PO Duitsland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Heeft Marinus van der Lubbe Hitler aan de macht geholpen? 

PO Duitsland

Op 27 februari 1933 brak er brand uit in de Reichstag (Rijksdag) in Berlijn. Deze brand was geen ongeluk, maar het gevolg van brandstichting. De Nederlander Marinus van der Lubbe werd opgepakt voor deze brandstichting en ter dood veroordeeld. Het vonnis werd op 10 januari 1934 voltrokken door middel van onthoofding. Tegelijk met Van der Lubbe werden nog 4 andere mensen berecht, maar zij werden vrijgesproken. De NSDAP onder leiding van Adolf Hitler greep deze gebeurtenis aan om met een machtigingswet alle macht naar zich toe te trekken en van Duitsland een dictatuur te maken. Met andere woorden, deze brand kwam de nazi’s heel goed uit. In de jaren daarna en nu nog steeds blijft de vraag of Van der Lubbe deze brand wel heeft aangestoken of dat dit misschien wel door de nazi’s zelf gedaan is en zij Van der Lubbe de schuld in de schoenen hebben geschoven. Hier ga jij antwoord op proberen te geven.

Reichstagbrand - 27 feb 1933

Opdracht: Jij bent aanwezig bij de Neurenberger processen die na WOII plaats vonden om de daders van de oorlog te vervolgen en straffen. Ook Marinus van der Lubbe wordt daar postuum (iemand al overleden is) aangeklaagd voor medeplichtigheid aan de machtsgreep van Adolf Hitler in de winter van 1933. (dit is fictief!) 

Jij schrijft een slotpleidooi in de rechtszaak tegen Marinus van der Lubbe.

Kies zelf of je schrijft vanuit de openbaar aanklager die Van der Lubbe schuldig vindt of schrijf vanuit de advocaat die probeert Van der Lubbe vrij te pleiten.

De vraag die in deze opdracht centraal staat luidt als volgt:

Heeft Marinus van der Lubbe Hitler aan de macht geholpen?

Opdracht

Om aan informatie te komen maak je gebruikt van onderstaande bronfragmenten.

Deze hulpvragen kunnen je helpen om een goed overzicht over de gebeurtenis te krijgen:

- Wie was Marinus van der Lubbe?

- Wat was de Rijksdagbrand?

- Wat was het directe gevolg voor de democratie in Duitsland?

- Hoe gebruikte de NSDAP de brand in hun voordeel?

Je hebt voor deze opdracht 2 lesuren de tijd en ook thuis werk je hieraan verder. Zorg dus dat je met elkaar een duidelijke planning maakt.

Opdracht

Werkwijze:

Stap 1:

Je werkt in tweetallen, verdeel de bronnen en ga op zoek naar argumenten voor en tegen de veroordeling van Van der Lubbe.

Stap 2: Deel jouw gevonden informatie met je klasgenoot. 

Stap 3: Maak de kennistest in Lessonup om te checken of je alle feiten omtrent de Rijksdagbrand en de machtsovername van Hitler op een rijtje hebt.

Stap 4: Bepaal jullie eigen standpunt.

Stap 5: Start met het schrijven van jullie slotpleidooi, zorg dat jullie argumenten overtuigend gebracht worden. Jullie zoeken zelf nog 2 andere betrouwbare bronnen die jullie mening ondersteunen. (vermeld je bronnen als bijlage bij je slotpleidooi).

Veel succes.

Opdracht

- Bepaal van iedere bron het volgende en noteer dat in een werkbestand in Word:

 

- Herkomst van de bron (site of boek)

- Is deze bron primair of secundair.

- Hoe betrouwbaar is deze bron.

- Wie heeft de bron gemaakt.

- Wat was het doel van de maker van de bron.

- Welke informatie wil ik gebruiken.

Brononderzoek stap voor stap:

Op de volgende slides vind je de tekstbronnen:

dia 8:  Rijksdagbrandverordening

dia 9:  Artikel isgeschiedenis over Rijksdagbrand

dia 10: Marinus van der Lubbe (achtergrond)

dia 11:  Marinus van der Lubbe

dia 12: Rijksdagbrand

dia 13: Nieuwe vondst pleit vd Lubbe vrij

dia 14: FrankfurterAlgemeinerZeiting (vertaling beschikbaar bij docent)

dia 15: reactie Hitler op Rijksdagbrand

Verdeel ze met elkaar.

Bronnen - tekst

https:

https:

resources.huygens.knaw.nl

https:

https:

https:

https:

Officiële verklaring over de brand door Adolf Hitler

Beeldbronnen

http://collectie.atlahttps://beeldbankwo2.nl/en/imagebank/detail/cf6c164a-025a-11e7-904b-d89d6717b464/media/aefdf1e5-36a5-8ce4-aa65-a7f415b94470svanstolk.nl/data_nl.asp?startc=1&q0=30263&subj=19&bron=collfor

Wat zie je in de bron, welk beeld wil de tekenaar oproepen?

 

Beperkte extra informatie via de link hieronder.

Beeldbronnen

https://beeldbankwo2.nl/en/imagebank/detail/cf6c164a-025a-11e7-904b-d89d6717b464/media/aefdf1e5-36a5-8ce4-aa65-a7f415b94470

Wat zie je in de bron, welk beeld wil de tekenaar oproepen?

