concept: Oefenen voor de toets Spelling en Grammatica

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Nederlands

Grammatica en Spelling, 

NU Nederlands

Oefenen voor de toets

Herhaling herkennen tijden

VT (inclusief Engelse vormen)

Herhaling TT + herkennen tijden

Presentie

Intro

Vorige les

- Afronden LE2 en LE3

- Kijk in je planner of je nog iets moet maken

Wat je moet kennen en kunnen

• Je herkent werkwoorden en verschillende vormen van het werkwoord.

• Je herkent zelfstandige naamwoorden, (stoffelijke) bijvoeglijke naamwoorden en lidwoorden.

• Je herkent de persoonsvorm en de zinsdelen gezegde en onderwerp.

• Je ziet of een zin enkelvoudig of samengesteld is.

• Je spelt de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd correct.

• Je spelt de persoonsvorm in de verleden tijd correct.

• Je spelt het voltooid en tegenwoordig deelwoord correct.

• Je spelt vormen van Engelse werkwoorden correct.

Uitleg: werkwoord

• Een werkwoord (ww) zegt wat iets of iemand doet of overkomt (zwemmen, denken, vallen). Bij sommige werkwoorden is de betekenis niet zo duidelijk (zijn, moeten, worden).
  
• Je gebruikt deze vormen van het werkwoord: persoonsvorm, infinitief, voltooid deelwoord en tegenwoordig deelwoord.
  

Persoonsvorm en infinitief

1 De persoonsvorm is een werkwoord dat je in de zin van tijd kunt veranderen. De vorm ervan wordt bepaald door het onderwerp.

• Het salaris wordt (werd) later uitbetaald, want de salarisadministratie kampt (kampte) met een computerstoring. Het salaris (het onderwerp) is enkelvoud en derde persoon (‘hij/zij/het’), dus ‘wordt’ is ook derde persoon enkelvoud.

2 De infinitief is het hele werkwoord.

• Jasper gaat om 12 uur lunchen.

Sterke werkwoorden

De klinker verandert in de verleden tijd.

lopen - liepen

Ida kijkt in haar agenda – Ida keek in haar agenda

De directie vindt het een goed voorstel – De directie vond het een goed voorstel

Verleden tijd: nooit, maar dan ook nooit -dt!

Je schrijft het zo eenvoudig mogelijk.

Voltooid en tegenwoordig deelwoord

3 Het voltooid deelwoord geeft aan dat iets eerder is gebeurd.

• Fatma heeft een DTP-cursus gevolgd.

4 Het tegenwoordig deelwoord geeft meestal aan dat iets gelijk met iets anders gebeurt.

• Siska houdt haar presentaties altijd het liefst staand. Siska staat dus terwijl ze presenteert.

Naamwoorden en lidwoorden

Zelfstandig naamwoorden (zn) zijn bijvoorbeeld: afspraak, beleid, ei, student, trein, vriendschap. Een naam is ook een zelfstandig naamwoord: Soraya woont in de Vondelstraat.

Zo herken je een zelfstandig naamwoord:

• Voor de meeste zelfstandige naamwoorden kun je de, het of een zetten: de trein, het ei, een afspraak, de Vondellaan.

• Je kunt ze meestal in het meervoud zetten: een afspraak, twee afspraken.

• Je kunt er vaak een verkleinwoord van maken: de afspraak, het afspraakje.

Het bijvoeglijk naamwoord (bn) geeft extra informatie over een zelfstandig naamwoord: een interessante vacature. Soms staan er meerdere bijvoeglijke naamwoorden voor een zn. De bijvoeglijke naamwoorden zijn dan gescheiden door een komma: een verplicht, moeilijk vak. Een bn kan ook achter een zn staan: Mijn stagebegeleidster is erg behulpzaam.

Ook deelwoorden kunnen gebruikt worden als bn: het gebroken glas, de lachende klant.

Naamwoorden en lidwoorden

Een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord (stof. bn) zegt van welk materiaal iets is gemaakt: gouden oorbellen, een plastic tas.

Er zijn drie lidwoorden (lw): de, het en een. Ze staan voor een zelfstandig naamwoord, maar er kunnen andere woorden tussen staan:

de opleiding, het bedrijfsplan, een nieuwe (bn) medewerkster.

Uitleg – Persoonsvorm en gezegde

De persoonsvorm (pv) vind je door de tijd in de zin te veranderen. Ook kun je het onderwerp in het meervoud of enkelvoud zetten; de pv verandert dan ook naar meervoud of enkelvoud.

Om andere zinsdelen te vinden, heb je de pv nodig. Zoek dus altijd eerst de pv.

Alle (delen van) werkwoorden samen vormen het werkwoordelijk gezegde (gez.).

Ook ‘te’ en ‘aan het’ horen bij het gezegde, maar alleen als ze vóór een werkwoord staan.

Uitleg - Onderwerp

Het onderwerp (ow) van de zin vind je door te vragen: wie/wat + gez.?

Uitleg – Persoonsvorm Verleden tijd (sterk en zwak)

Sterke werkwoorden krijgen in de verleden tijd een klinkerwisseling en je schrijft ze zo eenvoudig mogelijk:

Ida kijkt in haar agenda – Ida keek in haar agenda

De directie vindt het een goed voorstel – De directie vond het een goed voorstel.

Zwakke werkwoorden krijgen

• als het onderwerp enkelvoud is: ik-vorm+te of ik-vorm+de

• als het onderwerp meervoud is: ik-vorm+ten of ik-vorm+den.

