Paragraaf 2.3 - Leven in een industriestad

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo
• Leerjaar 2

De tijd van burgers en stoommachines

§2.3 Leven in een industriestad

bladzijdes 35 t/m 37 tekstboek 

Industriële Revolutie
Oorzaken in Engeland

De vraag naar textiel (= kleding) stijgt.

De bodem is rijk aan steenkool en ijzererts (= grondstoffen voor stoommachine).

James Watt verbetert de stoommachine (1769)

Hierdoor wordt de productie verbeterd

Moderne vervoer grondstoffen:

- Kanalen worden gegraven.

- (Spoor)wegen worden aangelegd.

Dit heet infrastructuur

. 

Zoek op wat infrastructuur betekent (tip: blz. 49 handboek)

Vraag van de paragraaf 

Hoe veranderde het leven door de komst van fabrieken? 

Werken in de fabriek

• Slechte leefomstandigheden
• Lange werkdagen
• Lage lonen
• Vrouwen en kinderen --> ander loon 
• Onveilig en ongezond

Werken in de fabriek

• Honderdduizenden mensen gingen werken in de fabriek. Hun leefomstandigheden waren erg slecht.
• Ze werkten lang en hard. Alleen op zondag waren ze vrij. 
• Lage lonen 
• Vrouwen en kinderen lagere lonen dan mannen 
• Het had weinig zin om te gaan demonstreren tegen het zware arbeidersbestaan. Voor jou 10 anderen. Als je toch ging demonstreren werd je ontslagen. 
• Het werken was ook nog eens heel erg gevaarlijk. De ondernemers deden niets om het werken veilig te maken. Dat kostte immers geld. 
• In de fabriek was het ook nog eens ongezond. De lucht was smerig en de machines maakten erg veel lawaai. 

Fragment uit de film Daens.

Dit fragment laat goed de omstandigheden in de fabriek zien

Let op: tijdens de film worden er vragen gesteld die je moet beantwoorden

00:09

Wat doet deze man?

01:37

De man die de kinderen opsloot blijkt de opzichter te zijn. Hij moet in de gaten houden dat iedereen hard blijft werken in de fabriek. De fabriek wordt bezocht door inspecteurs. Leg nu uit waarom de opzichter in het begin de kinderen opsloot?

03:15

Waarom wil de opzichter niet hebben dat één van de arbeiders de inspecteur meeneemt naar het toilet?

06:22

Waardoor had het kind niet door dat de machine terugkwam?

08:09

De arbeiders gaan hier

1. Rellen
2. protesteren
3. demonstreren
4. staken

Noem vier dingen op die je in het filmfragment hebt gezien die te maken hebben met de slechte omstandigheden in een fabriek.

Wonen bij de fabriek

• Nieuwkomers
• Wonen naast de fabriek
• Ongezond
• Vakbonden

Wonen bij de fabriek

• Veel mensen verhuisden naar de dorpjes waar de fabrieken stonden. Langzaam veranderden deze dorpjes in grote industriesteden. Arbeiders woonden naast de fabriek, want je moest er heen lopen
• Het wonen naast de fabrieken was erg ongezond. Dag en nacht bliezen de schoorstenen vuile rook uit. De woonwijken waren erg smerig.
• Rond 1850 werden er vakbonden opgericht. Dit was een organisatie van de arbeiders. Deze vakbonden konden onderhandelen met de bazen of een staking uitroepen.

Waterput waarmee water voor een hele wijk uit het grondwater wordt gehaald.

Grondwater werd vaak gebruikt als drinkwater.

Door een kapotte riolering kunnen uitwerpselen bij het drinkwater komen.

Uitwerpselen die besmet zijn (bijvoorbeeld met cholera) komen in het grondwater terecht.

Arbeiderswijk

Geef een verklaring voor het hoge sterftecijfer in een industriestad in de 19de eeuw.

Hoe zorgden vakbonden ervoor dat de omstandigheden voor arbeiders na 1850 verbeterden?

Verschillende lagen van de bevolking

1. Rijke burgers
2. Middenklasse
3. Fabrieksarbeiders

Wat zie je in de spotprent?

Wat wil de tekenaar hiermee zeggen?

Eind 19e eeuw (tussen 1850 - 1900)

• Pas aan het eind van de 19e eeuw kregen arbeiders het wat beter
  
• Arbeiders gingen zich verenigen in vakbonden
• Arbeiders gingen samen staken voor betere werkomstandigheden
  
• Overheid zorgde voor waterleidingen en rioleringen
  
• Overheid zorgde voor sociale wetten
  
• Beter onderwijs  voor arbeiderskinderen
  

Kinderwetje van Van Houten

• 1874: deze sociale wet verbiedt kinderarbeid in fabrieken tot 12 jaar 
•  1901: alle kinderen van 7 tot 12 jaar moeten naar school (= leerplicht)
  

Doordenkertje: Toen het kinderwetje van Van Houten in 1874 werd aangenomen, bestonden er nog geen uitkeringen. Waarom waren ook veel arbeiders niet blij met het kinderwetje?

Vraag van de paragraaf 

Hoe veranderde het leven door de komst van fabrieken? 

Geef een voorbeeld van wat je geleerd hebt van deze les?

Geef een voorbeeld van wat je moeilijk vindt of nog
niet goed snapt aan deze les?