2 Rivieren van ijs

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Wat gaan we vandaag leren?

In de Alpen liggen een paar honderd gletsjers. Deze rivieren van ijs schuiven over de grond. Ze breken het landschap af, maar bouwen het ook op.

Leerdoel: Hoe dragen gletsjers bij aan de afbraak en de opbouw van een landschap?

wat is een gletsjer

1. een ijsmassa die over het land schuift
2. een ijsberg
3. een ijsje
4. schaatsbaan

Firnbekken 

Grote gletsjer

Grondmorene

Gletsjerrivier 

Kleine gletsjer

Zijmorene

1   =

2 = 

3 = 

4=

5=

eindmorenen 

gletsjer 

gletsjerpoort

gletsjerrivier

zijmorene

Hoe heet het gletsjerpuin dat onder een gletsjer ligt?

1. Grondmorenen
2. Grondpuin

Een gletsjer zorgt voor

1. Verwering
2. Erosie
3. Beide
4. Sneeuw

Gletsjers zorgen voor ...

1. V-dalen
2. U-dalen

Gletsjer

poort

Eind

morene

gletsjer

rivier

Zijmorenen

 gletsjer

Bovenloop

Middenloop

Benedenloop

Bovenloop

Benedenloop

Middenloop

 waterkringloop

Gemengde rivier

Regenrivier

Gletsjerrivier

Regenrivier

Gemengde rivier

Gletsjerrivier

Succescriteria

Wat moet je kennen en kunnen?

• hoe een gletsjer bijdraagt aan de afbraak en de opbouw van het landschap.
• wat de kenmerken zijn van de bovenloop van de Rijn.
• hoe de waterval van Schaffhausen is ontstaan.

Basisboek

• B118, B119

Begrippen I

Gletsjers:                           Enorme ijsmassa die langzaam naar beneden schuift.

IJstijd / Glaciaal:               Koude periode waarin de gemiddelde temperatuur op aarde een paar graden daalt en waarin zich op het land 

                                          uitgestrekte ijskappen vormen.

Neerslag:                           Water dat in vaste of vloeibare vorm uit de dampkring (atmosfeer) op aarde neerkomt.                     

Firnbekken:                       Verzamelbekken van overjarige sneeuw, hoog in de bergen.

Mechanische verwering:   Het uiteenvallen van het gesteente waarbij de samenstelling van het gesteente niet verandert.

Zijmorenen:                      Gletsjerpuin aan de zijkant van een gletsjer.

Grondmorenen:                 Sediment dat onder het ijs ligt en dat achterblijft als de gletsjer smelt.

Eindmorenen:                    Verpulvert materiaal dat een gletsjer voor zich uit heeft geschoven en dat na het afsmelten van de gletsjer is 

                                           blijven liggen.

Erosie:                               Het uitschuren en afschuren van hard gesteente door met verweringsmateriaal geladen water, ijs of wind.

U-dal:                                Dal dat de vorm van een U heeft en is ontstaan door de uitschurende werking van een gletsjer.

V-dal:                                Dal dat de vorm van een V heeft en is ontstaan door de uitschurende werking van een rivier.

Begrippen II

Gletsjertunnel:         Tunnel die onder een gletsjer ontstaat als zich daar veel smeltwater verzamelt.

Gletsjerpoort:           De plek waar het smeltwater van een gletsjer uit de gletsjer stroomt.

Gletsjerrivier:           Rivier die smeltwater van een gletsjer afvoert.

Gemengde rivier:     Rivier die behalve regenwater ook smeltwater van gletsjers afvoert.

Bovenloop:              Het eerste stuk van een rivier, dicht bij de bron.

Aan de slag

Je mag aan de slag met de opdrachten van §2.2 in Learnbeat