les 1 criminaliteit en rechtsstaat

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Criminaliteit

Na deze les kun jij...

1.1 Wat is crimineel gedrag?

...vertellen en herkennen wat het verschil is tussen ongeschreven en geschreven regels

...vertellen en herkennen wat plaatsgebonden criminaliteit is.

... vertellen en herkennen wat tijdgebonden criminaliteit is.

Wat is criminaliteit?

Gedrag dat strafbaar is voor de wet

Wat is criminaliteit? (Definitie)

1. Onfatsoenlijk gedrag
2. Overtredingen
3. Door de wet strafbaar gesteld gedrag
4. Misdrijven

ongeschreven regel

regels voor goed gedrag die nergens op papier staan.

Fatsoensregels

geschreven regel

regels die in reglementen of wetten staan.

(gedragsregels op school of voetbalclub)

rechtsregels in wetten

Waarden=

Ideeen die je belangrijk vindt

Normen=

gedragsregels die bij de waarden horen

Normen en waarden #Voorbeeld

Waarden	Norm
Privacy	Als iemand geld op neemt bij de pinautomaat, hou je afstand
Beleefd	Je spreekt oudere aan met U.
Sportiviteit	Als iemand gewonnen heeft, feliciteer je de persoon.
Geduld	Bij het instappen in de trein wacht je tot iedereen is uitgestapt.

Criminaliteit heeft te maken met waarden en normen die we zo belangrijk vinden dat ze als rechtsregels in wetten staan.

Het schoolreglement is een voorbeeld van een:

1. Ongeschreven regel
2. Geschreven regel

Waarom zijn rechtsregels nodig?

strafbaar feit (delict)

Wanneer je een wet overtreed pleeg je een strafbaar feit.

-wetboek van strafrecht

-wegenverkeerswet

-opiumwet

-hierin staan de meeste strafbare feiten als:

mishandeling, moord, verkrachting, inbraak

-doorrijden na ongeluk, zonder helm rijden, joyriding

-wet over drugs

 

Criminaliteit is tijd- en plaatsgebonden

Wat crimineel gedrag is kan veranderen met de tijd, maar ook verschillen per land. 

Dit is gelegaliseerd

Dit is verboden

homoseksualiteit (1971)

abortus (1984)

euthanasie (2001)

godslastering (2013)

illegaal downloaden (2014)

lijfstraffen (2007)

Criminaliteit is tijdgebonden

alcohol onder 18

(2014)

Criminaliteit is plaatsgebonden

Sommige dingen mogen in Nederland wel/niet en in andere landen niet/wel. Zoals: 

vergroot afbeelding

Ik mocht vanaf 16 jaar legaal alcohol drinken. Jullie mogen vanaf 18 jaar legaal alcohol drinken. Dit voorbeeld laat zien dat criminaliteit ... is.

1. Plaatsgebonden
2. Tijdgebonden

Criminaliteit is een tijd- en plaatsgebonden begrip. Welk van de onderstaande voorbeelden is een voorbeeld van criminaliteit als plaatsgebonden begrip?

1. In grote steden vindt meer criminaliteit plaats dan in dorpen.
2. In Nederland worden jaarlijks meer fietsen gestolen dan in Noorwegen.
3. In veel landen is abortus verboden, in Nederland niet.
4. Vroeger was prostitutie in Nederland verboden, nu niet meer.

Maken van hoofdstuk 1 Wat is criminaliteit: 

opdracht 2, 3, 4, 9, 10, 11, 12

Vanaf blz. 6

1.1 Wat is crimineel gedrag?

...vertellen wat de definitie van criminaliteit is

...vertellen en herkennen wat het verschil is tussen ongeschreven en geschreven regels

...vertellen en herkennen wat plaatsgebonden criminaliteit is.

... vertellen en herkennen wat tijdgebonden criminaliteit is.

Na deze les kun jij...

1.2  Welke soorten criminaliteit zijn er?

... vertellen wat de verschillen zijn tussen een overtreding en een misdrijf.

...vertellen welke 3 vormen van criminaliteit er zijn

... kenmerken van veelvoorkomende criminaliteit noemen.

Niet iedere vorm van criminaliteit is even erg.

We maken onderscheid

Je kan het verschil tussen een overtreding en een misdrijf uitleggen.