Beperkte extra informatie via de link hieronder.

Beeldbronnen

Op de volgende slides vind je bewegend beeldmateriaal.

dia 19:  fragment The rise of evil: hoe Hitler aan de macht komt, samengevat

dia 20: fragment The rise of evil: rijksdagbrand

dia 21:  over Marinus van der Lubbe

dia 22: Uitzending van het Britse Nieuws

dia 23: Uitleg presentatie Jortgeschiedenis: machtsovername Hitler

Kennistest stap 3

De president van Duitsland die Hitler tot rijkskanselier benoemt is

1. Ludendorf
2. Von Papen
3. Tirpitz
4. Hindenburg

De rijksdagbrand vond plaats in

1. 1932
2. 1933
3. 1934
4. 1935

Na de rijksdagbrand voert Hitler de

1. machtigingswet in
2. verordeningswet in
3. noodwet in
4. verelendungswet in

Wie is de minister van propaganda?

1. Himmler
2. Goebbels
3. Goering
4. Bormann

HOE KWAM HITLER AAN DE MACHT?

1. verkiezingen, kanselier, Rijksdagbrand, machtigingswet, terreur, rassenwetten
2. verkiezingen,Rijksdagbrand, machtigingswet, terreur, rassenwetten
3. verkiezingen, valt Polen binnen, machtigingswet, terreur, rassenwetten
4. staatsgreep, verkiezingen, kanselier, Rijksdagbrand, terreur, rassenwetten

A. Rijksdagbrand
B. Hitler rijkskanselier
C. verkiezingen 1933
D. Machtigingswet

1. A B D C
2. B D C A
3. D A C B
4. C B A D

In 1933 kwam er een einde aan de Republiek van Weimar omdat

1. Hitler een grote verkiezingsoverwinning behaalde
2. Hitler vroegtijdig uit de gevangenis kwam
3. de Machtigingswet werd aangenomen
4. Amerika en versneld tempo leningen opeiste

Wat gebeurde er op 30 januari 1933 in Berlijn?

1. Hitler wordt rijkskanselier
2. Hitler pleegt een staatsgreep
3. De rijksdagbrand
4. Parlement neemt machtigingswet aan

Wat gebeurde er op 24 maart 1933 in Berlijn?

1. Hitler wordt rijkskanselier
2. Hitler pleegt een staatsgreep
3. De rijksdagbrand
4. Parlement neemt machtigingswet aan

Wat gebeurde er op 27 februari 1933 in Berlijn?

1. Hitler wordt rijkskanselier
2. Hitler pleegt een staatsgreep
3. De rijksdagbrand
4. Parlement neemt machtigingswet aan

De Rijksdagbrand

1. vormde het startpunt van het totalitarisme in Duitsland
2. bracht Hitler aan de macht
3. leidde tot de Kristallnacht
4. was het werk van een internationale communistische samenzwering

Hoe profiteerde Hitler in 1933 van de Rijksdagbrand?

1. Machtigingswet gaf hem volledige controle
2. Hij liet de communisten opsluiten
3. Marinus van der Lubbe werd zijn handlanger
4. De Rijksdag was verwoest

Wat is de juiste volgorde?
1. Hitler wint de verkiezingen en wordt rijkskanselier.
2. Hitler krijgt onbeperkte macht.
3. Hitler zet na de Rijksdagbrand tegenstanders gevangen.
4. Het Duitse parlement stemt over de machtigingswet.
5. De NSDAP krijgt 44% van de stemmen.

1. 1 - 3 - 5 - 4 - 2
2. 1 - 5 - 3 - 4 - 2
3. 5 - 1 - 3 - 4 - 2
4. 5 - 1 - 2 - 3 - 4

Waarom kwam de Rijksdagbrand goed uit voor de nazi's?

1. Door Marinus van der Lubbe te executeren, kon hij als voorbeeld worden gebruikt voor andere politieke tegenstanders.
2. Doordat de dader Nederlands was, had Hitler een excuus om Nederland de oorlog te verklaren.
3. De nazi's wilde van het Rijksdaggebouw af, dus de brand kwam hen goed uit.
4. De noodtoestand werd uitgeroepen, waardoor ze communisten en andere politieke tegenstanders konden oppakken

Welk begrip hoort niet in het rijtje thuis?

dictatuur - grondwet - Machtigingswet - Hitler

1. dictatuur
2. grondwet
3. Machtigingswet
4. Hitler

Wat is geen trucje van H./de nazi's rondom de stemming over de machtigingswet?

1. Er waren parlementsleden afwezig.
2. Er waren parlementsleden opgepakt.
3. De nazi's kozen de joden als de zondebok
4. De aanwezige parlementsleden werden geïntimideerd

Eindresultaat quiz?

Had je er meer dan 14 goed, dan heb je de stof tot nu toe goed begrepen, ga verder met stap 4 (zie dia 5).

Zo niet,  bekijk dan nog eens het filmpje op dia 23 en lees blz 250 en 251 van je boek nog eens extra door. Maak de quiz daarna nog een keer.