van de bodem. Wordt de rivier..?

1. Dieper
2. Minder diep

De meeste erosie gebeurt in een snel stromende rivier. Waarom?

Erosie door wind

Hoe kan de wind stenen kapot maken en erosie veroorzaken?

Sedimentatie

Rivieren nemen materiaal mee met de stroming, helemaal tot aan Nederland. Hier stromen de rivieren langzaam. Het zand en de steentjes zakken naar de bodem en blijft liggen. Dit noem je sedimentatie.

Sedimentatie

Verwering

Erosie

Transport

Brokken steen die uit elkaar vallen.

Water dat zand en grond meeneemt.

Water dat zand en grond neerlegt.

Water dat fijn materiaal uitschuurt.

Begrippen

• De erosie: het losschuren van materiaal door water, ijs en wind.
  
• Het gevolg: dit geeft aan wat het effect ergens van is. Een gevolg komt na een oorzaak.
  
• De oorzaak: De reden waardoor iets gebeurt. een oorzaak komt voor een gevolg.
  
• De sedimentatie: Het neerleggen van materiaal op de bodem van een rivier.
  
• Het transport: Water dat allerlei materiaal meeneemt.
  
• De verwering: gesteente dat uit elkaar valt, bijvoorbeeld door temperatuurverschillen.
  

Wat moet je kunnen?

• Je kunt de oorzaken en gevolgen uit een tekst halen.
  
• Je kunt de begrippen uitleggen.