Leesvaardigheid (zelfstandig leren: tekstverbanden en hoofdgedachte)

Zelfstandig leren

Je doorloopt deze les volledig zelfstandig;

Ieder tekstverband wordt kort uitgelegd, gevolgd door een vraag.

Open vragen worden gevolgd door een slide met de antwoorden. Maak ze eerst zelf.

Na de tekstverbanden volgt een onderdeel met onderwerp en hoofdgedachte. Je leest de (korte) teksten en geeft op de volgende slide antwoord op de quizvraag.

Heb je na afloop vragen? Stel ze gerust aan de docent.

Wat is een tekstverband?

1. een signaalwoord dat een zin met een andere zin verbindt
2. de deelonderwerpen in het middenstuk
3. de samenhang tussen woorden, zinnen en alinea's
4. de indeling in inleiding-middenstuk-slot

Later wil ik graag medisch onderzoek doen.

1. conclusie
2. doel-middel
3. chronologisch
4. vergelijking

Chronologie

(chronologisch verband)

nu, voordat, nadat, eerst, daarna, wanneer, vroeger, later, terwijl, intussen

Waterpolo is een balsport. Dat geldt ook voor kaatsen.

1. opsomming
2. oorzaak-gevolg
3. doel-middel
4. conclusie

Opsomming

(opsommend verband)

Om te beginnen, ten eerste, ten tweede, daarnaast, bovendien, verder, vervolgens, ten slotte, uiteindelijk

Enerzijds heb ik zin in het schoolfeest, anderzijds zie ik er tegenop.

1. oorzaak-gevolg
2. opsomming
3. tegenstelling
4. vergelijking

Tegenstelling

(tegenstellend verband)

maar, ondanks, in tegenstelling tot, echter, ondanks dat, daarentegen, 

Zijn hoge cijfer is te danken aan zijn inzet.

1. voorwaarde
2. toelichting
3. samenvatting
4. oorzaak-gevolg

Oorzaak – gevolg

(oorzakelijk verband)

door, doordat, waardoor, vanwege, te danken aan, te wijten aan, zodat, het gevolg is

Teneinde deze baan te krijgen, is hij avonden bezig zich voor te bereiden op het sollicitatiegesprek.

1. doel-middel
2. reden
3. vergelijking
4. voorwaarde

Middel – doel

om ... te, daarmee, waarmee, door middel van, met behulp van, daartoe, teneinde

De leerlingen van het Arte College zijn creatief. Dit is met name in de Arteweken goed te zien.

1. Chronologie
2. doel-middel
3. vergelijking
4. toelichting

Toelichting/uitleg

(uitleggend/toelichtend verband)

Een voorbeeld ( hier)van, ter illustratie, bijvoorbeeld, zoals, zo, dat wil zeggen, met name

"Ik hoef geen kaartje te kopen, ik ga immers niet mee naar de film"

1. vergelijking
2. conclusie
3. verklaring
4. toelichting

Verklaring / reden/argument

(redengevend verband)

want, omdat, daarom, vanwege, immers, aangezien, hierom, om deze reden

Je krijgt een Playstation-5, mits je een goed rapport hebt.

1. oorzaak-gevolg
2. vergelijking
3. opsomming
4. voorwaarde

Voorwaarde

(voorwaardelijk verband)

als, mits, indien, wanneer, tenzij, in (voor) het geval dat

Alles bij elkaar genomen, valt de theorie wel mee.

1. doel-middel
2. reden
3. samenvatting
4. toelichting

Samenvatting 

(samenvattend verband)

Samengevat, kortom, alles bij elkaar, al met al, samenvattend

Ik vind het hier niet leuk, dus ik ga naar huis.

1. conclusie
2. reden
3. samenvatting
4. toelichting

Conclusie

 

(concluderend verband)

dus, alles overziend, concluderend.

Oefening

Schrijf van onderstaande zinnen op wat het functiewoord is.