Bij een overtreding krijg je een strafblad

1. Juist
2. Onjuist

Overtreding of misdrijf?

1. Overtreding
2. Misdrijf

Inbraak

1. Misdrijf
2. Overtreding

Moord is...

1. Een overtreding
2. Een misdrijf
3. Geen strafbaar feit
4. Veelvoorkomende criminaliteit

Voor een overtreding is de maximumstraf:

1. één jaar gevangenisstraf
2. twee jaar gevangenisstraf
3. één jaar hechtenis
4. twee jaar hechtenis

Vormen van criminaliteit

Zware criminaliteit:
moord, inbraak, gewapende overvallen, verkoop harddrugs

Georganiseerde criminaliteit:

mensensmokkel, drugshandel

Veelvoorkomende criminaliteit:
vandalisme, vernielingen, diefstal, zakkenroller, graffiti

Veelvoorkomende criminaliteit

• Een op de vijf Nederlanders heeft er jaarlijks mee te maken
  

•  Winkeldiefstal, zakkenrollers, fietsendiefstal, voetbalvandalisme, vernieling

• Lichte straf als je wordt gepakt
  

Veelvoorkomende criminaliteit

Hinderlijk

Kost veel geld

Met name jongeren tussen de 16 en 23 jaar oud

Ben jij weleens slachtoffer geweest van veelvoorkomende criminaliteit?

Check, kan jij na deze les...

...vertellen wat de definitie van criminaliteit is

...vertellen en herkennen wat het verschil is tussen ongeschreven en geschreven regels

...vertellen en herkennen wat plaatsgebonden criminaliteit is.

... vertellen en herkennen wat tijdgebonden criminaliteit is.

... vertellen wat de verschillen zijn tussen een overtreding en een misdrijf.

...vertellen welke 3 vormen van criminaliteit er zijn

... kenmerken van veelvoorkomende criminaliteit noemen.

Huiswerk:

criminaliteit een maatschappelijk probleem?

veel burgers hebben er last van?

verschillende meningen?

massamedia?

politiek moet het oplossen?

Gevolgen

Materieel                                                              Immaterieel

Kun je niet oplossen met geld. Bijvoorbeeld als je erg bang bent geworden na een inbraak. Ook normvervaging: regels steeds minder belangrijk vinden.

Deze kun je berekenen in geld. Kosten van het raam, je alarm, loon van politie

Immateriële gevolgen

Deze kosten kan je niet in geld uitdrukken, maar hebben te maken met gevoelens. 

Bijvoorbeeld:

• Gevoelens van angst en onveiligheid
• emotionele en geestelijke schade (trauma)
• morele verontwaardiging
• normvervaging (anders denken over goed/fout) 

• verlies aan vertrouwen overheid 
• gevaar voor eigeninrichting (eigen rechter spelen) 

Meten van criminaliteit

Politiestatistieken
Slachtofferonderzoek
Daderonderzoek

De politie registreert alle misdrijven die door burgers zijn aangegeven of door de politie zijn ontdekt.
- niet alles wordt aangegeven
- selectieve opsporing

Slachtoffers wordt gevraagd of ze ooit slachtoffer zijn geweest van een misdrijf

In zo'n enquete wordt gevraagd of mensen iets strafbaars hebben gedaan (anoniem).

Oorzaken van criminaliteit

Spanning en avontuur

Veel jongeren overtreden de wet omdat ze op zoek zijn naar spanning

Slechte opvoeding

Criminelen hebben thuis vaak problemen. Ze krijgen soms het verkeerde voorbeeld

Weinig controle

Lage pakkans: de gelegenheid maakt de dief

Alcohol en drugsgebruik

Van alcohol kun je aggressief worden. Dit zorgt voor vechtpartijen

Normvervaging

Sommige mensen vinden het normaal om te hard te rijden of mensen online te bedreigen. Gedragsregels worden steeds meer overtreden

Groepsgedrag

Niemand wil in een vriendengroep 'het watje' zijn. Het is moeilijk om niet mee te doen. Dit heet groepsdruk

2.2 ons beeld van criminaliteit

- Op welke manier hebben de media invloed op ons beeld van criminaliteit?

- Hoe wordt criminaliteit

gemeten? (cijfers)

- Hoe onveilig is Nederland?

www.maatschappijkunde.nl

video: criminaliteitscijfers.

0