AFP les 4 BBL Spijsverteringsstelsel

• Zorg en Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

Spijsverteringsstelsel

Deel 1

Leerpad 3

Deze les

1. Hoorcollege

2. Papieren oefentoets van de afgelopen 3 lessen.

Zelf maken en zelf nakijken.

functies spijsverteringsstelsel

Peristaltiek - Transport/verplaatsen van voedsel

Vertering- verwerken/wegwerken van voedsel

Resorptie- Opname van voedingsstoffen en vocht

Uitscheiding- Het lozen van onbruikbare voedsel/voedingsstoffen

kanaal/stelsel

Het spijsverteringskanaal bestaat uit de volgende onderdelen:​

​Mond en keelholte, slokdarm, maag, darmen​

​ (Mond tot kont) 

Het spijsverteringsstelsel bestaat uit: ​

​Spijsverteringskanaal, lever, galblaas en alvleesklier​

Maag

Anus

Dikkedarm

Dunnedarm

Appendix

Rectum

Maag

Lever

Slokdarm

Duodenum

Galblaas

Alvleesklier 

Functie:

• Opnemen van voedsel (via de mond)
• Voedsel fijnmaken (kauwen)
• Voedsel vervoeren (door spierbewegingen)
• Voedsel afbreken en verteren (door verteringssappen)
• Voedingsstoffen voor de lichaamscellen afgeven aan het     bloed (via de dunne darmwand)
• Onverteerbare voedselbestanddelen afvoeren (via de anus)

Voedingsstoffen

Grote voedingsstoffen: Kunnen pas opgenomen nadat ze kleiner zijn gemaakt.

Eiwitten (proteïne) - Bouwstoffen voor nieuwe cellen

Vetten  - Brandstof voor cellen

Koolhydraten - brandstof voor cellen 

Kleine voedingsstoffen: Kunnen zonder bewerking opgenomen worden. Zoals vitamine en mineralen .

Enzymen

Een enzym is een stof die een chemische reactie (opbouw of afbraak) bevordert.

Koolhydraatsplitsende enzymen

Amylase: enzym dat zetmeel afbreekt. Het komt voor in speeksel.

Lactase: enzym dat melksuiker (lactose) afbreekt. Het komt voor in de dunne darm.

Eiwitsplitsend enzym

Pepsine: enzym dat eiwitten afbreekt. Het komt voor in de maag.

Vetsplitsend enzym

Lipase: enzym dat vetten (lipiden) afbreekt. Het komt voor in alvleeskliersap

Enzymen

Een enzym is een stof die een chemische reactie (opbouw of afbraak) bevordert.

Koolhydraatsplitsende enzymen

Amylase: enzym dat zetmeel afbreekt. Het komt voor in speeksel.

Lactase: enzym dat melksuiker (lactose) afbreekt. Het komt voor in de dunne darm.

Eiwitsplitsend enzym

Pepsine: enzym dat eiwitten afbreekt. Het komt voor in de maag.

Vetsplitsend enzym

Lipase: enzym dat vetten (lipiden) afbreekt. Het komt voor in alvleeskliersap

Eiwitten

Eiwitten of proteïnen zijn ketens van aminozuren.

Eiwitten worden door enzym pepsine klein gemaakt tot afzonderlijke aminozuren zodat het opgenomen kan worden in de darm.

Teveel eiwitten worden
opgeslagen als vetzuren

Koolhydraten

Koolhydraten zijn ketens van suiker. 

Glucose: bestaat uit 1 molecuul

Sucrose: bestaat uit 2 moleculen

Zetmeel: meerdere moleculen

Hoe langer de keten (moleculen), hoe langer de vertering

Koolhydraten worden door het enzym amylase klein gemaakt.

Teveel koolhydraten worden opgeslagen als vetzuren

Vetten

Vetten ( triglyceriden) bestaan uit een stam van glycerol met drie vetzuren als zijketen. Na splitsing worden de afzonderlijke stoffen opgenomen.

Vetten worden door het enzym lipase klein gemaakt. 

Mond

• Tanden en kiezen vermalen het voedsel
• Goed kauwen = speeksel toevoegen
  in speeksel zit amylase
• amylase splits koolhydraten

De tong: Helpt bij het kauwen en slikken. 

Slokdarm

Functie slokdarm: voedsel naar de maag brengen. 

Peristaltiek zorgt voor het voedseltransport. 

slokdarm --> geen verterende functie

zetmeel wordt wel verteerd doordat de voedselbrokken vermengd zijn met speeksel uit de mond.

De maag

In de maag wordt het voedsel gemengd met maagsap en gekneed tot een voedselbrij.

De maag is een gespierde, elastische zak. De vorm kan van grootte veranderen.

Voedsel blijft ruim twee uur in de maag. 

Functie de maag

• Verder kneden en fijnmaken van voedsel dat via de slokdarm uit de mond komt;
  
  
• afbreken van  eiwitten (pepsine);
  
  
• doden van bacteriën.

Maagsap

Uit de maagwand komen sappen vrij, zij breken het voedsel verder af. 

Maagsap bestaat uit:

• water en slijm
• zoutzuur (bacteriedodend)
• pepsine (= enzym, begint met splitsing van eiwitten)
• proteïne  
• lebferment (= enzym, alleen in de maag van zuigelingen) 

Twaalfvingerige darm

De dunne darm bestaat uit drie delen​

Het eerste deel van de dunne darm heet twaalfvingerige darm 

Twaalfvingerige darm

​

In de twaalfvingerige darm vindt het grootste deel van de vertering plaats, omdat hier de gal en het alvleeskliersap bij het voedsel komen. 

Deze sappen splitsen het voedsel in de kleinst mogelijke deeltjes (zoals aminozuren, vetzuren, glucose, fructose en galactose). Via de darmvlokken worden deze deeltjes opgenomen in de bloedvaten

Dunne darm

+- 7 meter lang

De binnenwand bestaat uit een slijmvlieslaag. 

• nuchtere darm 2,5m
• kronkeldarm 3,5m

Hier vindt de resorptie plaats (opnemen van de verteerde eiwitten en koolhydraten in het bloed en opnemen van vetten in de lymfevaten). ​

Rectum

Jejunum

Duodenum

Ileum

Colon

Endeldarm

1e deel dunnedarm
Nuchteredarm

Dikke darm

Twaalfvingerige darm

2e deel dunnedarm

kronkeldarm

Dikke darm

Dikke darm heeft plooien maar geen darmvlokken.

Peristaltiek ​

Functie: De dikke darm stuwt onverteerde resten voort en dikt de voedselbrij in. Uitscheiding via endeldarm​ ->opening kringspier -> anus

Lever

Krijgt bloed van de aorta en poortader​

Functies:

• Zorgt ervoor dat glucose in het bloed kan worden opgenomen.
• Van de aminozuren maakt de lever nieuwe eiwitten die nodig zijn voor opbouw en herstel van het lichaam.​
• Maakt gal. Dit is nodig om vet te verdelen in kleine bolletjes. De gal wordt afgevoerd via de galblaas naar de twaalfvingerige darm.​
• Een ontgiftende werking.

Alvleesklier

​De alvleesklier maakt alvleeskliersap met enzymen voor de vertering van vetten, koolhydraten en eiwitten.

Deze worden aan de twaalfvingerige darm afgegeven.

Bovendien worden er in de eilandjes van Langerhans de hormonen insuline en glucagon gemaakt (regulatie bloedsuikerspiegel) 

Huiswerk:

Leerpad 3