Nederlands Fictie (& spreken les 3: lichaamstaal, stemgebruik en leestekens)

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Nederlands
 Fictie & Spreken
Les 1: Een goede speech

Nederlands
 Fictie 

Vorige les...

... hebben we de criteria (onderdelen waarop je wordt beoordeeld) voor de elevator pitch doorgenomen.

Aan het eind van deze les...

... weet je waar je op moet letten bij het lezen van het boek (inhoud pitch).

... weet je wat lichaamstaal, stemgebruik en leestekens betekenen voor een presentatie.

Beoordelingscriteria

• Spreekvaardigheid
• Houding
• Inleiding en slot
• Beeld
• Originaliteit
• Beoordeling boek
• Inhoud (slide 6 t/m 17)

Verhaalinhoud

• verhaal (samenvatting)
• spanning
• personages
• tijd
• realisme
• vertelperspectief

Vertelperspectief

Vertelperspectief

Het standpunt van waaruit een verhaal wordt verteld.

1. Ik-vertelperspectief

De gebeurtenissen worden verteld door een personage in de ik-vorm.

2. Personaal vertelperspectief

De gebeurtenissen worden in de hij- of zij-vorm verteld.

Vertelperspectief

3. Auctoriaal vertelperspectief

Dit is een alwetende verteller, die zelf geen rol speelt in het verhaal, maar hij weet alles van alle personages en gebeurtenissen.

4. Wisselend perspectief 

Als een schrijver kiest voor het ik-perspectief of het hij- of zij-perspectief, dan kunnen verschillende personages elkaar afwisselen als hoofdpersoon.

Er kan dan ook sprake zijn van meerdere verhaallijnen. 

In elke verhaallijn draait het om andere personages en gebeurtenissen.

Realisme

Realisme

In hoeverre kan een verzonnen verhaal wel of niet echt gebeuren?

Realistisch 

Een schrijver verzint mensen en gebeurtenissen die erg lijken op de werkelijkheid, die echt zouden kunnen gebeuren.

Niet-realistisch / onrealistisch 

Een schrijver verzint een verhaal met mensen en gebeurtenissen, die in werkelijkheid niet kunnen gebeuren.

Realisme

Realismelijn

Elk verhaal kun je ergens plaatsen op de realismelijn.

Heel realistisch – een beetje realistisch – niet-realistisch

Hoe realistisch is een verhaal? 

Hoe realistisch een verhaal is, wordt bepaald door de beschrijving van:

tijd, omgeving, personages, gesprekken, gedachten, problemen, bezigheden, gebeurtenissen, de afloop.

Personages

Hoofdpersoon

Dit is de belangrijkste persoon (soms meer dan 1). Van een hoofdpersoon kom je het meeste te weten, het grootste deel van het verhaal ‘beleef’ je door zijn/haar ogen. Hij/zij heeft vaak een belangrijk probleem of een opdracht.

Bijpersonen

Deze personen zijn minder belangrijk en je komt over hen minder te weten. Je leert hen minder goed kennen.

Personages

Relaties tussen personages (kunnen veranderen in het verhaal)

Helpers

Bijfiguren die de hoofdpersoon helpen om zijn doel te bereiken.

Tegenstanders 

Bijfiguren die de hoofdpersoon tegenwerken.

Personages

Ontwikkeling

In een verhaal maken personages een ontwikkeling door. Ze worden ouder, volwassen. Ze veranderen van karakter, van gedrag. Ze komen tot inzichten, verwerken wat ze hebben meegemaakt.

Beschrijving van een personage

Uiterlijk en karaktereigenschappen

Kenmerken: geslacht, leeftijd, achtergrond

Spanning

Spanning

Alles wat je benieuwd maakt naar het vervolg of de afloop van het verhaal.

Technieken waarmee spanning wordt gecreëerd  

(en die te maken hebben met gebeurtenissen)

• Hoofdpersoon bevindt zich in gevaarlijke situatie/omgeving
• Verhaal krijgt onverwachte wending 
• Cliffhanger: onderbreking verhaal op beslissend moment

0

Spanning

Overige technieken waarmee spanning wordt gecreëerd

Open plekken: Er worden vragen bij je opgeroepen. Je moet verder lezen om te ontdekken hoe de open plekken worden ingevuld.

Vermoedens: De schrijver wekt vermoedens bij de lezer. Je moet verder lezen om erachter te komen of je vermoedens juist zijn.

Uitstel: De ontknoping laat op zich wachten.  

Informatievoorsprong:  

De lezer weet iets wat de hoofdpersoon nog niet weet.

Tijd

Hoe wordt tijd zichtbaar in een verhaal? 

• Het noemen van een jaartal.
• Het voorkomen van historische figuren/gebeurtenissen.
• Het beschrijven van historische, hedendaagse, toekomstige   ruimte met kenmerkende gebouwen, gebruiken, ruimte.

Lichaamstaal

• je houding
• je mimiek
• je gebaren
• oogcontact
  

stemgebruik

• toonhoogte
• tempo
• volume
• intonatie
  

leestekens

• spreekpauzes
• uitroeptekens
• vragende zinnen
  

Bekijk de filmpjes op de volgende slices zelf en doe mee!

Het gebruik van je stem, houding en contact maken met je publiek.

Opdracht

Samen met een klasgenoot: de een is de spreker, de ander de beoordelaar en filmer. Jullie zoeken een plekje in de school, waar je rustig kunt samenwerken. Jullie sturen het filmpje via Teams (Miranda van Vliet)

• Spreker: Kies een recent nieuwsbericht (maximaal 250 woorden).
• Sta op en lees het bericht 2 keer voor. 
• De eerste keer lees je neutraal voor, alsof je een nieuwslezer bent. 
• De tweede keer pas je je voorleesstijl aan aan de inhoud van de tekst. Gebruik je stem,   lichaamstaal en leestekens om het bericht sensationeel te brengen.
• Beoordelaar: Luister en beoordeel de spreker. Benoem het effect van de verschillende   manieren. 
• Wissel van rol en voer de opdracht nogmaals uit.
  

Bepaal samen welke manier je het meest geschikt vindt voor de nieuwslezer van het journaal. Licht je antwoord toe.