• Meestal hoor je wel of je -te(n) of -de(n) gebruikt.

Twijfel je? Gebruik de letters t x f k s ch en p (‘t ex-fokschaap):

• de letter voor -en in het hele werkwoord is t x f k s ch of p: ik-vorm+te(n)

• de letter voor -en in het hele werkwoord is niet t x f k s ch of p: ik-vorm+de(n)

Uitleg – Voltooid Deelwoord

Het voltooid deelwoord (vd) van sterke werkwoorden heeft soms een klinkerwisseling en eindigt vaak op -en: gezwommen, begonnen, gelezen.

Bij de zwakke werkwoorden hoor je vaak aan de verleden tijd of je ‘t’ of ‘d’ gebruikt: gebeurde – het is gebeurd (je hoort ‘d’).

Twijfel je? Gebruik de letters t x f k s ch en p (‘t ex-fokschaap):

• de letter voor -en in het hele werkwoord is t x f k s ch of p: gebruik -t

• de letter voor -en in het hele werkwoord is niet t x f k s ch of p: gebruik -d

Uitleg - Tegenwoordig deelwoord

Het tegenwoordig deelwoord spel je met het hele werkwoord+d: werkend, slapend

Voorbeelden (het tegenwoordig deelwoord is onderstreept):

Op haar trouwdag zag Rosita er stralend uit.

Tom komt altijd lopend, maar Fred neemt liever de fiets.

Deelwoorden gebruik je ook als bijvoeglijk naamwoord: een spelend kind, de bestelde artikelen, de gevangen vis.

Spel een bijvoeglijk gebruikt deelwoord zo kort mogelijk (een vergrote foto en niet een vergrootte foto), tenzij de uitspraak daardoor verandert. In zulke gevallen voeg je wel een extra t of d in: het geschatte bedrag.

Uitleg - Engelse werkwoorden

Engelse werkwoorden spel je op dezelfde manier als Nederlandse zwakke werkwoorden.

Lidwoord

Zelfstandig 

naamwoord

Stoffelijk 

bijvoeglijk 

naamwoord

Bijvoeglijk

naamwoord

lieve

wollen

papier

zachte

stalen

de

het

paarse

metallic

fluwelen

moeras

Lidwoord

Zelfstandig 

naamwoord

Stoffelijk 

bijvoeglijk 

naamwoord

Bijvoeglijk

naamwoord

lieve

wollen

papier

zachte

stalen

de

het

paarse

metallic

fluwelen

moeras

De persoonsvorm

De pv is een werkwoordsvorm die kan veranderen. 

De pv geeft informatie over de tijd waarin de zin staat. 

Ook kun je aan de pv zien of de zin in enkelvoud of meervoud staat.

Zwakke werkwoorden

De klinker verandert niet, maar er komen letters achter de ik-vorm.

Enkelvoud: ik-vorm + -te of + -de

Meervoud: ik-vorm + -ten of + -den

Sommige werkwoorden gebruiken –te(n) en andere gebruiken –de(n).

Zwakke werkwoorden

Sterk

werkwoord

enkelvoud

Sterk 

werkwoord

meervoud

Zwak

werkwoord

enkelvoud

Zwak

werkwoord

meervoud

speelde

zwom

woonden

bakten

vlogde

bewoog

reden

vlogen

schreef

opende

werkten

Maar wanneer –te(n) en wanneer –de(n)?

Vaak hoor je wel hoe je een vorm moet schrijven!

Ik vertelde een verhaal / Ik vertelte een verhaal ?

Het is:

Ik vertelde een verhaal.

Maar wanneer –te(n) en wanneer –de(n)?

Soms kun je twijfelen. Gebruik dan de letters t x f k s ch en p (‘t ex fokschaap).

• Eindigt het werkwoord zonder –en op een van die letters? dan +te ik juichte
•  Eindigt het werkwoord zonder –en op een andere letter? dan +de ik vertelde

Pas op! (2x)

1) ik beloof (f zit in ‘t ex-fokschaap), maar ik beloofde.

Ga uit van de laatste letter in het hele werkwoord voor de –en: belov-en.

reizen: ik reisde.

durven: ik durfde

2) Als ik-vorm eindigt op een t of d krijg je dd of tt.

ik raad-de

we wacht-ten

Goed

gespeld

Fout gespeld

lachde

pomp-te

gebeurte

slaagde

schreeven

bakden

reiste

plaagten

stroomde

juichte

sloegen

Aan het werk

• 3F Gram. 3.1: oef 1, 2, extra opdracht 1
• 3F Gram 3.4: oef. 1 
• 3F Gram. 3.1: oef 1, 2, extra opdracht 1 

Sluit de LessonUp niet af. Laat hem open staan voor het einde van de les.

10 minuten voor het einde van de les sluiten we gezamenlijk af.

Lesdoelen

- Je kunt een persoonsvorm in de tegenwoordige tijd juist spellen.

- Je kunt een persoonsvorm in de verleden tijd juist spellen.

- Je kunt Engelse werkwoorden juist spellen.

Huiswerk - Licentie

• 3F Gram. 3.1: oef 1, 2, extra opdracht 1
• 3F Gram 3.4: oef. 1
• 3F Gram. 3.1: oef 1, 2, extra opdracht 1

Ik snap de lesstof van deze les

JA!

ja

meh

nee

NEE!

Volgende les: