Littérature Le romantisme

Introduction

De Verlichting	De Romantiek
Rationalisme (verstand)	Sentimentaliteit (gevoelens & verbeelding)
Optimisme (alles komt goed)	Pessimisme (het komt nooit meer goed)
Maatschappij (iedereen is gelijk)	Individu (ieder voor zich)

Le Romantisme (1800-1850)

• De Romantiek zet zich af tegen de strenge regels van het classicisme onder Louis XIV én tegen het rationalisme van de Verlichting.
  
• Men gelooft niet meer dat de Rede alle problemen kan oplossen of dat vooruitgang per definitie goed is.
  
• Het gevoel en de verbeelding staan voorop.
  

Sociale, politieke en maatschappelijke omstandigheden

• Het laatste decennium van de 18e eeuw (1789 Franse revolutie) en de hele 19e eeuw in Frankrijk worden gekenmerkt door onrust op politiek gebied. Onder andere Napoleon Bonaparte die zichzelf uitroept tot keizer, na zijn val komt er weer een koning aan de macht. Het volk wil toch liever een republiek en die komt er in 1848, maar is van korte duur want in 1852 kroont Louis-Napoléon (neef van Napoléon Bonaparte) zich tot keizer. pas tegen het einde van de eeuw komt er een stabiel democratisch regime.

In je literatuurboek op p. 59 lees je meer over deze onrustige periode.

• In deze periode verandert Frankrijk van een agrarische in een industriële samenleving. De uitvinding van de stoommachine markeert het begin van de Industriële Revolutie. 
• Boeren verlaten massaal het platteland om werk te gaan vinden in de stad : er ontstaat een arbeidersklasse die in slechte omstandigheden moet werken voor een laag salaris. Door de grote toestroom van nieuwe stadsinwoners worden er snel goedkope en slecht gebouwde woningen opgetrokken. 

De Romantische literatuur

• Le mal du siècle -> invloed op de literatuur:
  

1. Romantische schrijvers als Victor Hugo stellen de misstanden in de maatschappij aan de kaak stellen in het genre van de roman social (het harde bewind van keizer Napoleon, de negatieve gevolgen van de industriële revolutie voor de arbeiders ...)
2. Romantische schrijvers die vluchten uit het hier en nu. Het werk van deze schrijvers speelt zich af in het verleden en in al dan niet denkbeeldige oorden in verre landen. De natuur is een enorme bron van inspiratie voor de schrijvers van de romantiek. De ongerepte natuur als tegenhanger voor de verstedelijkte maatschappij met al zijn vuiligheid, ziektes, armoe en ellende. 

• Le culte du moi (het individu met zijn persoonlijke gevoelens): er wordt geschreven vanuit een ik-perspectief over de persoonlijke beleving. 

1. Hieruit ontstaan proza genres als het dagboek en de autobiografische roman.
   
2. In de Romantische poëzie wordt teruggegrepen naar de Middeleeuwen en de middeleeuwse LYRIEK. In deze poëzievorm wordt de ik-persoon gebruikt om persoonlijke gevoelens te uiten en om zich te verhouden tot de omgeving.
   

Hoe ontstond de Romantiek?

- Franse Revolutie

- Napoleon

- Industrialisatie --> arbeidersklasse

- Le mal du siècle

- Le culte du moi

Belangrijke staatsman en historicus. Afkomstig uit adellijke en koningsgezinde familie, maar kiest toch voor vernieuwingsgezinde partijen. Wordt beschouwd als de vader van de Franse romantiek. De aanleiding tot zijn dichterschap is een kortstondige relatie met Julie Charles, een getrouwde vrouw die hij in 1816 ontmoet bij het Lac du Bourget (in Zwitserland). Hij wordt erg verliefd op haar, maar ze is ernstig ziek en overlijdt een jaar later. Het verdriet om dit verlies staat centraal in het gedicht Le Lac: daarin keert Lamartine terug aan de oever van het meer om terug te kijken op hun intense liefdesrelatie.

Belangrijke staatsman en historicus. Afkomstig uit adellijke en koningsgezinde familie, maar kiest toch voor vernieuwingsgezinde partijen. Wordt beschouwd als de vader van de Franse romantiek. De aanleiding tot zijn dichterschap is een kortstondige relatie met Julie Charles, een getrouwde vrouw die hij in 1816 ontmoet bij het Lac du Bourget (in Zwitserland). Hij wordt erg verliefd op haar, maar ze is ernstig ziek en overlijdt een jaar later. Het verdriet om dit verlies staat centraal in het gedicht Le Lac: daarin keert Lamartine terug aan de oever van het meer om terug te kijken op hun intense liefdesrelatie.

Le Romantisme

Lamartine > le père du romantisme en France. Il a introduit le romantisme en France.  

Les romantiques utilisent la poésie pour exprimer leurs sentiments, leur espoir et leurs déceptions, leur solitude et leur élan religieux. 

Ils se considèrent comme des voyants, les guides de la population.

Dans la poésie, l'auteur lui- même est souvent présent.

Alphonse de Lamartine is niet alleen een beroemd dichter, het scheelde niet veel, of hij was in 1848 president geworden van Frankrijk!