1. Een belangrijk gevolg van deze maatregel is minder criminaliteit.
2. Ter nuancering: niet iedereen zal meedoen met dit project.
3. De oplossing ligt voor de hand. We moeten meer boeken lezen!
4. De verkiezingen waren een fiasco. De oorzaak is onze slappen leider.
5. Vis eten is gezond. Haring, een vis die bomvol zit met goede vetten, is hier een goed voorbeeld van.
6. Minder eten of meer bewegen: het blijft een moeilijke afweging voor veel mensen die te zwaar zijn.

Oefening

Schrijf van onderstaande zinnen op wat het functiewoord is.

1. Een belangrijk gevolg van deze maatregel is minder criminaliteit.
2. Ter nuancering: niet iedereen zal meedoen met dit project.
3. De oplossing ligt voor de hand. We moeten meer boeken lezen!
4. De verkiezingen waren een fiasco. De oorzaak is onze slappen leider.
5. Vis eten is gezond. Haring, een vis die bomvol zit met goede vetten, is hier een goed voorbeeld van.
6. Minder eten of meer bewegen: het blijft een moeilijke afweging voor veel mensen die te zwaar zijn.

Wat is de juiste omschrijving bij het functiewoord?

stelling

argument

aanbeveling

samenvatting

conclusie

aanleiding

definitie

voorbeeld

constatering

uitwerking

reden om nu een tekst te schrijven over het onderwerp

omschrijving van wat er met een bepaald verschijnsel wordt bedoeld

beschrijving van één concreet geval

er wordt een verschijnsel/ontwikkeling vastgesteld

er wordt extra informatie gegeven over het onderwerp

Iemand doet een bewering over het onderwerp (niet feitelijk)

reden waarom iemand iets vindt

goedbedoelde raad

beknopte navertelling

slotgedachte obv voorgaande

Hoofdgedachte

Onderwerp = in 1 of enkele woorden waar de tekst over gaat

Hoofdgedachte = onderwerp +

                                      wat er over het onderwerp wordt gezegd

Hoofdgedachte is altijd een volledige zin. Deze zin staat meestal niet letterlijk zo in de tekst.

Tip: let goed op signaalwoorden in de tekst.

Wat is de hoofdgedachte van de tekst?

1. In 1977 kwam de eerste echte spelcomputer op de markt: de Atari VCS.
2. De controller is een horizontaal stuk plastic met daarop een kruisvormige richtingstoets en twee knoppen onder je duim.
3. Het SMS had echter niet hetzelfde succes als de NES. Dit lag vooral aan de games.
4. Eerst was er de Atari VCS, tien jaar later de NES en nog iets later het SMS.

Hoofdgedachte:

Eerst was er de Atari VCS, tien jaar later de NES en nog iets later het SMS.

Wat is de hoofdgedachte van de tekst?

1. Om half twaalf gaan alle gevangenen terug naar hun cel.
2. Niet alle gevangenen hebben hetzelfde dagprogramma.
3. Iedereen van zijn werkzaal begint op dat moment en ze werken door tot half twaalf.
4. Het programma van Ad begint om half acht. Dan staat hij op en eet hij een boterham.

er worden in de tekst overeenkomsten en verschillen genoemd bij het onderwerp dagprogramma (in een gevangenis). Signaalwoorden: de één, de ander, weer anderen, alle gevangenen.

Wat is de hoofdgedachte?

1. Als je met een pen op je arm tekent, verdwijnt de tekening na een tijdje. Dat komt doordat de inkt samen met de dode huidellen van je lichaam valt.
2. En dat is nou net de truc: de huid wordt gewoon ververst, maar de ingekapselde inkt blijft voor altijd en eeuwig zitten.
3. Het inkapselen is eigenlijk een beschermingstruc van je lichaam, maar wordt door tatoeëerders slim gebruikt om de inkt voor altijd op z'n plek te houden.
4. De huid schrikt van de tatoeage-inkt, omdat het een onbekende stof is.

middel en doel in één zin samengevat! Signaalwoord: om.