6V DNA 17.5 Genregulatie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

17.5 Genregulatie

DNA lab voorbereiden

Maar eerst nog even wat herinneringen ophalen

In een cel komen 3 types RNA voor: mRNA, tRNA, rRNA (ribosomaal = onderdeel van het ribosoom). Welke uitspraak is juist?

1. Alleen mRNA wordt gesynthetiseerd door transcriptie
2. Alleen mRNA en tRNA komen tot stand via transcriptie
3. Alle RNA types spelen een rol bij transcriptie
4. De 3 types RNA zijn betrokken bij transcriptie

De drieletterige code in tRNA wordt...
genoemd

1. Codon
2. Anticodon
3. Triplet

ATC is een stikstofbasevolgorde van de coderende streng in het DNA. Hoe ziet het corresponderende triplet eruit in het tRNA?

1. ATC
2. CTA
3. UAG
4. AUC

Bij splicing wordt

1. uit pre-mRNA de exons verwijderd
2. uit pre-mRNA de introns verwijderd
3. poly-A caps toegevoegd aan pre -mRNA
4. poly-A caps toegevoegd aan mRNA

Genregulatie (17.5)

Genregulatie bij prokaryoten en eukaryoten

Genexpressie

Genregulatie / Genexpressie

genregulatie

het aan- en uitzetten van een gen (activeren  en silencing)

genexpressie

tot uiting komen van een gen: gen -> mRNA -> tRNA -> aminozuurvolgorde = eiwit

genregulatie / genexpressie

genregulatie

het aan- en uitzetten van een gen

genexpressie

de informatie van het DNA wordt overgeschreven tot RNA, waarvan de code door translatie kan worden omgezet tot een eiwit

doel van genregulatie

* variatie in intensiteit van genexpressie (tot uiting komen)

enzymen nodig voor basisfunctie cel                    altijd expressie
enzymen voor specifieke functie cel             niet altijd expressie

* voorkomen van verspilling grondstoffen en energie

Regeling genexpressie 

1. Chromatinestructuur variëren ->bereikbaarheid voor RNA polymerase (epigenetica)

2.  Methylering C bij promotor -> RNA polymerase kan niet hechten (epigenetica)

3. Genregulatie (aan- en uitzetten van genen)

4. Regeling eiwitproductie na transcriptie

1. Chromatine structuur variëren

Heterochromatine = dicht -> donker

Euchromatine = los -> licht

1. Acetylgroepen -> histon minder positief -> DNA losser -> RNA polymerase kan erbij -> transcriptie

2. Methylering C bij promotor -> RNA polymerase kan niet hechten -> gen staat uit

2. Methylering C bij promotor -> RNA polymerase kan niet hechten -> gen staat uit

1. en 2. stamcellen met verschillend epigenoom

2. DNMT1 methyleert de nieuwe DNA strengen

2. Methylering tijdens leven

Waarom is het belangrijk om gen-activiteit te reguleren?

Kinderen die in de hongerwinter van '44 verwekt zijn, hebben een verhoogde kans op overgewicht, diabetes, hartziekten en schizofrenie. Dit is een voorbeeld van:

1. epigenetica
2. genregulatie
3. genexpressie
4. transcriptie

In de levercellen van veel mensen staan de genen voor het enzym alcohol dehydrogenase elk weekend 'aan'. De genen voor het maken van hemoglobine staan standaard 'uit'. Dit is een voorbeeld van...

1. epigenetica
2. genregulatie
3. genexpressie
4. transcriptie

genregulatie / genexpressie

genregulatie

het aan- en uitzetten van een gen

genexpressie

de informatie van het DNA wordt overgeschreven tot RNA, waarvan de code door translatie kan worden omgezet tot een eiwit

DNA lab

Donderdag 21 september 

13-15 uur 

grote pauze korter 

8e uur biologie valt uit

DNA lab voorbereiden

Maak de opdrachten 1 t/m 8

Verdeel de vragen!

Met elkaar bespreken

3. Genregulatie 

Prokaryoten

Eukaryoten

Examenvraag

Regeling genexpressie 

1. Chromatinestructuur variëren ->bereikbaarheid voor RNA polymerase (epigenetica)

2.  Methylering C bij promotor -> RNA polymerase kan niet hechten (epigenetica)

3. Genregulatie (aan- en uitzetten van genen)

4. Regeling eiwitproductie na transcriptie

3. Genregulatie bij prokaryoten

In stilte voor je zelf

Examenvraag  Aan en uitzetten van genen

 

3. Genregulatie eukaryoten

Zoek in Binas de tabel over Genregulatie bij Eukaryoten en bestudeer!

1. 71J
2. 71H
3. Ik heb Binas, stom genoeg, niet meegenomen...
4. 71F

7.5 Opdracht 4a (blz. 35)

7.5 Opdracht 4b (blz. 35)

1. alleen bij de vertering van lactose
2. alleen bij de vorming van tryptofaan
3. bij beide processen
4. bij geen van de processen

Opdracht 4 Tryptofaan

Lac-operon

4. Regeling eiwitproductie na transcriptie

- Splicing variëren -> ander eiwit

- geen poly-A cap aan mRNA -> translatie vertragen

-  mRNA blokkeren -> geen translatie (H.18)

Telomerase

• Zaadcelmoedercellen, eicelmoedercellen, stamcellen en kankercellen blijven onbeperkt delen
• Telomerase maakt telomeer weer lang
• Gebruikt RNA-deel om DNA te vormen
• In meeste cellen onderdrukt

Filmpje over genexpressie

- zet de snelheid op 1,25 of 1,5 (hij praat nogal langzaam)

Weer een filmpje: epigenetica

- deze jongen praat heel erg snel

- probeer het toch te blijven volgen, het is bere-interessant!

Een paar 

vraagjes

....om te kijken of jullie

 nog een beetje 

bij de les zijn!

In de afbeelding hiernaast zie je een tRNA-molecuul. Welk aminozuur bind aan dit tRNA?

1. Lysine
2. Glutaminezuur
3. Leucine
4. Fenylalanine

Hieronder staan een aantal combinaties van begrippen. Welke hebben het minste met elkaar te maken?

1. Helicase en DNA-polymerase
2. Helicase en RNA-polymerase
3. DNA-polymerase en primer
4. Helicase en replicatie

Hieronder staan een aantal combinaties van begrippen. Welke hebben het minste met elkaar te maken?

1. RNA-polymerase en transcriptiefactoren
2. RNA-polymerase en mRNA
3. Transcriptie factoren en stopcodon
4. mRNA en splicing

Hieronder staan een aantal combinaties van begrippen. Welke hebben het minste met elkaar te maken?

1. Stopcodon en eindsignaal
2. Intron en exon
3. mRNA en thymine
4. Startcodon en methionine