En 1820 Lamartine publie son premier recueil de poèmes:  Les Méditations. Cet oeuvre le rend célèbre d'un seul coup.

Cette oeuvre est le berceau du romantisme, parce qu'elle représente parfaitement toutes les caractéristiques .de la période.

La poésie lyrique exprime les sentiments personnels du poète, qui se fait inspirer par la nature et tout ce qu'elle évoque en lui. Le poète retrouve la consolation dans la nature, Il s'unifie avec elle. Un thème très connu dans le romantisme.

Le lac

Lamartine heeft aan het Lac du Bourget een korte, maar hevige romance beleefd met Julie Charles. Zij beloven elkaar het volgend jaar op dezelfde plek weer te ontmoeten. Maar het zal anders lopen...De wanhopige dichter zit alleen aan het meer. Julie lijdt in ernstige mate aan tbc en zal weldra sterven. Ze is te ziek om te komen naar hun afspraak... Lamartine laat zijn gevoelens de vrije loop. Le Lac is het gedicht bij uitstek waarin de mens uitdrukking geeft aan

1) zijn angst voor het verglijden van de tijd

2) het verlangen naar geluk

3) de tijdelijkheid van het menselijk geluk en

4) de hunkering naar eeuwige waarden

Met dit gedicht werd Lamartine op slag beroemd. De gevoelens van de dichter spatten van het gedicht...

Le roman social

- sociale roman
- engagement
- Voorbeeld: Les Misérables van

                      Victor Hugo

Victor Hugo (1802-1885)

Hugo was een Frans schrijver, dichter, essayist en staatsman en wordt beschouwd als een van de belangrijkste en invloedrijkste Franse romantische schrijvers van de 19e eeuw. Hij schreef romans, gedichten, toneelstukken, essays en politieke toespraken en liet ook een uitgebreide briefwisseling na.

belangrijke werken zijn oa Notre dame de Paris en Les misérables 

Victor Hugo - Le Roman Social

Het genre van de Roman Social omvat spannende boeken voor een groot/breed publiek waarin de problemen van het gewone volk centraal staan. De schrijvers zetten de ellende dik aan om medelijden en verontwaardiging bij de lezer op te wekken. Het doel van de schrijvers is om daarmee een aanzet tot verandering te geven. 

Een bekend voorbeeld van een roman social is het werk Les Misérables van Victor Hugo. 

Les Misérables van Victor Hugo wordt in delen uitgegeven en is een doorslaand succes. Mensen wachten vanaf 6 uur ‘s morgens in de rij om het vervolg te kunnen lezen. Lezers herkennen zich in de problemen.

Maak opdracht 2 uit je literatuurboek op p. 63-64

Spleen en Idéal - vlucht uit het hier en nu

Sommige DICHTERS willen in hun werk graag de werkelijkheid ontvluchten.

Dit wordt aangeduid met Mal du Siècle of Spleen.

Ze geven uiting aan hun escapistisch verlangen door te schrijven over het verleden, de natuur of verre en exotische oorden. Er word een contrast neergezet tussen de grauwe werkelijkheid en het gedroomde ideaal.

In onze lessenserie hebben we helaas niet de mogelijkheid gedichten te behandelen. We houden het wat betreft de Romantiek bij Victor Hugo en zijn 'Misérables'.

Spleen

Dichters van zijn tijd, wier gedichten vol staan met engelen, vage liefdes en dromen tussen de korenbloemen, zijn geschokt over de gewaagde gedichten van Baudelaire die het straatleven van Parijs beschrijft in plaats van lyrisch te verhalen over een tragische of onmogelijke liefde.

Er werd zelfs een proces tegen hem aangespannen voor godslastering en obsceniteit bij het uitbrengen van Les Fleurs de Mal (de Bloemen van het Kwaad). Sommige gedichten mogen tot 1949 niet herdrukt worden.

Baudelaire provoceert met zijn beschrijvingen van het nachtleven in Parijs, maar hij lijdt ook onder de middelmatigheid, de uitzichtloosheid van het aardse bestaan. De mens is in zijn ogen gevangen tussen goed en kwaad, tussen zijn onvermogen om aan het slechte te ontsnappen en zijn verlangen naar een ideale wereld waarin de geest ontsnapt aan de tijd.

Idéal

Baudelaire is overtuigd van het feit dat er achter de zichtbare schijnwerkelijkheid een spirituele, Hogere werkelijkheid schuilgaat. De wereld zoals wij hem kennen is slechts een afspiegeling van hogere werkelijkheid. Hij ziet kunst en poëzie als een mogelijk medium tussen het aardse en het hogere waarnaar hij verwijst in de vorm van symbolen en metaforen.

In die zin is Baudelaire een voorloper van het Symbolisme.

Leerdoelen literatuurgeschiedenis

• Politieke, religieuze, economische en sociale omstandigheden per periode kunnen beschrijven en kunnen aangeven hoe die omstandigheden van invloed waren op de literatuur uit die tijd
• literaire genres met bijbehorende kenmerken kunnen noemen 
  
• belangrijkste schrijvers en hun werken kunnen benoemen   
  
• bronteksten kunnen herkennen aan specifieke kenmerken en kunnen plaatsen in een historisch literaire periode of een literaire stroming