H2 § 2 "schoonmaken met water en zeep"

• Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

H 2.2 "Schoonmaken met water en zeep"

Leerdoelen

• Je kunt de functie van water als spoelmiddel en als oplosmiddel beschrijven.
• Je kunt zepen onderverdelen in natuurlijke zepen en synthetische zepen.
• Je kunt de werking van zeep/emulgator uitleggen.
• Je kunt uitleggen wat de nadelen van de vorming van kalkzeep zijn.

Vandaag

Huiswerkcontrole

stukje herhaling van paragraaf 1

Filmpje over hst 2 paragraaf 2

Uitleg hst 2 paragraaf 2

Water

Water lost heel veel soorten vuil gewoon op. Dit maak water een oplosmiddel. 

Je spoelt het vuil er ook mee weg. Dat maakt water ook een spoelmiddel. 

Zeep

Als het niet lukt om met water een vlek weg te halen, kun je zeep gebruiken. 

Denk aan vet of olie vlekken. 

Natuurlijke zeep

Natuurlijke zepen worden gemaakt van plantaardige en dierlijke oliën en vetten. 

Synthetische zepen

Er bestaan ook synthetische zepen. De basis van een synthetische zeep is aardolie. Synthetische zepen worden ook wel detergent genoemd. 

Synthetisch betekent kunstmatig. Dus niet van natuurlijke materialen. 

Mengen met water of niet?

Als een stof hydrofiel is, dan wil deze stof graag mengen met water. Hij houdt van water. Bijvoorbeeld zout of suiker. 

Als een stof hydrofoob is, dan wil deze stof niet graag mengen met water. Hij houdt niet van water. Bijvoorbeel olie en vet. 

Werking van zeep

Een zeepmolecuul ziet er ongeveer zo uit. Een kop die van water houdt(hydrofiel) en een staart die niet van water houdt(hydrofoob). 

Zeep

De hydrofobe staarten gaan aan de stof hechten , de hydrofiele koppen gaan aan de waterkant liggen. 

Hierdoor komt de olie los van de stof en kan het met water worden weggespoeld. De olie emulgeert dus met water door de zeep. 

Emulsie is een mengsel van water en olie, een emulgator zorgt er voor dat dit mengsel van ontstaan. Zeep is hier de emulgator. 

Werking van zeep

Kalkzeep

Natuurlijke zepen reageren met het kalk wat in leidingwater opgelost zit. Hierdoor ontstaat kalkzeep. Dit heeft als nadeel:

- Kalkzeep komt op kleding terecht. De kleding wordt hierdoor grauwer. Natuurlijke zeep als shampoo blijft voor een deel als kalkzeep in de haren achter en geeft een stroef gevoel. 

- Je hebt meer zeep nodig om het vet te emulgeren omdat een deel van de zeep al reageert met de kalk. 

Lezen en maken

H. 2 paragraaf 2 lezen

H. 2 paragraaf 2 maken

Proef Kalkzeep

Als natuurlijke zeep (bijvoorbeeld een handzeep) in contact komt met kalkhoudend water, kan er kalkzeep ontstaan. Kijk maar eens in een sanitaire ruimte die niet goed is gereinigd: daar vind je weleens zo’n kleverige aanslag in de wasbakken of op de vloer.

We gaan onderzoeken wanneer er het vaakst kalkzeep ontstaat

Nodig:

- 2 reageerbuizen gevuld met 4 cm demi-water

- 2 reageerbuizen gevuld met kalkwater

- reageerbuisrekje

- 4 dopjes

- natuurlijke zeep (oplossing groene zeep)

- synthetische zeep 

Doen

Maak de volgende mengsels:

1. Demi-water met groene zeep

2. Demi-water met sythetische zeep

3. Kalkwater met groene zeep

4. Kalkwater met synthetische zeep

Schud goed en laat even staan. Beantwoord daarna de vragen. 

Beschrijf wat er in de buisjes gebeurd.

In 1 van de buisjes is een suspensie gevormd, welke?

Hoe heet de vaste stof van deze suspensie?