Havo 4 Renaissance schilderkunst oefenen

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

SCHILDERKUNST

RENAISSANCE

Verspreiding Renaissance

• Op het platteland in Italië drong de renaissance pas later door
• In de rest van Europa raakte de renaissance een eeuw later pas bekend, maar minder uitbundig

De renaissance 

Noordelijke renaissance

- Rond 1450 kwam de renaissance ook naar Noord-Europa,        dit kwam mede door de boekdrukkunst 

- Humanisten in de Nederlanden bestudeerde vooral                    christelijke teksten uit de oudheid

- De Moderne Devotie beweging zorgde door scholing voor        een verandering binnen het geloof in de Nederlanden 

Meetkundig perspectief in de schilderkunst in de renaissance

noem drie kenmerken van Renaissance kunst

Wie geven er opdracht om kunst te maken in de renaissance?

Op welke manier creëerden schilders in de renaissance vaak diepte?
Laat perspectief hierbij buiten beschouwing.

RUIMTE SUGGESTIE:

atmosferisch perspectief

toonovergang

vervaging

sfumato

Sfumato is een techniek waarmee schilders de omtrekken in een schilderij wazig maken en laten vervloeien. De techniek wordt het meest in verband gebracht met Leonardo da Vinci, maar de techniek van Da Vinci is nagevolgd door latere schilders. Door deze techniek staan zijn onderwerpen, zoals de Mona Lisa, niet stil en volkomen gefixeerd voor de achtergrond, maar lijken deze te leven en te bewegen. Dit in tegenstelling tot de primitiever aandoende werken van zijn tijdgenoten.

Het effect wordt bereikt door verschillende transparante kleurlagen aan te brengen. Sfumato is alleen mogelijk met transparante soorten olieverf en niet met de dekkende temperaverf, die voor de uitvinding van de olieverf werd gebruikt.

Sfumato komt uit het Italiaans en is het verleden deelwoord van sfumare, dat 'verdampen' betekent en teruggaat op Latijnse ex (uit) + fumare (roken, dampen). Met sfumato wordt aangeduid dat iets zacht of vaag is. Zo staat biondo sfumato voor bleekblond haar.

Bestudeer de lijnen van het gebouw

Bestudeer de kleuren en tonen van de bergen

Bestudeer de bomen

Bestudeer licht en schaduwwerking

Bestudeer de voeten en de gezichten

Bestudeer de vorm van de nimbus

Bestudeer wat binnen/ buiten het kader valt

Bestudeer de gezichtsuitdrukkingen

Masaccio 1401-1428 Italië

Brancacci kape1 ±1420

Santa Maria del Camine

Florence, Italië

Bestudeer de houding en anatomie

Bekijk het Fresco van Masaccio.
Hoe is ruimte gesuggereerd?

Masaccio 1401-1428 Italië

Brancacci kape1 ±1420

Santa Maria del Camine

Florence, Italië

Atmosferisch perspectief

Lijnperspectief

Afsnijding

Anatomie

Voorgrond

Plasticiteit

Voor groot, klein achter

Slagschaduw

Ellips

Fra Filippo Lippi 1406-1469 Italië

Madonna and child with two angels, 1465

Bestudeer het kader

Bestudeer de nimbus/ aureool

Bestudeer wat binnen/ buiten het kader valt

Bestudeer de stofuitdrukking

Bestudeer de houding en anatomie

Bestudeer de overlapping

Bestudeer de gezichtsuitdrukking

Bestudeer het landschap

Bestudeer licht en schaduwwerking

Bekijk Maria and child.
Waarom past de voorstelling van dit werk goed in de Renaissance?

Denk aan: onderwerp, gezichtsuitdrukking, houding, kleding

1. Benoem 2 aspecten van de voorstelling die het humanistisch maken.
2. Vertel daarna waarom het toch verheven en Maria-erend is.
3. Wat is de compositievorm van dit werk?
4. Wat is het effect van deze compositievorm?

antwoord

1. Religieuze thema’s dichter bij de mens, liefhebbende moeder, spelende kinderen

2. Beetje in kikvorsperspectief weergegeven, waardoor je opkijkt tegen Maria en Jezus

3. Driehoekscompositie

4. Stabiel, statisch

Dit is een tondo. Een tondo is een rond schilderij of reliëf. De naam komt van het Italiaanse woord rotondo, dat "rond" betekent.

Bij het maken van deze tondo is er rekening gehouden met compositie. Hoe zie je dat?

antwoord

Madonna en engel leunen/buigen het hoofd om in de cirkel te passen

Knie van Madonna rust op de rand van de cirkel

1. Afb 1 is vroeg-renaissance, afb2 is later gemaakt. Noem 2 vormgevings-aspecten waaraan je dat kunt zien.
2. Tondo is hoog renaissance. Waarom?
3. Als kijker ben je meer betrokken bij het tafereel op afb. 2. Hoe komt dat?

antwoord

1. -Het schilderij is opgebouwd uit afzonderlijke delen.

- De driehoekscompositie is statisch.

- De achtergrond is een schematisch landschap.

-De belichting (meelicht) is vlak.

2.Het licht (zijlicht) is hier veel plastischer gebruikt (er is sprake van sfumato door de donkere achtergrond).

-De compositie is dynamisch/beweeglijk.

- De houdingen zijn levensecht.

Details zijn ondergeschikt aan het totaal/het schilderij is een eenheid.

3. Blikrichting: Aankijken

Afstand: Op gelijke hoogte

Vanitassymbolen

- bloemen of (deels) uitgedroogde bloemen

- een kaars of (net) uitgedoofde kaars

- schedel

- zandloper

- boek

- schelp

- groente en fruit (al dan niet rottend)

- muziekinstrumenten en/of bladmuziek

- horloge

Bedenk voor jezelf eens waaróm dit Vanitassymbolen zijn. 

Waarom noemen we dit een stilleven?

Wat maakt het een VANITAS stilleven

wat verwijst in dit stilleven naar de vergankelijkheid van het leven?

Het hedendaagse vantitas stilleven heeft veel overeenkomsten met het vanitas stilleven uit de 17e eeuw.
Welke overeenkomsten zie je?