1. Muziek theorieles - toonhoogte en voortekens

• Muziek
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1,2

Muziek theorieles

Toonhoogte - voortekens

Muziek - toonhoogte

Muzieknoten worden geschreven op een notenbalk. 

De notenbalk heeft 5 lijnen.

We tellen deze lijnen van onder naar boven

We schrijven de noten door en tussen de lijnen

Muziek - toonhoogte

De plek van het bolletje op de notenbalk bepaald welke noot je moet spelen.

Onder en boven de notenbalk kunnen hulplijntjes gebruikt worden

Muziek - toonhoogte

Voor aan de notenbalk staat een sleutel.

Deze sleutel heet de G sleutel (vioolsleutel)

De mooiste krul van dit teken staat gekruld om de 2e lijn (van onder gerekend) en laat zien dat door deze lijn de noot G geschreven wordt

Muziek - toonhoogte

Het muziek alfabet bestaat in de basis uit 7 letters: A B C D E F G

Deze herhalen zich.... we noemen dit de STAMTONEN

Welke noot is dit?

1. g
2. b
3. c
4. d

Welke noot is dit?

1. c
2. d
3. e
4. f

Welke noot is dit?

1. a
2. b
3. c
4. d

Welke noot is dit?

1. a
2. b
3. c
4. d

Welke noot is dit?

1. a
2. b
3. c
4. d

Muziek - voortekens

Voorteken > KRUIS

Een kruis wordt aangeduid met een ♯ en geeft aan dat een stamtoon (A, B, C, D, E, F, G) met een halve noot verhoogd moet worden.

Achter de notennaam komt -is te staan.

Bijv. Fis - Cis - Gis

Kruis      Mol

Muziek - voortekens

Voorteken > MOL

Een mol wordt in de muziek genoteerd als ♭ en doet het tegenovergestelde van een kruis: hij verlaagt een stamtoon met een halve toon.

Achter de notennaam komt -es te staan.

Bijv. Bes - Es - Des

Kruis      Mol

Muziek - Vaste voortekens

Veel muziekstukken hebben één of meerdere ‘vaste voortekens’. Dat zijn kruisen of mollen die aan het begin van de notenbalk vermeld worden. Dit betekent dat je die kruisen of mollen er steeds zélf bij moet denken tijdens het spelen. Dat is even wennen en oefenen.

B       Cis    Dis     E     Fis     Gis    Ais     B

Muziek - Toevallige voortekens

Het komt regelmatig voor dat een componist een bepaalde noot slechts af en toe wil verhogen of verlagen. Dan krijgt die noot geen vast voorteken, maar zal de componist dit kruis- of molteken alleen maar aan de linkerkant zetten van de  specifieke noten die verhoogd of verlaagd moeten worden. Dit zijn de ’toevallige voortekens’.

Belangrijk: stel dat je een F verhoogt met een kruis, dan worden alle F’en binnen de rest van de maat ook verhoogd met een kruis (tenzij anders aangegeven). Dit geldt echter alleen voor de F’en die op dezelfde lijn zitten.

B     Cis     Dis     E      Fis    Gis   Ais     B

Muziek - Herstellingsteken

Vaste en toevallige voortekens kunnen ‘ongedaan gemaakt‘ worden door middel van een herstellingsteken (♮).

Als er bijvoorbeeld aan het begin van de notenbalk een ♭ staat op de lijn van de B – en je dus eigenlijk altijd een Bes moet spelen – maar je komt een herstellingsteken tegen, dan wordt er van je verwacht dat je voor die specifieke noot gewoon een B speelt.

Net als toevallige voortekens, geldt een herstellingsteken ook nog voor de rest van de maat (tenzij anders aangegeven).

Herstellingsteken

Welke noot staat
hier genoteerd?

1. Ges
2. Bes
3. Bis
4. Gis

Welke noot staat
hier genoteerd?

1. Cis
2. Ces
3. Ais
4. As

Welke noot staat
hier genoteerd?

1. G
2. Ges
3. Gis
4. Fis

Welke noot staat
hier genoteerd?

1. F
2. G
3. Fis
4. Fes

Welke noot staat
hier genoteerd?

1. G
2. B
3. Bes
4. Bis

Welke noot staat
hier genoteerd?

Heb jij de lesstof van deze les begrepen?

Ik begrijp er nog niets van. Nog een keer graag!

Ik moet deze uitleg nog een keer goed doornemen, komt goed

Ik denk dat ik het wel aardig snap!

Kruizen, mollen, herstellingstekens... Ik ken ze!