Examenvragen HC Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

In 1949 was Nederland een van de oprichters van de NAVO.

Leg uit bij welke verandering van de Nederlandse buitenlandse politiek na

1945 het lidmaatschap van de NAVO paste en geef vervolgens een politieke verklaring voor deze verandering. (3p)

Leg uit bij welke verandering van de Nederlandse buitenlandse politiek na
1945 het lidmaatschap van de NAVO paste en geef vervolgens een politieke verklaring voor deze verandering. (3p)

Voorbeeld van een juist antwoord is:

• Het lidmaatschap van de NAVO paste bij het loslaten van de

vooroorlogse neutraliteitspolitiek (of een juiste omschrijving hiervan), omdat door dit lidmaatschap Nederland openlijk de kant koos van / zich moest inzetten voor het westers bondgenootschap 2

• Nederland dacht niet in staat te zijn zich te beschermen tegen het communisme / voelde zich door de Koude Oorlog bedreigd (waardoor zij lid werd van een defensief bondgenootschap) / wilde de Marshallhulp niet mislopen (waardoor de invloed van de Verenigde Staten toenam) 1

Een anekdote:

In 1973 werd in overleg met het ministerie van Economische Zaken het

volgende bericht in de landelijke dagbladen geplaatst:

"Als u wat kalmer optrekt en rustiger rijdt, bespaart u per dag

1.300.000 liter benzine. In een test is gebleken dat onrustig ruw rijden ten

koste gaat van indrukwekkende hoeveelheden brandstof. Wegspuiten bij

een stoplicht en hard remmen op het laatste moment kan u, als u er een

gewoonte van maakt, veel meer benzine kosten dan een gelijkmatiger

rijstijl."

Leg uit dat het doel van dit bericht paste bij de actuele situatie in 1973. (2p)

Leg uit dat het doel van dit bericht paste bij de actuele situatie in 1973. (2p)

Uit het antwoord moet blijken dat met dit bericht een tekort aan brandstof moest worden voorkomen dat dreigde omdat in 1973 de oliecrisis plaatsvond / in 1973 de import van olie naar Nederland onder druk stond.

 

Opmerking: 

Alleen als in het antwoord een juist verband wordt gelegd tussen de oliecrisis en het doel van dit bericht, worden scorepunten toegekend. 

Een conclusie:

Met de bron (zie slide 6) kun je een overeenkomst en een verschil aantonen tussen de standpunten van de provo's en die van de punkbeweging.

Ondersteun deze conclusie door, telkens met een passende verwijzing naar de bron (4p):

- een standpunt van de punkbeweging aan te geven dat overeenkomt met dat van de provo's en

- een standpunt van de punkbeweging aan te geven dat verschilt van dat van de provo's.

Uit het lied Regering (krijg de tering) van de Nederlandse punkband

Balthasar Gerards Kommando (B.G.K.) uit 1983:

Grote kampanjes1) veel beloven

Moeten wij die lulkoek geloven

Stemmen helpt allang niet meer

Rechts wint toch wel keer op keer

Je wordt verwacht je neer te leggen

Bij wat de meeste mensen zeggen

Als je ertegen protesteert

Word je met harde hand bekeerd

noot 1 Verkiezingscampagnes

Voorbeeld van een juist antwoord is:

• Door (een van de volgende): 1

- de titel Regering (krijg de tering)

- het benoemen van regeringsbeleid als lulkoek

• verwoordt B.G.K. het standpunt dat ze zich verzetten tegen de

autoriteiten, wat overeenkomt met het standpunt van de provo's 1

• Door te zingen dat (een van de volgende): 1

- stemmen niet helpt

- je je moet neerleggen bij wat de meeste mensen zeggen

- je met harde hand wordt bekeerd

• verwoordt B.G.K. het standpunt dat ze weinig vertrouwen hebben in de

democratie / in de toekomst (wat verschilt van de provo's die meer

inspraak wilden / ervan uitgingen dat ze de wereld konden verbeteren) 1

Opmerking

Alleen als (bij de eerste deelvraag) een juiste overeenkomst en (bij de

tweede deelvraag) een juist verschil tussen de standpunten van de provo's

en de punkbeweging wordt genoemd, wordt telkens 1 scorepunt toegekend

aan een passende verwijzing naar de bron.

 Beschikbaar gesteld door Sti

In de televisieserie De taarten van Abel (op televisie sinds 2003) bakken

kinderen een taart om iemand te bedanken of te steunen, zoals

bijvoorbeeld:

1 Een meisje dat een taart bakte om haar vader te bedanken die na hun

vlucht in 2016 uit het Afrikaanse land Oeganda hard werkte om een

nieuw bestaan op te bouwen in Nederland.

