H7.3 Karakteristieke groepen

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Scheikunde H7.3

Deze les bestaat uit twee onderdelen. 

Halogeenalkanen

Leerdoelen deel 1

Je kunt nu:

• De systematische naam van halogeenalkanen geven als je de structuurformule kent.
• De structuurformule van halogeenalkanen tekenen wanneer de systematische naam gegeven is. 

Herhaling

De eerste twee dia's zijn een klein stukje herhaling van de vorige paragraaf en gaan over de naamgeving bij alkanen.

Daarna wordt uitgelegd hoe het dan zit wanneer een -H wordt vervangen door een Halogeen (-Cl, -Br, -F of -I).

Naamgeving Alkanen

Moleculen met dezelfde molecuulformule (C4H10), maar een verschillende structuurformule heten: ISOMEREN

Voorbeeld: bij C4H10 kan je een onvertakte  en een vertakte koolstof keten maken. 

De naam van het onvertakte molecuul is: butaan.

Hoe stel je de naam van het vertakte molecuul op?

1. Schrijf de stamnaam op.
2. Schrijf daarvoor de naam van de vertakking.

De naam van het vertakte molecuul wordt dan: methylpropaan

2.

De vertakking is één C-atoom met daaraan 3 H-atomen. 

De naam van zo'n -CH3 groep is: methyl.

1.

Bij het vertakte molecuul zoek je eerst de hoofdketen. 

De hoofdketen is de langste keten van C-atomen. 

De hoofdketen is hier drie C-atomen, dus de stamnaam wordt: propaan. 

Halogeenalkanen

Bij een HALOGEENALKAAN is een waterstofatoom vervangen door een halogeen atoom (fluor, chloor, broom, jood). 

Hiernaast zie je: 1-chloorbutaan en 2-chloorbutaan (dit zijn isomeren met molecuulformule C4H9Cl)

Welke uitspraak is niet waar?

1. Isomeren hebben dezelfde molecuulformule maar een andere structuurformule
2. In koolwaterstoffen kunnen waterstofatomen vervangen worden door halogeenatomen
3. De systematische naamgeving van vertakte alkanen, halogeenalkanen en alkenen verloopt volgens vaste regels
4. Isomeren hebben dezelfde molecuulformule en dezelfde structuurformule maar de molecuulmassa is verschillend.

Wat is de systematische naam van deze structuurformule?

Wat is de systematische naam van deze structuurformule?

Wat is de systematische naam van deze structuurformule?

Wat is de systematische naam van deze structuurformule?

Wat is de systematische naam van
deze structuurformule?

Wat is de systematische naam van
deze structuurformule?

Leerdoelen deel 1 behaald?

Ga voor jezelf na of je het volgende nu kunt:

• De systematische naam van halogeenalkanen geven als je de structuurformule kent.
• De structuurformule van halogeenalkanen tekenen wanneer de systematische naam gegeven is. 

Deel 2

Alkanolen

Leerdoelen deel 2

Je kunt nu:

• De systematische naam van een koolstofverbinding waarin een -OH groep zit geven als je de structuurformule kent.
• De structuurformule van een koolstofverbinding waarin een -OH groep zit geven wanneer de systematische naam gegeven is. 

Alkanolen

Wat moet je kennen/kunnen?

• Je weet dat een alcohol een -OH groep (=hydroxylgroep) bevat.
• Je kunt de regels van de systematische naamgeving toepassen bij de alkanolen.
  

Alkanolen

Een Alcohol is een molecuul met een -O-H groep. 

Een -OH groep heet een hydroxyl groep. 

Een alkanol is een alkaan waarbij één H atoom vervangen is door een -OH groep

NAAMGEVING:

De naam van een alkanol krijg je door achter de stamnaam het achtervoegsel -ol te zetten

methanol

 

ethanol

Ethanol is de alcohol die in bier, wijn of champagne zit.

Bij propaan kan de hydroxylgroep aan het eerste of het tweede C-atoom zitten. Dit geef je aan met een nummer:

propaan-1-ol

 

propaan-2-ol

Systematische Naamgeving

Wanneer je op het plaatje hiernaast klikt wordt deze vergroot.

Wat is de systematische naam van onderstaande structuurformule?

Wat is de systematische naam van deze structuurformule?

Wat is de systematische naam van
deze structuurformule?

Wat is de systematische naam van
deze structuurformule?

Wat is de systematische naam van
deze structuurformule?

Wat is de systematische naam
van deze structuurformule?

Leerdoelen deel 2 behaald?

Ga voor jezelf na of je het volgende nu kunt:

• De systematische naam van een koolstofverbinding waarin een -OH groep zit geven als je de structuurformule kent.
• De structuurformule van een koolstofverbinding waarin een -OH groep zit geven wanneer de systematische naam gegeven is. 

Deel 3 (alleen voor vwo)

Alkaanzuren (VWO)

Carbonzuur

een zuur heeft deze zijgroep: 

Een zuur is vaak een eindgroep, bijvoorbeeld bij butaanzuur,

de C van de zuurgroep telt dan mee bij de langste keten (stam)

zuurgroep

4           3            2            1

let op

de eindstandige C van de zuurgroep krijgt hier positie '1'

dus je telt vanaf de 'zure' C

Carbonzuur

Carbonzuren zijn karakteristieke groepen waar

 een                    groep in zit (~COOH)

Carbonzuren hebben de hoogste prioriteit.

Alle andere functionele groepen worden dus zijgroepen

Hierdoor hebben zuren alleen een achtervoegsel: ~zuur

De C van het carbonzuur zit in de stam!

Geef de juiste naam

Geef de juiste naam

Hydrofiel & hydrofoob

Stoffen die goed oplosbaar zijn in H2O; zijn hydrofiel.

Stoffen die slecht oplosbaar zijn in H2O; zijn hydrofoob.

Wat is hydrofiel & hydrofoob?

• Hydrofiel: waterlievend
  

      --> Hydrofiele moleculen lossen goed op in   

        water. 

• Hydrofoob: watervrezend                                                       ---> Hydrofobe moleculen lossen slecht op in water.

Tekst

Hydrofiel/hydrofoob

Heeft een molecuul een -OH of een -NH groep 

--> Hydrofiele stof

Andere groepen --> hydrofobe stof

Hydrofiel + hydrofiel = goed

Hydrofoob + hydrofoob = goed

Hydrofiel + hydrofoob = slecht 

HYDROFIEL EN HYDROFOOB

Voorbeeld van olie en water

Huiswerk

Havo: leren H7.3 en maken 33 t/m 54

VWO: leren H7.3 en maken 26 t/m 40 (39 niet)

Filmpje

Op de volgende dia kun je een filmpje van Sieger Kooij bekijken over karakteristieke groepen.

Ik heb een stukje uit het filmpje geknipt, omdat de informatie over die bepaalde groep voor jullie nog niet van toepassing is.

Veel plezier met het bekijken van het filmpje.

https: