Problemen in de kerk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

hdst 1 Reformatie en opstand

.....bedenk waar dit hdst over gaat?

Spreekvaardigheid:

Beschrijf een schilderij 

1. Je krijgt anderhalve minuut de tijd om naar een schilderij te kijken. Je probeert zoveel mogelijk details (in je hoofd) te benoemen. Tijdens deze twee minuten is het helemaal stil. Je mag wel aantekeningen maken.

2. Na anderhalve minuut probeer je aan je buurman/buurvrouw uit te leggen waar dit schilderij over gaat.

3. Hoe pak je dit aan ????

1.1 Problemen in de Kerk

Lesdoelen

• Je kunt uitleggen wat ketters zijn en hoe de kerk hen bestreed.
• Je kunt uitleggen welke kritiek er rond 1500 op de kerk kwam.
  
• Je kunt beschrijven hoe de christelijke kerk in de 16e eeuw uiteenviel en enkele gevolgen daarvan noemen.

Ketterijen

en inquisitie

99% van Europa was christen

Mensen uitten woede in ketterijen: meningen die niet mogen van de kerk

De kerkelijke rechtbank (inquisitie) moest dit oplossen

van het Latijn: inquisitio = onderzoek

Het verbranden van de voeten tot er geen vlees meer over is.

Iemand dwingen (te veel) water te drinken. Deze persoon zou kunnen verdrinken.

Iemand ophangen aan zijn armen achter zijn rug. Hierdoor schieten je schouders uit de kom en kan je moeilijk ademen.

De voorzitter van de inquisitie (op de stoel) met zijn hulpje (staand).

De secretaris die alle bekentenissen opschrijft. 

De toezichthouder van de stad die kijkt of alles gaat zoals het hoort.

De beulen (mensen die martelen).

We zijn in een donkere kelder onder de grond. Waarom is dat denk je?

De beulen hebben maskers op. Waarom was dat denk je?

Waarom was een bekentenis van iemand die gemarteld werd vaak niet betrouwbaar?

Hoofdklem: Het hoofd van de veroordeelde werd in de klem geplaatst. Nadien draaide de beul aan de schroef en werd er steeds meer en meer druk uitgeoefend op de schedel van het slachtoffer. Eerst sloegen de tanden stuk op de kaken en nadien sprongen de ogen uit de oogkassen. Als een slachtoffer levend vrijgelaten werd, liep deze vaak permanente schade op aan kaken, hersens of ogen.

Peer: Een peervormige ijzeren bal werd in de mond van het slachtoffer gestoken. Deze was verbonden met een ijzeren stang, waar aan gedraaid kon worden. Als dit gebeurde opende de peer zich in drie of vier delen. Hierdoor werd de mondholte tot het uiterste opengerekt en de kaakt verbrijzeld, waardoor het slachtoffer nooit meer duidelijk kon spreken.

Tongtang: Met een speciale tang werd de tong van het slachtoffer in een snelle beweging uitgerukt, waarna de persoon nooit meer kan praten of liegen.

Rektafel: Deze tafel was niet dodelijk, maar was een van de pijnlijkste martelmethoden. Het slachtoffer moest op een tafel gaan liggen en werd aan handen en voeten vastgemaakt. Met een rad werden armen en benen langzaam uit elkaar getrokken.

Duimschroef: Te vergelijken met een kleine bankschroef die gebruikt werd om vingers en tenen te breken. Soortgelijk apparaat werd ook voor medische doeleinden gebruikt. Namelijk het rechtzetten van vingers bij gewonde soldaten.

Katholieke kerk 

• Christelijke kerk

• Staat onder leiding van de Paus in Rome (vandaar ook wel: Rooms-Katholieke Kerk)
  
  

• De mis (kerkdienst) en de Bijbel zijn in het Latijn

Katholieke kerk 

• Christelijke kerk

• Staat onder leiding van de Paus in Rome (vandaar ook wel: Rooms-Katholieke Kerk)
  
  

• De mis (kerkdienst) en de Bijbel zijn in het Latijn

1.1 Problemen in de Kerk

Lesdoelen

Je kunt uitleggen wat ketters zijn en hoe de kerk hen bestreed.

Je kunt uitleggen welke kritiek er rond 1500 op de kerk kwam.

Je kunt beschrijven hoe de christelijke kerk in de 16e eeuw uiteenviel en enkele gevolgen daarvan noemen.