2 Een meisje dat een taart bakte om te laten weten dat ze het stoer

vond dat haar tante ging trouwen met haar vriendin.

Met deze afleveringen uit De taarten van Abel kun je verschillende

kenmerkende aspecten uit de tweede helft van de twintigste eeuw

illustreren.

Noem voor beide afleveringen van de televisieserie een verschillend

kenmerkend aspect dat hierbij past (2p).

Let op: je mag een kenmerkend aspect maar één keer gebruiken. 

Noem voor beide afleveringen van de televisieserie een verschillend
kenmerkend aspect dat hierbij past (2p).

Voorbeeld van een juist antwoord is:

bij 1:

• Een Oegandese familie die een bestaan opbouwt in Nederland past bij

'de ontwikkeling van een pluriforme en multiculturele samenleving' 1

bij 2:

• Het steunen van een homoseksuele tante (die openlijk uitkomt voor

haar geaardheid) past bij 'de ingrijpende sociaal-culturele

veranderingsprocessen vanaf de jaren zestig' 1

Opmerkingen

- Als bij de eerste deelvraag 'de dekolonisatie die een eind maakte aan

de westerse hegemonie in de wereld' wordt geantwoord, wordt geen

scorepunt toegekend (omdat dit in 2016 niet meer plaatsvond).

- Als een kenmerkend aspect twee keer genoemd wordt, wordt alleen bij

de eerste vermelding 1 scorepunt toegekend

Ondanks sterke anti-Duitse gevoelens in de Nederlandse samenleving, steunde de Nederlandse overheid de wederopbouw van West-Duitsland en pleitte zij begin jaren 1950 voor de West-Duitse herbewapening.

Historici concluderen dat de Nederlandse overheid beide ontwikkelingen steunde omdat Nederland hiervan zou profiteren.

Ondersteun deze conclusie door voor beide ontwikkelingen aan te geven op welke manier Nederland hiervan kon profiteren. (2p)

Ondersteun deze conclusie door voor beide ontwikkelingen aan te geven op welke manier Nederland hiervan kon profiteren. (2p)

Voorbeeld van een juist antwoord:

• De Nederlandse overheid steunde de wederopbouw omdat

West-Duitsland een belangrijke handelspartner was (zodat de

Nederlandse economie zou profiteren van een sterke West-Duitse

economie) 1

• De Nederlandse regering pleitte voor herbewapening omdat een sterk

West-Duitsland kon bijdragen aan de verdediging van West-Europa

tegen het communistische Oostblok 1 

In 1962 organiseerde een supermarktketen een wedstrijd voor caissières, waarbij de deelneemsters werden beoordeeld op nauwkeurigheid en snelheid.

 

Deze wedstrijd paste bij de opkomst van de consumptiemaatschappij.

Leg dit verband uit. (2p) 

Deze wedstrijd paste bij de opkomst van de consumptiemaatschappij.
Leg dit verband uit. (2p)

Kern van een juist antwoord is:

Door te oordelen op nauwkeurigheid / snelheid van het afrekenen, liet de supermarktketen zien dat zij gericht was op meer omzet / dat zij wilde bevorderen dat er steeds meer kon worden verkocht (wat paste bij de opkomst van de consumptiemaatschappij). 

In de jaren 1970 werden in Nederland zogenoemde 'moedermavo's' opgericht. Op deze scholen konden volwassenen op latere leeftijd alsnog een middelbareschooldiploma halen. Het kabinet-Den Uyl (1973-1977) besloot deze scholen financieel te ondersteunen.

Twee beweringen:

De financiering van deze moedermavo's:

1 ondersteunde de veranderende positie van vrouwen in de

samenleving.

2 paste bij het ideaal van een maakbare samenleving in die tijd.

Ondersteun beide beweringen met een argument. (2p)

Voorbeeld van een juist antwoord is:

De financiering van de moedermavo's:

bij 1:

• ondersteunde de veranderende positie van vrouwen in de jaren 1970,

omdat vrouwen door het volgen van onderwijs kozen voor ontplooiing

buitenshuis / hun kansen op de arbeidsmarkt vergrootten (terwijl eerst

een dienende rol / rol als huisvrouw vanzelfsprekend werd gevonden) 1

bij 2:

• paste bij het ideaal van de maakbare samenleving, omdat het kabinet

met de ondersteuning van de moedermavo's de gelijkheid / financiële

onafhankelijkheid van vrouwen wilde bevorderen (en daarmee de

samenleving stuurde in de door haar gewenste richting) 1 

Twee gegevens over taalonderwijs aan kinderen van migranten in

Nederland:

1 In 1983 werd het door de Wet Onderwijs in Eigen Taal en Cultuur

(OETC) mogelijk voor kinderen van migranten om binnen lestijd op

school les te krijgen in hun moedertaal.

