A2 Tekstdoelen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

A2

Tekstdoelen

nakijken

Welke (vijf) doelen kan een schrijver hebben?

1a Waarom is straffen volgens Laura Weiss eigenlijk geen goed idee als je iemand iets wilt leren?

1a 

 Straf zorgt voor angstige gevoelens. Maar als je bang bent ontstaan er in je hersenen processen die voorkomen dat je nieuwe informatie kunt verwerken. 

1b Leden van de Babemba-stam gaan anders om met mensen die zich slecht gedragen dan Nederlanders. Leg uit wat het verschil is.

1b

In de Babemba stam krijg je een liefdevolle behandeling als je iets verkeerd doet. In Nederland word je vaak gestraft bij verkeerd gedrag. 

1c Wat heeft het begrip competentie te maken met de Nederlandse en Babembalese behandeling van mensen die zich verkeerd gedragen? 

1c

 Leden van de Babemba stam prijzen de competenties van de persoon die zich verkeerd gedragen heeft. In Nederland worden de competenties die iemand heeft juist aangetast bij

het straffen van bepaald gedrag: je kunt je competenties niet gebruiken als je in de gevangenis zit.

Wat betekent autonomie?

autonomie

autós: zelf 

nómos: wijze, gewoonte, principe, wet

Van Dale: zelfstandigheid

1d Op welke manier hebben de personages in de serie Orange is the New Black wel of geen autonomie?

1d

De dames in de serie ‘Orange is the new black’ hebben geen controle over hun eigen leven. Andere mensen bepalen hoe ze zich moet kleden, wat ze eten, wanneer ze eten en

welke werkzaamheden ze uit zullen voeren. 

Wat zijn feiten?

2a Maakt de schrijfster hier gebruik van feiten? 

2a Voorbeelden van feiten

• Laura’s vader is psycholoog in een jeugdgevangenis.
  

• In de jeugdgevangenis mochten jongens tussen 14 en 21 niet hun familie
zien. 

• Straf is gebaseerd op angst.

• Als iemand bang is ontstaan er in de hersenen processen die voorkomen dat
hij of zij nog nieuwe informatie kan verwerken. 

• Laura las een stukje over de Babemba stam en raakte onder de indruk over
hun manier van straffen. 

• In de Babemba stam wordt de persoon die zich verkeerd heeft gedragen

zonder geweld in het midden van het dorp geplaatst.

• Alle leden van de stam zeggen iets positiefs over de persoon die in het
  midden van de kring staat. 

• De zelfdeterminatietheorie zegt dat ieder mens autonomie, verbondenheid

en competentie nodig heeft om gelukkig te zijn.

• Bij het opsluiten van iemand in de gevangenis neem je voor een groot deel

zijn vrijheid weg.

• Het gevoel van verbondenheid met familie en vrienden wordt minder als je

in een gevangenis terecht komt.

• De Babemba’s tasten de autonomie van de misdragen persoon niet aan en

herinneren hem aan zijn competenties. Het gevoel van verbondenheid

wordt sterker in dit contact met de andere stamleden.

• Laura heeft samen met haar vader een onderzoek opgezet over jonge

gedetineerden en geluk.

• Laura’s vader heeft voor het onderzoek vijftien gevangenen geïnterviewd

over geluk, autonomie, verbondenheid en competentie.

2a Voorbeelden van feiten

• De zelfdeterminatietheorie zegt dat ieder mens autonomie, verbondenheid

en competentie nodig heeft om gelukkig te zijn.

• Bij het opsluiten van iemand in de gevangenis neem je voor een groot deel zijn vrijheid weg.

• Het gevoel van verbondenheid met familie en vrienden wordt minder als je in een gevangenis terecht komt.

• De Babemba’s tasten de autonomie van de misdragen persoon niet aan en

herinneren hem aan zijn competenties. Het gevoel van verbondenheid wordt sterker in dit contact met de andere stamleden.

• Laura heeft samen met haar vader een onderzoek opgezet over jonge gedetineerden en geluk.

• Laura’s vader heeft voor het onderzoek vijftien gevangenen geïnterviewd

over geluk, autonomie, verbondenheid en competentie.

