Hoofdstuk 2 Paragraaf 4 Romeinen en Germanen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Germanen en Romeinen

Leerdoelen voor deze les: 

• Je kan het volgende kenmerkend aspect in je eigen woorden uitleggen: ‘De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse en de Germaanse cultuur.

• Je kan uitleggen welke kenmerken de Germaanse cultuur had.

• Je kan uitleggen welke contacten Romeinen en Germanen hadden.

• Je kan uitleggen wat er gebeurde met het Romeinse erfgoed.

• Je kan de oorzaken geven van het Romeinse verval voor de volksverhuizingen.

• Je kan uitleggen wat de val van het West-Romeinse rijk te maken heeft met de volksverhuizingen.

Je kan het volgende kenmerkend aspect in je eigen woorden uitleggen: ‘De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse en de Germaanse cultuur.

Wat is het verschil tussen monotheïstische en polytheïstische godsdiensten?

Geef twee redenen waarom de Romeinen de christenen vervolgen?

Waardoor stopte de Christenvervolging?

Leg uit waarom de Grens (Limes) neer werd gezet bij Rijn.

h2 les 1

Het verhaal van Arminius

Tijd van Grieken en Romeinen 3000 v.C. - 500 n.C.

Contacten tussen Romeinen en Germanen

Van 15 tot 7 v.Chr. voerde keizer Augustus (63 v.Chr.-14 na Chr.) een militaire operatie uit, waarbij de Romeinen het gebied ten oosten van de Rijn tot aan de Elbe onder controle moesten brengen.

h2 les 1

"Al hun weerbare mannen, in die oneindige aantallen met hun reusachtige lijven en zo veilig als ze zaten door de natuurlijke ligging van hun land, gaven hun wapens over."

"Gebroken werden ook de Langobarden, een volk zo woest dat het zelfs de Germaanse woestheid achter zich liet."

Velleius Paterculus over de onderwerping van Germanië door Tiberius

h2 les 1

Het verhaal van Arminius

Tijd van Grieken en Romeinen 3000 v.C. - 500 n.C.

Contacten tussen Romeinen en Germanen

Arminius, prins van de Cherusken

• 18 v.C.
  
• oudste zoon Cheruskische leider Segimerus
  
• Weggegeven aan Rome als gijzelaar, teken van goede wil.
  
• Opgevoed door elite in Rome
  
• Doel later terug te kunnen naar zijn stam om daar Rome te promoten.
  
• Loyaal aan Rome. Burgerrecht en ridder, hoog aanzien.
  
• Geeft leiding aan een Cheruskische eenheid in dienst van de Romeinen.

Mogelijk Romeins beeld van Arminius.

h2 les 1

Arminius keert in het jaar 7 terug naar zijn geboortegrond.

Als prins van de Cherusken kon Arminius een belangrijke sleutelrol gaan vervullen bij de vorming van de provincie Germanië. Zijn loyaliteit aan Rome zou echter meerdere malen op de proef worden gesteld door de Romeinse gouverneur ter plaatse, Publius Quinctilius Varus. 

h2 les 1

Het verhaal van Arminius

Tijd van Grieken en Romeinen 3000 v.C. - 500 n.C.

Contacten tussen Romeinen en Germanen

Publius Quinctilius Varus

Uiteenlopende reputatie: onderlegd diplomaat en strateeg, maar ook een strenge en grillige heerser.

"Hij kwam in Syria als een arm man in de rijkste provincie en vertrok als een rijk man uit de armste provincie"
- Paterculus -

h2 les 1

Het verhaal van Arminius

Tijd van Grieken en Romeinen 3000 v.C. - 500 n.C.

Contacten tussen Romeinen en Germanen

Opdracht Varus:

• Enige vorm te geven aan het bestuurlijke gezag in Germanië.
  
• Lokale stammen onderwerpen aan een beschavingsoffensief, Romeinse cultuur eigen maken, zonder hun gebruiken en manier van leven te schenden.
  
• Aanwezigheid (hele jaar door) van Romeinen moest de lokale bevolking doen wennen aan romeinse gebruiken en heerschappij.
  
• Grootschalige bouwprojecten werden gestart, markten gevestigd, Romeinse regeringsvormen geïmplementeerd.
  
• Lokale bevolking lijkt te profiteren, opzetten ondernemingen.
  
• Situatie in Germanië op dit moment: ongevaarlijk, vredig en kwetsbaar.

Totdat...

Varus zijn macht als gouverneur begon uit te oefenen.

Romeinse soldaten waren daar in winterverblijven ondergebracht en men begon met de aanleg van steden. De plaatselijke barbaren pasten zich aan de nieuwe gebruiken aan, raakten gewend aan het houden van markten en ontmoetten elkaar in vreedzame bijeenkomsten. Toch waren zij nog niet hun oude gewoontes, hun traditionele gebruiken en hun vroegere ongebonden leven vergeten (…). Zolang ze deze gebruiken slechts geleidelijk en om zo te zeggen terloops onder nauwkeurig toezicht verleerden, werden ze niet gestoord door deze verandering van hun levenswijze en veranderden zij zonder zich daarvan bewust te zijn. Tot Quinctilius Varus als gouverneur het opperbevel over Germanië overnam en hen te snel wilde hervormen. Doordat hij zich autoritair opstelde, doordat hij hun ook verordeningen oplegde en in het bijzonder de manier waarop hij belasting van hen verlangde (alsof zij onderdanen waren), kwam er een einde aan hun geduld. De aanvoerders probeerden hun vroegere heerschappij weer te bemachtigen en het volk wilde liever de oude vertrouwde toestand dan de vreemde tirannie.

- Cassius Dio -

h2 les 1

De Germanen raakten teleurgesteld. Hadden hoop als redelijk gelijke te kunnen samenwerken met de Romeinen. Deze hoop leek met de komst van Varus vervlogen.

Onrust neemt toe...

Lot 'landgenoten' ging Arminius aan het hart.

In het geheim begon hij te werken aan een Germaanse opstand.

Slag in het Teutoburgerwoud

Varus, geef mij mijn legioenen terug!

                       Drie Romeinse Legioenen gingen verloren, 18.000 man.

Grootste militaire ramp voor Rome in een halve eeuw.

h2 les 1

Het verhaal van Arminius

Tijd van Grieken en Romeinen 3000 v.C. - 500 n.C.

Contacten tussen Romeinen en Germanen

Na de nederlaag

• Romeinen trokken zich terug tot de Rijn. De angst voor een Germaanse inval was groot.
  
• Augustus riep burgers op voor militaire training, d.m.v. loting.
  
• Burgers met een Germaanse of Gallische achtergrond werd opgedragen de stad te verlaten.
  
• Augustus ontbond zelfs zijn persoonlijke lijfwacht, omdat die voor een deel bestond uit Germanen

Romeinen en Germanen

In de tijd van keizer Augustus probeerde de Romeinen de grens te verleggen tot aan de Elbe.  Zij bouwde een Romeinse stad ten oosten van de Rijn. 

9 n.C.: Slag om Teutenburgerwoud: Germanen verslaan de Romeinen. Dit was een enorme klap voor de Romeinen. De Rijn blijft hierna de grens. 

De Germaanse Cultuur

Germaanse beschrijving uiterlijk: 

1. Blauwe ogen.
2. Roodblond haar. 
3. Groot postuur. 

Beschrijving cultuur: 

• Primitieve barbaren. 
• Landbouwsamenleving. 
• Enorme vechtkracht. 
• Geen schrift. 
• Krijgsheren en hun familie vormden de elite, die vaak onder elkaar streden. 

Leg uit hoe er een Romeins-Germaanse cultuur ontstond.

Romeinen en Germanen

Sommigen van deze volken sluiten de Romeinen verdragen dat zij in het grensgebied mogen wonen. 

•  In deze gebieden ontstond er een Germaans-Romeinse cultuur. Waar de Romeinse taal werd gebruikt en Germaanse goden werden aanbeden. 
• In deze gebieden werd ook handel gedreven tussen de Germanen en de Romeinen. 

Aan de slag: Huiswerk

• Maken paragraaf 2.4. 
• Opdrachten 1 t/m 4

Je kan het volgende kenmerkend aspect in je eigen woorden uitleggen: ‘De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse en de Germaanse cultuur.

Leg uit waarom er Twee Romeinse rijken ontstonden.

Geef 2 oorzaken waarom de Romeinse grens bij de Rijn lag.

Welke reden voor het verzwakte Romeinse leger is te zien in de video?

Afhankelijkheid leger

Persoonlijk gewin en burgeroorlogen

Romeinse erfgoed

• Na de derde eeuw raakt het Romeinse Rijk in verval. 
• Het Romeinse bestuur zorgt niet meer voor veiligheid. 
• In 395 besluit keizer Theodosius het rijk te splitsen in een oosten- en westerlijk gedeelte. 

Leg uit waarom de Germanen, de Griekse-Romeinse vormentaal niet vernietigden.

Romeinse erfgoed

• De Germanen wilden de Grieks-Romeinse cultuur niet vernietigen. 
• Ze bewonderden deze cultuur en namens in de veroverde gebieden zelfs het Latijns over als hun officiele taal. 

Romeinse erfgoed

1. Vanaf de 3de eeuw hebben de Romeinen moeite om hun grenzen te verdedigen. 
2. Germaanse stammen trekken het slecht bestuurde West-Romeinse rijk binnen en stichten in Spanje, Frankrijk en Italie hun eigen koninkrijken. 
3. Deze Germaanse stammen zijn zelf, uit hun land gedreven door de Hunnen uit Azie. 
4. Dit worden de Volksverhuizingen genoemd. 
5. In 476 n.C.: Wordt de laatste keizer in het West-Romeinse rijk afgezet. Hiermee eindigt het Romeinse rijk in het westen. 

Romeinse erfgoed

Het Latijn ontwikkelde zich daarna in Romaanse talen als Frans, Italiaans, Spaans en Portugees. 

Romanisering

Akkerbouw

Badhuizen

Muntgeld

Villa's

Wegen

Broeken

Veeteelt

Latijn

Germaans

Maak de juiste combinaties.

senaat

limes

consul

Germanen

Augustus

Volk ten noorden van de Romeinse limes.

Leider tijdens de Romeinse Republiek

Grens van het Romeinse Rijk.

Romeinse keizer.

De senaat was een bestuurlijk orgaan in de Romeinse Republiek.  

1.

2.

3.

4.

5.

 Augustus wordt de eerste keizer van het Romeinse Rijk

Germaanse volken beginnen het rijk binnen te vallen

Keizer Constantijn staat het Christendom toe in het Romeinse Rijk

Rome begint met veroveringen tijdens de Romeinse Republiek

Jezus Christus wordt gekruisigd

Aan de slag: Huiswerk

• Maken paragraaf 2.4
• Opdracht 8 t/m 16

Je kan het volgende kenmerkend aspect in je eigen woorden uitleggen: ‘De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse en de Germaanse cultuur.