2 In 2004 beëindigde de overheid de bekostiging van lessen in de

moedertaal volledig.

Bewering:

Elk gegeven is te verklaren vanuit een andere visie op de multiculturele

samenleving.

Onderbouw de bewering voor elk gegeven. (2p)

Antwoord multiculturele samenleving

Antwoord moedermavo

Kern van een juist antwoord is:

• Gegeven 1 is te verklaren door een positieve visie op de multiculturele

samenleving, waardoor het niet als probleem wordt gezien dat

migranten hun moedertaal en cultuur behielden 1

• Gegeven 2 is te verklaren vanuit een kritische visie op de multiculturele

samenleving, waardoor lessen in de moedertaal werden gezien als

belemmerend voor de integratie (en daarom niet meer door de

overheid ondersteund moesten worden) 1

Opmerking

Alleen als een passende visie op de multiculturele samenleving wordt

ondersteund door een juiste verklaring, wordt telkens 1 scorepunt

toegekend.

In 1963 verscheen in het vrouwenblad Margriet een advertentie voor het

'Tankmodel', een nieuw model stofzuiger van Philips. In een fotostrip werd

het verhaal verteld van een vrouw die problemen heeft met haar oude

model stofzuiger. Met haar man schaft zij het 'Tankmodel' aan, waarna zij

weer probleemloos kan stofzuigen.

In de tijd dat de advertentie geplaatst werd, deden zich in Nederland twee

veranderingen voor:

1 Nederland werd een consumptiemaatschappij.

2 De emancipatie van de vrouw kwam op gang.

Geef voor beide veranderingen aan of deze met de advertentie

ondersteund kunnen worden of niet. (4p)

1 Nederland werd een consumptiemaatschappij.
2 De emancipatie van de vrouw kwam op gang.
Geef voor beide veranderingen aan of deze met de advertentie
ondersteund kunnen worden of niet. (4p)

Kern van een juist antwoord is:

• Verandering 1 kan met de advertentie wel ondersteund worden, omdat

in een vrouwenblad voor stofzuigers werd geadverteerd, waaruit blijkt

dat in huishoudens (moderne) apparaten hun intrede hadden gedaan /

dat het toen interessant was voor bedrijven om te adverteren voor

producten (wat past bij een consumptiemaatschappij) 2

• Verandering 2 kan met de advertentie niet ondersteund worden, omdat

de advertentie ervan uitgaat dat de vrouw stofzuigt (en niet de man) /

dat de vrouw samen met haar man een stofzuiger koopt (waaruit niet

blijkt dat de vrouw geëmancipeerd is) 2

Bewering:

Het pamflet uit 1966 (zie volgende slide) past bij de beginnende ontzuiling in Nederland.

Ondersteun de bewering met twee verschillende argumenten, steeds met een aparte verwijzing naar de bron (4p)

In 1966 publiceert het Initiatiefcomité D'66 het pamflet Appèl aan iedere Nederlander

die ongerust is over de ernstige devaluatie van onze democratie. Daarin schrijft het

comité onder meer:

De ideologieën van de huidige Nederlandse politieke partijen geven geen

antwoord meer op de vragen die ons bezighouden. Velen zouden liever hun

stem uitbrengen op grond van een visie op heden en toekomst dan op grond

van politiek gezien verouderde beginselen.

De kiezers aanvaarden de bestaande politieke partijen steeds minder als

uitdrukking van hun politieke wil. Daar komt bij dat de programma's onderling

zo weinig verschillen, dat zij de kiezers geen duidelijke keuzemogelijkheden

meer bieden.

Antwoord pamflet

Kern van een juist antwoord is:

• Uit de opvatting dat de ideologieën van de politieke partijen geen

antwoord meer geven op de vragen van de kiezers / de beginselen van

de partijen verouderd zijn, blijkt dat kiezers zich niet meer laten leiden

door de ideologie van de zuil (wat past bij ontzuiling) 2

• Uit de opvatting dat de partijprogramma's op elkaar lijken, blijkt dat de

grenzen tussen de zuilen beginnen te vervagen 2 

n 1857 stichtten de Britten in India universiteiten in Madras, Calcutta en Bombay. Op deze universiteiten kregen Indiërs les in het Britse rechtssysteem.

Leg uit dat de oprichting van deze universiteiten past bij de opzet van het Britse bestuur in India. (2p)

Leg uit dat de oprichting van deze universiteiten past bij de opzet van het Britse bestuur in India.

