4.3 ongelijkheid binnen landen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

4.3 Ongelijkheid binnen landen

Wat gaan we doen:

Bespreken uitschrijven leerdoelen

Leerdoelen 4.3 bekijken.

Uitleg paragraaf 3

Testvragen

Terugkomen op de leerdoelen

Uitschrijven leerdoelen

1. Je begrijpt hoe je het welzijn van een land meet.

Welzijn=levensomstandigheden van een land. VN heeft ranglijst, Human Development Index (HDI of welzijnsindex). Getal van 0-1, waarbij 1 de beste levensomstandigheden heeft. Bestaat uit 3 onderdelen:

- levensverwachting: hoe oud worden mensen gemiddeld. Indicatoren zijn artsendichtheid (hoeveel inwoners per arts) en zuigelingensterfte (aantal gestorven baby's per 1000 inwoners).
-alfabetiseringsgraad: %mensen>15 jaar dat kan lezen en schrijven. Is laag in arme landen.

-koopkracht: hoeveel kun je kopen van je inkomsten. In arme landen zijn de kosten lager.

Uitschrijven leerdoelen

2. je begrijpt dat welzijn meer zegt over levensomstandigheden in een land dan welvaart.
Omdat welzijn gaat over levensverwachting, of mensen wel of niet kunnen schrijven (en dus kans hebben op een beter betaalde baan door een opleiding) en de koopkracht (wat ze kunnen kopen van hun geld) zegt meer dan een gemiddeld getal van het bbp/inwoner.

3. je begrijpt het verschil tussen de informele sector en de formele sector.

formeel: officiële deel van de economie, je betaalt belasting, je staat geregistreerd als je werkt, je bouwt pensioen op, vast salaris en doorbetaald bij ziekte. Telt mee met bbp/inwoner.  Is bij centrumlanden.

informeel: niet-officiële deel van de economie, bijv. straatverkoper. Telt niet mee met bbp/inw. Zo lijken de inkomens van arme landen lager. Veel mensen werken nl in deze sector.

Leerdoelen 4.3

• Als je klaar bent met deze paragraaf dan ken je het verschil tussen ruimtelijke ongelijkheid en sociale ongelijkheid.
  
• Als je klaar bent met deze paragraaf dan kun je met behulp van het brp gebieden indelen naar welvaart.
  
• Als je klaar bent met deze paragraaf dan kun je uitleggen wat overheden kunnen doen om ongelijkheid te verkleinen.
  
• Als je klaar bent met deze paragraaf dan begrijp je welke nadelen het bbp/inwoner als maat van welvaart heeft.

Van wereldwijd naar regionaal

We hebben de afgelopen lessen gekeken naar verschillen tussen landen

Deze paragraaf gaan we kijken naar de verschillen binnen landen zelf

Binnen landen is er namelijk veel ongelijkheid

Formele en informele sector

• De formele sector = Het officiële deel van de economie. De activiteiten in de formele sector vind je terug in de statistieken van de overheid. Dit zijn de inkomsten uit de primaire, secundaire en tertiaire sector.
• De informele sector of scharreleconomie = Het niet-officiële deel van de economie, ook wel scharreleconomie genoemd. De activiteiten van deze sector komen meestal niet in de statistieken van de overheid terecht. Denk herbij aan een schoenpoetser of straatverkoper.

Kenmerken formele sector:

• telt mee voor het BBP
  
• belasting betalen
  
• vast inkomen
  
• wel uitkering bij ziekte
  

Kenmerken informele sector:

• niets officieel genoteerd
  
• geen belasting betalen
  
• wisselende inkomsten
  
• geen uitkering bij ziekte
  

De informele sector in beeld: Een messenslijper in Havana, de hoofdstad van Cuba (Van Dijk, 2016).

• De rijkdom in de Verenigde Staten is oneerlijk verdeeld. 
• Van iedere 100 dollar in de VS krijgt 90% van de bevolking 17 dollar.
• De rest van het geld gaat naar de rijken en superrijken..
  
• Deze grote verschillen noem je
  sociale ongelijkheid.

Vraag: Welke conclusie kun je hieruit trekken?

sociale ongelijkheid – Grote verschillen in inkomen tussen groepen mensen

Sociale ongelijkheid

• Verschillen in welvaart tussen groepen mensen.

Sociale ongelijkheid

• Voorbeeld VS
• De rijkdom in de Verenigde Staten is oneerlijk verdeeld. 
• Van iedere 100 dollar in de VS krijgt 90% van de bevolking 17 dollar.
• De rest van het geld gaat naar de rijken en superrijken.
• Alleen kijken naar het BBP/hoofd heeft dus nadelen, want het zegt niets over de verschillen binnen in een land!

Regionale ongelijkheid 

Regionale ongelijkheid= grote verschillen in ontwikkelingsgraad binnen één land.

- Grote verschillen in welvaart en welzijn.

Wat betekenen de letters A, B en C?

Kies uit centrum - semiperiferie - periferie

Regionale ongelijkheid = ruimtelijke ongelijkheid

Ongelijkheid tussen gebieden. 

1. Centrum (meest ontwikkeld, koplopers)
2. Semi-periferie (redelijk ver ontwikkeld, volgers)
3. Periferie (ontwikkelingslanden, achterblijvers)

• Deze verdeling in arm en rijk kun je ook vaak terug vinden binnen landen.
• Dit heet: regionale ongelijkheid.