2b Bij een beschouwende tekst belicht de auteur een kwestie van meerdere kanten. Is dat hier ook het geval?

1. ja
2. nee

2b

 Laura Weiss belicht alleen de negatieve kant van straf. 

2c Voor welke stelling pleit Laura Weiss hier?

2c

 Laura Weiss pleit voor de stelling dat een liefdevolle behandeling beter is dan straffen als

iemand zich slecht / verkeerd heeft gedragen.

2d Met een activerende tekst zet de auteur je als lezer aan om actie te ondernemen. Doet Laura Weiss dat ook?

1. ja
2. nee

2d

Nee, de auteur vraagt niet aan de lezer om actie te ondernemen. 

2e Welke delen van de tekst vind je vermakelijk?

3a. Justin Bieber is een topartiest omdat hij veel hits op zijn naam heeft staan.

1. informeren
2. beschouwen
3. overtuigen
4. activeren

3b. Lees voor volgende week dinsdag het boek Knielen op een bed violen.

1. informeren
2. beschouwen
3. overtuigen
4. activeren

3c. Op tijd je huiswerk maken zorgt voor een overzichtelijke week, maar hierdoor heb je soms minder tijd voor je vrienden.

1. beschouwen
2. overtuigen
3. activeren
4. diverteren

3d. Fenna raakte het vreemde voorwerp op opa's zolder aan en plotseling bevond ze zich in een betoverend landschap.

1. beschouwen
2. overtuigen
3. activeren
4. diverteren

3e. Steeds meer mensen maken gebruik van elektrische auto's.

1. informeren
2. beschouwen
3. overtuigen
4. activeren

3f. Of geld jou gelukkig maakt, hangt af van je bestedingspatroon en hoeveel waarde je hecht aan geld en status

1. informeren
2. beschouwen
3. overtuigen
4. activeren

3g. Er zijn op de aardbol meer mensen met obesitas dan ondervoede mensen.

1. informeren
2. beschouwen
3. overtuigen
4. activeren

3h. Stop met het drinken van frisdranken en energiedrankjes voor het behoud van je tanden.

1. informeren
2. beschouwen
3. overtuigen
4. activeren

3i. Nederland gaat komende zaterdag winnen van Portugal, omdat oranje een goede aanvalstechniek hanteert.

1. beschouwen
2. overtuigen
3. activeren
4. diverteren

4a Wat is het belangrijkste doel van websites als nos.nl of nu.nl?

1. informeren
2. beschouwen
3. overtuigen
4. activeren

4b Vind je ook andere tekstdoelen op de websites nos.nl of nu.nl?

'Maar' en 'echter' zijn signaalwoorden van...

6a. Bij welk doel zal je snel de woorden 'maar' en 'echter' tegenkomen?

1. informeren
2. beschouwen
3. overtuigen
4. activeren

'Omdat' is een signaalwoord van...

6b. Aan welk doel denk je bij het woord 'omdat'?

1. informeren
2. beschouwen
3. overtuigen
4. activeren

Geef een voorbeeld van de gebiedende wijs

6c Welk doel maakt vooral gebruik van de gebiedende wijs?

1. informeren
2. beschouwen
3. overtuigen
4. activeren

6d. Welke tekstdoelen kun je herkennen aan de woorden 'Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat...'

1. informeren
2. beschouwen
3. overtuigen
4. activeren

6d

 Informeren, beschouwen en overtuigen. 

Je kunt de lezer informeren over de laatste

wetenschappelijke onderzoeken over een bepaald onderwerp, maar je kunt de resultaten van wetenschappelijk onderzoek ook gebruiken als argument voor je stelling of om een

kwestie van verschillende kanten te belichten. 

6e. Bij welke tekstdoelen is het belangrijk dat je weet wie de tekst heeft geschreven?

1. beschouwen
2. overtuigen
3. activeren
4. diverteren

6e

Bij activerende teksten en overtuigende teksten. Door meer te weten over de auteur, weet je ook meer over het doel van de auteur. Probeert hij iets te verkopen? Probeert hij

een politiek standpunt neer te zetten? Als je weet wie het geschreven heeft en welke rol die persoon heeft, kun je kritischer lezen.