Les 6 - Wereldtentoonstellingen/ theater/dans - 6VWO

• Kunst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Wereldtentoonstellingen & Theater/dans

Volkenkundige musea

- begin 19e eeuw geeft koning Willem 1 handelaren en wetenschappers de opdracht om collecties aan te leggen van kunst en gebruiksvoorwerpen uit Nederlandse koloniën en handelsposten

- Museum Volkenkunde in Leiden

- Tropenmuseum Amsterdam 

• wordt geen onderscheid gemaakt tussen kunst en gebruiksvoorwerpen 
• interesse van vreemde culturen wordt aangewakkerd
• 'superioriteit' van westerse cultuur wordt laten zien

Wereldtentoonstellingen

- uitvindingen en producten getoond aan groot publiek

- landen willen macht en kennis uitstralen 

(denk aan oriëntalisme en exotisme)

- nieuwe ontwikkelingen in techniek gebaseerd op staal en glas

- meubels kunnen machinaal gemaakt worden 

Crystal Palace

- gietijzer en glas

- in 9 maanden gebouwd 

- onderdelen vooraf machinaal gemaakt

- in 1936 afgebrand

- eerste voorbeeld functionalisme in architectuur

(functie bepaald het uiterlijk)

Crystal palace - Joseph Paxton (1851)

Eiffeltoren

- gemaakt door Gustave Eiffel

- ingenieur en spoorwegbouwer

- 317 meter hoog

Eiffeltoren - Gustave Eiffel (1887-1889)

Thonet NO. 14

- gemaakt door Michel Thonet (1796 - 1871)

- stoel uit 6 onderdelen 

- gebogen hout

- zuinig materiaalgebruik en mechanische vervaardiging maken massaproductie mogelijk

Naturalisme

- Eind 19e eeuw intrede in literatuur en theater

- herkenbare verhalen, eigen maatschappelijke thema's

- naturalistische toneelstukken vragen om levensechte dialogen, decors en kostuums

- doorleefde en levensechte uitvoering

- Hendrik Ibsen omschrijft de burgerlijke samenleving van die tijd. 

spoken '1881' van Hendrik Ibsen

Hélène Alving wil met de oprichting van een kindertehuis ter nagedachtenis aan haar overleden echtgenoot haar voorbije leven afsluiten. Ze wil haar liefdeloze huwelijk en de leugens uit het verleden achter zich laten en heeft haar hoop gevestigd op haar enige zoon Oswald, die na een kunstenaarsbestaan in Parijs terugkeert naar het ouderlijke huis. De gedroomde toekomst komt niet tot stand als blijkt dat Oswald lichamelijk en geestelijk is uitgeput. Het lijkt alsof de spoken uit het verleden zich tegen hem hebben gekeerd. Hélène vertelt hem de waarheid over haar huwelijk en onthult dat Regina, het dienstmeisje waarop Oswald verliefd is, een onecht kind is van zijn eigen vader. Oswald stort in en vraagt zijn moeder hem te helpen sterven. Het huis dat hij ooit ontvluchtte, wordt nu zijn uitverkoren plek om het leven van leugens definitief achter zich te laten.

Op hoop van zegen - Herman Heijermans (1900)

Nadat de vijftienjarige Barend, de jongste zoon van Knier, wier man en twee kinderen op zee zijn omgekomen, voor zijn ogen een schipper heeft zien doodgaan wijst hij het uitzichtloze vissersleven van de hand. Hij zoekt ander werk, maar het blijkt niet mogelijk uit het armzalige bestaan weg te komen. De oude vissersboot De Hoop is niet meer zeewaardig. Reder Bos laat hem toch weer uitvaren, zonder hem grondig te laten repareren. Hiermee wil hij een ongeluk veroorzaken, zodat hij het geld van de verzekering kan opstrijken. Uiteindelijk gaat Barend met zijn broer Geert, die een poosje in de gevangenis heeft gezeten en die vanwege zijn socialistische opvattingen door Bos niet geliefd is, aan boord van De Hoop. Tijdens een hevige storm vergaat De Hoop.

- leed bevolking in groot contrast met geldwinners

- standenverschil wordt aangekaart

- vierde wand wordt toegepast: denkbeeldig scherm tussen podium en publiek

- realistische kostuums en acteurs, gebaren niet meer zo overdreven

Verisme

- belcantozangstijl populair, belcanto = 'schone zang'

nadruk op virtuoze melodiestijlen dan op het verhaal

Giuseppe Verdi (1813-1901) combineert belanco met sociaal realisme

rond 1875 ontstaat verisme (vero = waar)

- echte leven van de gewone mens

- problemen worden overgebracht met emoties en grote dramatische uithalen 

Theater

Muziek

Schilderkunst

Naturalisme

Realisme

Verisme

Meeslepend vermaak

Toenemende welvaart 

- behoefte aan vermaak neemt toe

- nieuwe theaters, bioscopen

- Acteurs, danseressen, ballerina's, instrumentalisten etc.

Dans

- de wals verovert de wereld vanuit Wenen

- Johan Strauss 2e komt met Trisch-Trasch- Polka - polka rage

- snelle dans met tweekwartsmaat

Serpetinedans

Loie Fuller ontwikkeld  Serpetinedans

- danst in circussen en nachtclubs

- kostuum enorme mouwen met enorme stoffen vleugels

- dansbewegingen zijn spiraalvormig

Louis Lumiere en Auguste maken een filmregistratie

- spiegelende wanden, draaiend podium 

- uitvinding elektrisch licht

-kunst en spektakel

Samuel Joshua Beckett - Loie Fuller Dancing - ca. 1900

Lichtere vorm van vermaak: 

operette: luchtige mini-opera's

Operette La Belle Hélène - vooral satire (spottend)

melodrama: spannende theatervoorstelling waarbij het goede overwint

- stereotype personages

- emoties sterk aangezet

- dramatische muziek

- special effects

the whip - decor van bruce smith - 1909

Wat hebben deze werken met elkaar gemeen?

Samuel Joshua Beckett - Loie Fuller Dancing - ca. 1900

the whip - decor van bruce smith - 1909

Eiffeltoren - Gustave Eiffel (1887-1889)

Wat hebben deze werken met elkaar gemeen?

Vaudeville

Vaudeville is een vorm van Variété: 

- verschillende acts en eindigt met een gezamenlijk finalenummer

- zangers, dansers, jongleurs, acteurs, komieken, goochelaars, apen en honden

Affiche voor The Sandow Trocadero Vaudevilles (1894)

vragen?