Regionale ongelijkheid = ruimtelijke ongelijkheid

Door in te zoomen in een gebied, kun je de indeling van 

1. Centrum (meest ontwikkeld, koplopers)
2. Semi-periferie (redelijk ver ontwikkeld, volgers)
3. Periferie (ontwikkelingslanden, achterblijvers)
   
   terug vinden binnen landen, maar ook binnen steden.

Schaalniveaus

= de grootte van het gebied

dat je bekijkt.

Bruto Regionaal Product/hoofd (brp)

Gemiddeld inkomen van een inwoner van een regio

Regionale ongelijkheid in Mexico

Waar staan de letters A, B en C voor?

• A = Centrum
• B = Semi-periferie
• C = Periferie

Wat is het gevolg?

Mensen trekken in arme landen van arme gebieden naar de rijkere gebieden in het land. Dus van C naar A of B en van B naar A.

Regionale of sociale ongelijkheid? 

Regionale of sociale ongelijkheid? 

BRP China

BRP VS

Wat is het verschil tussen de formele en de informele sector?

Wat is het verschil tussen sociale ongelijkheid en regionale ongelijkheid?

Vraag: 

Wat is dan nu het verschil tussen regionale ongelijkheid en sociale ongelijkheid? 

Antwoord: 

Regionale ongelijkheid is het verschil in  welvaart tussen verschillende gebieden.

Sociale ongelijkheid is het verschil in welvaart tussen verschillende groepen mensen in een gebied.

Hoe kunnen we een land indelen op basis van welvaart?

Waarom moet je uitkijken met het meten van welvaart aan de hand van het BBP/hoofd?

Welke sector zie je hiernaast?

1. Primaire sector
2. Secundaire sector
3. Tertiaire sector
4. Informele sector

Welke sector zie je hiernaast?

1. Primaire sector
2. Secundaire sector
3. Tertiaire sector
4. Informele sector

Sloppenwijken

Sloppenwijk

Favela

Shanty town

Slums

krottenwijk

Sloppenwijk

Een sloppenwijk of krottenwijk is een wijk waar mensen wonen die door geldgebrek of woningnood geen betere woning kunnen krijgen. 

• Niet door de gemeente aangelegd
• Materialen van plastic, karton en golfplaten

Basisvoorzieningen:

• gezondheidszorg
• schoon drinkwater
• onderwijs
• onderdak 

Wat kan een overheid doen om ongelijkheid te verkleinen?

• belasting laten betalen
•  uitkering betalen
• de armeren ondersteunen met bijv. toeslagen en subsidies.

In Nederland is een goed sociaal stelsel, waardoor ongelijkheid kleiner is.

Leerdoelen gehaald?

• Als je klaar bent met deze paragraaf dan ken je het verschil tussen ruimtelijke ongelijkheid en sociale ongelijkheid.
  
• Als je klaar bent met deze paragraaf dan kun je met behulp van het brp gebieden indelen naar welvaart.
  
• Als je klaar bent met deze paragraaf dan kun je uitleggen wat overheden kunnen doen om ongelijkheid te verkleinen.
  
• Als je klaar bent met deze paragraaf dan begrijp je welke nadelen het bbp/inwoner als maat van welvaart heeft.

Wanneer je de ongelijkheid binnen een land zichtbaar wil maken, kun je het best gebruik maken van ...

1. de human development index
2. het BBP/hoofd
3. het BRP/hoofd

Wat is regionale ongelijkheid? Kies het beste antwoord.

1. Regionale ongelijkheid zijn verschillen in ontwikkeling tussen gebieden / een land.
2. Ongelijkheid tussen culturen
3. Ongelijkheid binnen werelddelen
4. Ongelijkheid over de hele wereld gezien

2 beweringen:
1. Wanneer je in een land de regionale ongelijkheid zichtbaar wil maken op een kaart, dan moet je gebruik maken van het BRP/hoofd
2. Wanneer je de regionale ongelijkheid binnen Zuid-Amerika zichtbaar wil maken, dan gebruik je het BBP/hoofd

1. Beide beweringen zijn juist
2. Beide beweringen zijn onjuist
3. Bewering 1 is juist, 2 onjuist
4. Bewering 1 is onjuist, 2 juist

Zijn er in sloppenwijken basisbehoeften?

1. ja
2. nee

Wat is geen naam voor een sloppenwijk?

1. Favela
2. Slum
3. Township
4. Prisonville

Waar vind je sloppenwijken?

1. Bij Arabische steden
2. Bij elke grote stad
3. In arme landen
4. In rijke landen

Wat is een sloppenwijk?

1. Een wijk waar veel armoede heerst.
2. Wijk met huizen van slechte bouwmaterialen, zonder waterleiding, riolering of elektriciteit.
3. Een rijk gebied aan de rand van een stad.
4. Een klein dorpje buiten een stad, met minder dan 500 inwoners.

Waar kijk je naar als je elk land in de wereld een soort rapportcijfer geeft?

1. dan kijk je naar de ontwikkelingslanden
2. dan kijk je naar de vier basisvoorzieningen
3. dan kijk je naar de ontwikkelingslanden
4. dan kijk je naar de armoede

Het inkomen en de basisvoorzieningen zeggen wat over:

1. Het ontwikkelingspeil
2. Het klimaat
3. Het bnp
4. Het bnp per inwoner

Wat wordt er uitgedrukt met regionale ongelijkheid?

1. Verschil in inkomen tussen arm en rijk.
2. Verschil in basisvoorzieningen.