Kern van een juist antwoord is:

Door het volgen van deze opleiding aan een van deze universiteiten waren Indiërs in staat om te werken in een bestuurlijke functie, wat past bij de opzet van de Britten om de inheemse bevolking zoveel mogelijk bij het bestuur van de kolonie te betrekken. 

Als voorbereiding op de Duitse hereniging werd de Ostmark

vervangen door de West-Duitse D-Mark. Ondanks het feit dat de Ostmark veel minder waard was, werd een wisselkoers vastgesteld van 1 : 1. 

Leg uit welk politiek doel met deze wisselkoers van de Ostmark en de D-Mark werd nagestreefd. (2p)

Leg uit welk politiek doel met deze wisselkoers van de
Ostmark en de D-Mark werd nagestreefd. (2p)

Kern van een juist antwoord is:

Met de invoering van een wisselkoers die voordelig was voor de Oost-Duitsers (omdat de Ostmark evenveel waard werd als de veel duurdere D-Mark), wilde de Duitse regering ervoor zorgen dat de Oost-Duitsers positief tegenover de hereniging met West-Duitsland stonden / dat de Oost-Duitse bevolking economisch ondersteund werd / dat de hereniging van Duitsland soepel zou gaan. 

Vraag 1 (blz. 310)

Het was mogelijk dat in een fabriek katholieke, protestantse en socialistische arbeiders in dezelfde hal samenwerkten. Voor, tijdens en na het werk zouden ze elkaar wat beter leren kennen en begrip kunnen krijgen voor elkaars standpunten en overtuigingen. Dat zou de band binnen de eigen zuil kunnen verzwakken. (2 punten)

Na de Tweede Wereldoorlog moest er in Nederland veel opnieuw worden opgebouwd én er moest nieuwe werkgelegenheid worden gecreëerd. Hiertoe was een grootschalige industrialisatie noodzakelijk. De leiders van de zuilen beseften dat de economische noodzaak op dat moment belangrijker was dan het behoud van de religieuze of ideologische zuiverheid. (2 punten)

Vraag 2 examentraining NL

Wilhelmina doelde op de politiek-maatschappelijke structuur. Meer in het bijzonder sprak zij over de mislukte doorbraak. Velen hoopten dat de verzuiling in Nederland niet zou terugkeren. Toen dat toch gebeurde, was dat voor velen een teleurstelling. (2 punten)

Vraag 3 examentraining NL

Deze bron is bruikbaar voor de volgende ontwikkelingen: de economische situatie, de consumptiemaatschappij en voor de man-vrouwverhoudingen.

Op de bron zijn nieuwe dure huishoudelijke apparaten te zien. Deze consumptiegoederen kunnen alleen gekocht worden door mensen die veel verdienen. Dat kan alleen bij een goed draaiende economie. Op de bron is een vrouwelijke minister te zien die uitleg krijg t van een mannelijke verkoper. In 1961 was dit nog ongebruikelijk: toen waren vrouwen nog sterk ondergeschikt aan de mannen. (4 punten)

Vraag 4

Deze liedtekst past het best bij de provo’s. Deze jongerencultuur zette zich het sterkst af tegen de burgerlijke moraal van de generatie van hun ouders en streefden naar een heel andere maatschappij. De provo’s ‘haten gezag’ en lieten duidelijk merken dat hun ouders maar moesten ‘opvliegen’ als ze het niet eens waren met de nieuwe wereld waar de provo’s naar toe wilden. De hippies waren ook voor verandering, maar waren in hun uitingen veel milder, vreedzamer en in het openbaar minder provocerend. (2 punten)

Vraag 5 examentraining NL

In deze bron is nog geen sprake van ontkerkelijking: de vrouw ging nog naar de pastoor om advies.

In deze bron is het voor de huisarts nog niet duidelijk dat de verzuilde samenleving bezig is te veranderen. Hij weigert de pil te geven door een beroep te doen op uitspraken van de paus. De pastoor ziet wel in dat de wereld aan het veranderen is en hecht waarde aan het maken van individuele keuzes (in dit geval door de moeder van tien kinderen). (3 punten)

Vraag 7 examentraining NL

Met the Dutch disease bedoelden de buitenlandse journalisten de enorm hoge uitgaven voor de sociale zekerheid (uitkeringen) die in sterke mate verantwoordelijk waren voor het begrotingstekort en de oplopende staatsschulden. Deze vormden een rem voor het economisch herstel.

Met the Dutch miracle bedoelden de buitenlandse journalisten de bereidheid van de overheid, werkgevers en werknemers om (tijdelijk) de strijdbijl te begraven en eendrachtig samen te werken om zo de economie er weer bovenop te helpen. (2 punten)

opdracht 10

opdracht 12

opdracht 14

opdracht 15

opdracht 24