Thema 11 Planten

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Planten

Organen: wortel, stengel, blad;

Weefsels organen: 

1. dekweefsel: beschermt tegen waterverlies en infecties;
2. vaatweefsel: voornamelijk transportvaten;
3. vulweefsel: fotosynthese, opslag en stevigheid.

Blad

Wortel

Binas 91B

Groei en ontwikkeling

Groei: hele leven;

Daarbij kunnen organen veranderen en nieuwe organen ontstaan: ontwikkeling.

Deling vindt plaats in meristemen, in wortelpunt en stengeltop.

Houtachtige planten

Groei zowel in lengte als in dikte.

Dikte in ringvormig meristeem: cambium.

Binas 91C2

Ontstaan houtvat

Ontstaan bastvat

Plastiden

kleurstofkorrel: rood, oranje

Opslagkorrel

plastide die in het donker gevormd wordt

Anorganische sapstroom: houtvaten, van wortel naar boven

Binas 91B

water via wortelharen en schors naar centrale cilinder via celwanden

transporteert actief mineralen naar centrale cilinder, hierdoor maar één weg, omhoog: worteldruk

Waterpotentiaal

.

Waterpotentiaal zuiver water: 0MPa

oplossen van stoffen:  osmotische potentiaal negatief

toename van turgor: drukpotentiaal positief

waterpotentiaal

osmotische potentiaal

drukpotentiaal

Watertransport naar boven

Verdamping van water gaat via huidmondjes in bladeren. Zolang de sluitcellen van huidmondjes turgor hebben, staan deze open en gaat verdamping door.

Water gaat omhoog door onderdruk bovenin, hierdoor water naar boven gezogen, watermoleculen plakken aan elkaar: cohesiekrachten, water plakt aan houtvat door adhesiekrachten.

Huidmondje

In sluitcellen bladgroenkorrels: fotosynthese.

Glucose gevormd: levert energie bij verbranding voor opname K+ en Na+, osmotische waarde hoger: osmose!

Transport vanaf groene delen

Door fotosynthese glucose gevormd. Deze beïnvloedt osmotische waarde. Eerst omgezet in zetmeel. Gedurende nacht als sacharose getransporteerd naar vruchten (opslag als fructose), meristemen (opslag als zetmeel), knollen (opslag als zetmeel).

Voorjaar: suikertransport via houtvaten van wortels omhoog.

Gaswisseling

Opname en afgifte van gassen.

Huidmondjes zijn hierbij betrokken.

Uitwisseling van CO2 en O2.

Water komt via wortels, verdampt deels via huidmondjes.

's Nachts huidmondjes dicht. Ook overdag bij warme, droge of winderige omstandigheden: teveel waterverlies!

Chlorofyl

Intensiteit fotosynthese

Snelheid waarmee glucose gevormd wordt en O2 vrijkomt.

Afhankelijk  van: golflengte licht, intensiteit licht, hoeveelheid CO2, hoeveelheid water, temperatuur, hoeveelheid chlorophyl.

De minst gunstige factor is de beperkende factor.

Als factoren dezelfde waarde houden en toename van één factor zorgt voor meer fotosynthese, dan was dat de beperkende factor. 

Dissimilatie altijd gelijk, dag en nacht. Hoeveelheid dissimi-latie zichtbaar bij verlichtings-sterkte 0. Kost altijd 200 ml O2 per uur. Vanaf dat punt de hoeveelheid O2 beïnvloed door vorming bij fotosynthese.

Gevormde glucose

Gebruikt voor opbouw en herstel van de plant.

Vanuit glucose vindt voortgezette assimilatie plaats.

Mannelijk

Vrouwelijk

Bevruchting

Windbloemen

• Groene, kleine kroonbladeren
• Stempel en meeldraden groot en buiten bloem
• Licht, glad stuifmeel
• Veel stuifmeel gevormd
• Bloemen ruiken niet

Insectenbloemen

• Felgekleurde kroonbladeren
• Stempel en meeldraden in bloem
• Ruw en kleverig stuifmeel
• Weinig stuifmeel gevormd
• Bloemen geurig
• Bloem bevat nectarkliertjes

Ongeslachtelijke voortplanting

Door mitose en celdeling, klonen zijn genetisch identiek.

Voorbeelden: vorming uitlopers, bollen, knollen.

Bollen: verdikte bladeren;

Knollen: verdikte stengels

Kunstmatige ongeslachtelijke voortplanting: 

enten, stekken, weefselkweek.

Signaalstoffen

Signaalstoffen

Plantenhormonen die betrokken zijn bij groeirichting, rijping of bescherming van een plant.

Auxine: beïnvloedt lengtegroei van cellen door celstrekking.

Licht vermindert aanmaak auxine, daardoor meer celstrekking aan schaduwzijde: positieve fototropie.

In worteltop zorgt meer auxine voor minder celstrekking.

Geotropie: zwaartekracht beïnvloedt groeirichting.

Ethyleen: stimuleert rijping door aanmaak pectinase en omzetting in suikers, verandering kleur.

Bescherming

Mechanische afweer: haren, stekels, doorns.

Chemische afweer: stoffen gemaakt waardoor  zij niet lekker zijn of dodelijk: cafeïne, nicotine.

Indirecte afweer: lokstof gemaakt waardoor natuurlijke vijand aangetrokken wordt.