Utilisme

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Utilisme

Trolley dilemma 1

Een losgeslagen tram rijdt af op vijf mensen die vastgebonden liggen op het spoor. Jij staat bij een schakelaar en kunt de tram omleiden naar een ander spoor, maar daar ligt één persoon vastgebonden. De vraag is: zet je de schakelaar om en red je de vijf mensen, waarbij je de ene persoon opoffert? Of doe je niets?

Wat doe jij?

Ik doe de schakelaar om

Ik doe niets

Trolley dilemma 2

Nu rijdt de tram af op 5 personen die liggen vastgebonden op het spoor. Je kunt de tram stoppen door er 1 hele grote meneer voor te gooien. Doe je dit, of doe je niets?

Wat doe jij?

Ik gooi de meneer naar beneden

Ik doe niets

Is er een fundamenteel verschil tussen beide scenario's? Leg uit!

Utilisme = gevolgenethiek

• Utilisme komt van het Latijnse 'utilis', d.w.z. 'nuttig'/'bruikbaar'
  
• Je kijkt dan naar zoveel mogelijk mensen/actoren
• Bentham: een handeling is goed als het gevolg zoveel mogelijk geluk oplevert

Utilisme

• Geluk is: optimaliseren van genot, minimaliseren van pijn
  
• Je maakt een hedonistische calculus
  
• Zo zorg je voor: the greatest happiness for the greatest number
  

Hoe verdelen we de taart zodat de klas als geheel er zo gelukkig mogelijk van wordt?

Utilisme

Je kunt kijken naar verschillen elementen in de calculus

• Hoeveelheid mensen
  


• Duur van het geluk
  
• Kwaliteit van het geluk
  
• ..
  

Nog een dilemma..

Stel je voor dat je een arts bent in een ziekenhuis. Je hebt vijf patiënten die elk een ander orgaan nodig hebben om te overleven (hart, longen, lever, nieren, enz.). Zonder die transplantaties zullen ze binnen een paar dagen sterven. Toevallig ligt er op een andere afdeling een gezonde patiënt in het ziekenhuis die net binnenkwam voor een routinecontrole. Deze persoon is volledig compatibel met de vijf patiënten en zou hen allemaal kunnen redden door zijn of haar organen te doneren. Zou je dit doen? Of niet?

Zou je 1 gezonde patiënt opofferen om vijf anderen te redden?

Ja

Nee

Stel je zegt 'nee, ik zou dat niet doen'. Waarom niet?

Kritiek op het utilisme

• In hoeverre is geluk (en pijn en genot) kwantificeerbaar?
  
• Is geluk "slechts" het gevolg van de berekening genot-pijn?
  
• Mag je een minderheid opofferen voor het geluk van de meerderheid?
  

Singer: Effective altruism

• Lijden en dood als gevolg van een tekort aan voedsel, onderdak en medische zorg is slecht.
  
• Als het in ons vermogen ligt om iets slechts te voorkomen zonder daarvoor iets van vergelijkbaar moreel belang op te offeren, zijn we moreel verplicht om dat te doen.
  
• Ieder mens is gelijkwaardig
  

Ben jij het met Singer eens dat je moreel verplicht bent dat je al het extra geld dat je hebt voor leuke dingen aan een goed doel moet geven?

Eens

Oneens

Singer: Effective altruism

• Lijden en dood als gevolg van een tekort aan voedsel, onderdak en medische zorg is slecht.
  
• Als het in ons vermogen ligt om iets slechts te voorkomen zonder daarvoor iets van vergelijkbaar moreel belang op te offeren, zijn we moreel verplicht om dat te doen.
  
• Ieder mens is gelijkwaardig