Les 1: Introductie burgerlijke cultuur: Renaissance en Barok

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Toets bespreken + start P3

Op tafel: 

ALLEEN potlood  (geen pen)

Werkwijze (30 minuten)

1. Klassikaal doornemen algemene toetszaken
2. Klassikaal doornemen blok 2 en 4
3. Toets + antwoordmodel bekijken in duo's
4. Lees goed de feedback! Maak evt. aantekeningen in je schrift hiervan. 
5. Vragen / opmerkingen over hoe is beoordeeld? Noteer achteraan met POTLOOD op je toetsblad om welk blok en welke vraag het gaat. Geef duidelijk aan waarom jij denkt dat het antwoord WEL goed zou moeten zijn. 
6. Lever alles in. Pak je iPad en vul het Forms-formulier in.

Algemene toetszaken

1. Wordt om verschillen gevraagd? Benoem dan BEIDE kanten.

2. Geef niet meer argumenten dan waarom wordt gevraagd.

3. Let op voorstelling - vormgeving!

4. Nummer je argumenten.

5. Heb je de vraag goed genoeg gelezen? 

6. Voldoende toelichting gegeven? 

Les 1: Renaissance en Barok in vogelvlucht

Lesdoelen:

• Je hebt een globale overzicht van de kunstgeschiedenis tot aan / in de burgerlijke cultuur in Europa.
  
• Je kunt onderscheid maken tussen de verschillende kunstvormen en hun ontwikkeling.
  
• Je kunt kenmerken van de cultuur van de Renaissance en Barok herkennen en benoemen.
  

Hofcultuur

Tijdens de periode van de Hofcultuur ontstaat een nieuwe blik op de wereld. Naast de kerk komen er andere opdrachtgevers, zoals het adellijke hof.

Het hof (zowel wereldlijk als geestelijk) is aan de macht. Hovelingen ​en hofkunstenaars. Hoven waren bruisende en creatieve samenlevingen op zich, waarin honderden tot wel duizenden mensen een eigen cultuur creëerden, vaak rond een absoluut vorst. Waar geld is, is kunst...

Maak globale aantekeningen; deze stof staat niet in je boek. Deze stof is geen toetsstof, maar wordt hierna wel als basiskennis verondersteld. 

In de middeleeuwen werd relatief weinig kunst gemaakt. Hoe kwam dat?

1. Alle klassieke kunst was heidens
2. Je mocht geen afbeeldingen maken van God
3. Er was geen geld om kunst te laten maken.
4. Door het tweede gebod

Welk kenmerk is NIET typerend voor de gotiek?

1. Gebrandschilderde ramen
2. Verticale lijnen
3. Tongewelven
4. Spitsbogen

Waar komen we vandaan?

3000 VC – 500 NC Klassieke Tijd -> Grieken en Romeinen, opkomst Christendom, verwoesting van klassieke cultuur

500  – 1500 Middeleeuwen -> Cultuur van de kerk

•  Sobere kunst ter lering (Romaanse stijl)
  
•  Door o.a. pelgrimages verspreiding van cultuur door Europa
  
•  Intrede pracht en praal (gotiek)
  
•  o.a. door kruistochten nieuwe kennismaking met de klassieke cultuur
  

Europa rond 1000

(Heilige Roomse rijk)

Europa rond 1500

Ontwikkeling 1: Humanisme

• Levensbeschouwing die de mens centraal stelt en uitgaat van de waarde van de mens, in plaats van het collectief in dienst van God. 
• Ontstaat in Florence, 15e eeuw​


• Keert zich niet tegen de christelijke leer, maar ontwikkelt een zienswijze waarin de mens Gods evenbeeld wordt. ​
• Bij humanistische beeldende kunst genieten we van wat we zien, maar ook van hoe het is weergegeven, omdat we daarin het talent van de kunstenaar herkennen.

Humanisme:

 Homo universalis

• Humanistisch streven: Homo Universalis:‘de man die alles kan’. 
• Leonardo Da Vinci bv. is schilder, uitvinder, filosoof, architect, schrijver, natuurkundige en meer.
• Kunstenaars gaan hun werk signeren.
  
• Kunstenaars krijgen sterrenstatus.

Da Vinci, Vitruvius en Humanisme

Renaissancekunstenaars putten uit klassieke bronnen (o.a. Vitruvius  'De Architectura', ±25 v.C.). Zij leren dat de mens is de maat van alle dingen.

God schiep de mens naar zijn evenbeeld. De proporties van het menselijk lichaam zijn dus een afspiegeling van goddelijke orde.

Vitruvius schreef: ‘Het ideale bouwwerk heeft de 

onderlinge verhoudingen van het menselijk lichaam.’

Ontwikkeling 2: 

De Renaissance

In de renaissance gaat men terugkijken naar de klassieken. 

Er wordt geïnvesteerd in onderzoek naar oude bronnen.

Filosofie, kunst, wetenschap worden opnieuw belicht vanuit de heropleving (renaissance) van de klassieken.

Architectuur van de Gotiek

Architectuur van de Renaissance

De perfectie

Klassieke orden

Zuilen/timpaan/kapiteel

Symmetrie

Rondbogen

Verhoudingen

Ook stadsvilla's met enorme tuinen kwamen in opkomst. (Villa Suburbia)

Beeldende Kunst ontwikkelingen:

Naturalisme

Klassieke elementen (bv. contrapost)

Lijnperspectief + verkorting

Olieverf

Sfumato

Driehoekscompositie

Opdrachtgevers:

De adel aan de hoven

De kerk

Lijnperspectief

met 

verdwijnpunt

Bestudeer de lijnen van het gebouw

Bestudeer de kleuren en tonen van de bergen

Bestudeer de bomen

Bestudeer licht en schaduwwerking

Bestudeer de voeten en de gezichten

Bestudeer de vorm van de nimbus

Bestudeer wat binnen/ buiten het kader valt

Bestudeer de gezichtsuitdrukkingen

Masaccio 1401-1428 Italië

Brancacci kape1 ±1420

Santa Maria del Camine

Florence, Italië

Bestudeer de houding en anatomie

Bekijk de vorige dia nogmaals. Hoe wordt ruimte gesuggereerd? Noem minimaal 3 elementen.

Masaccio 1401-1428 Italië

Brancacci kape1 ±1420

Santa Maria del Camine

Florence, Italië

Atmosferisch perspectief

Lijnperspectief

Afsnijding

Anatomie

Voorgrond

Plasticiteit

Voor groot, klein achter

Slagschaduw

Ellipsvorm in aureool (nimbus)

Antwoord

1. Benoem een aspect van de voorstelling dat het werk humanistisch maakt.
2. Beschrijf de compositievorm van dit werk.
3. Wat is het effect van deze compositievorm?

1. Religieuze thema’s dichter bij de mens, liefhebbende moeder, spelende kinderen

2. Beetje in kikvorsperspectief weergegeven, waardoor je opkijkt tegen Maria en Jezus

3. Driehoekscompositie

4. Stabiel, statisch

in Zuid-Europa

(Frankrijk, Italië) 

Barok: totaalkunstwerk

Door welke kenmerken in dansvormgeving zie je macht van Lodewijk terug?

Academische dans

Lodewijk XIV richt kunst-, dans- en wetenschappelijke academies op (waarom?)

Dansacademie gevolgen:

- professionalisering en fysieke vaardigheden moeilijker.

- wordt een podiumkunst met toeschouwend publiek.

- 5 posities met als basis 'en dehors' worden vastgelegd.

Verdiepingsstof

filmpje over Leonardo da Vinci

uitlegfilmpje over schilderkunst in de Renaissance