Katholieke kerk 

• Er staan beelden in de kerk

• Deze beelden (van bijvoorbeeld heiligen) worden soms ook vereerd

• Ook relikwieen (overblijfselen van heiligen) worden vereerd

• Er zijn magische handelingen en rituelen, zoals: wijn/bloed en brood/lichaam

Kritiek op de Kerk

Reformatie 

• Belangrijkste hervormers: Maarten Luther en Johannes Calvijn

• In 1517 komt Luther met 95 stellingen (vooral tegen aflaten)

• Hij hoopt dat de Paus mee wil denken en de Kerk zal hervormen

• Luther wordt echter door de Paus in de ban gedaan

Waarom heeft Luther succes?

• Door de uitvinding van de boekdrukkunst kunnen de teksten van Luther snel worden gekopieerd en verspreid.
  
• Luther wordt gesteund én beschermd door machtige Duitse vorsten.
• De ideeën (van eenvoud en soberheid) spreken veel arme gelovigen aan.
• Veel gelovigen zijn het niet eens met de aflaten: Luther durft er iets van te zeggen.

Maarten Luther (1483-1546)

Duitse monnink die grote moeite had met de aflaten en levensstijl van de geestelijken. 

Veel aanhangers in Duitsland.

Johannes Calvijn (1509-1564)

Zwitserse hervormer die vond dat beelden niet in de Kerk thuishoorden. 

Veel aanhangers in Nederland.

Protestantse (Christelijke) kerk

• Er is geen duidelijke leider. Diensten worden geleid door een dominee

• De mis (kerkdienst) en de Bijbel zijn in de volkstaal

• Geen beelden en/of verering van heiligen en relieken (is afleiding)

• Sobere handelingen

Karel V heerste van 1515 tot 1555 over Spanje, het Duitse Rijk en de Nederlanden

• Karel V wilde dat iedereen katholiek was. Kritiek op de katholieke kerk werd streng bestraft.
  
• Peerdemuile

AANT= Gevolgen van de hervorming

• Luther en Calvijn willen de katholieke kerk verbeteren. De kerk wil dit niet           splitsing in de christelijke kerk = ontstaan van de protestantse kerken naast de katholieke Kerk

• Protestantse kerk spreekt veel (arme) mensen in West-Europa aan.

• Vervolging van protestanten (ketters)
  

Aan de slag

• Lees 1.1
• HW= leer en maak 1.1 (opdr 3 t/m 10)
• Kijk op schooltv Histoclip Luther
  
• bekijk de ontdekkingsplaten

Welk woord hoort bij het plaatje?

1. Aflaat
2. Gilde
3. Inquisitie
4. Antisemitisme

Wie wezen de kerkelijke leer af?

1. Ketters
2. katholieken
3. Bedelordes
4. protestanten

Protestantse kerk of Katholieke kerk?

Verering van heiligen

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

Protestantse kerk of Katholieke kerk?

Sobere handelingen

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

Protestantse kerk of Katholieke kerk?

Verering van relieken

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

Protestantse kerk of Katholieke kerk?

De Paus is de leider

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

Welke van de stellingen is juist?

1 Toen Luther zijn stellingen bedacht wilde hij een
nieuwe kerk beginnen.

2 De Paus wilde wel met Luther praten over zijn
ideeën.

1. Alleen 1 is juist
2. Alleen 2 is juist
3. Beide zijn juist
4. Beide zijn onjuist

Maarten Luther is het niet eens met de grote rijkdommen
van de Kerk en de geestelijken.

Op welke manier kwam de Kerk aan haar rijkdommen?

1. Mensen kochten hun zonden af met een aflaat.
2. Mensen handelden met de Kerk.
3. De Kerk veroverde rijke gebieden.
4. Mensen hadden medelijden met Kerk en gaven geld.

LAATSTE OPDRACHT = Sleep de onderdelen naar de juiste plek

Protestant

Katholiek

Maarten Luther

De Paus

Aflaten

Bijbel in volkstaal

Latijnse kerkdienst

Sober

Beeldenverering

Reliekenverering

'Kale' kerk

Beelden in de kerk

'Magische' handelingen

Sobere handelingen

1.1 Problemen in de kerk

Belangrijke personen

Reformatiepuzzel

Combineer de tekst met het juiste plaatje

Als je tijd over hebt geef je een verklaring voor je keuze

Werk in groepjes van max 4

Reformatiepuzzel

Video

Histoclips: Luther en de Hervorming