Klas 3 - §5.3 - Adsorberen en chromatograferen - LHE

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

5.3 Adsorberen en chromatograferen

5.3 Adsorberen en chromatograferen

• Ik kan uitleggen wat adsorberen en hoe je het toepast
  

• Ik kan uitleggen wat chromatografie is en hoe je het toepast

• Ik kan rekenen met de Rf-waarde

Adsorberen

adsorberen: een scheiding gebaseerd op een verschil in aanhechtingsvermogen

Hiervoor gebruik je een adsorptiemiddel,
bijvoorbeeld actieve kool.

Chromatografie

Waarom gaan de kleuren 'uit elkaar' ?

Chromatografie

2 factoren: oplosbaarheid en aanhechtingsvermogen.

- Loopvloeistof: oplosbaarheid

- Oppervlak: aanhechtingsvermogen

Chromatograferen

chromatograferen: een scheiding gebaseerd op een verschil in oplosbaarheid en aanhechtingsvermogen.

Chromatograferen - fases

mobiele fase: fase die verplaatst tijdens de chromatografie
(in dit geval de loopvloeistof)
stationaire fase: fase die niet verplaatst tijdens de chromatografie (in dit geval het papierstrookje)

chromatogram: eindresultaat
van de chromatografie.

Chromatografie analyse - voorbeeld

Een te onderzoeken kleurstof (=monster (sample)) wordt bekeken. 

Deze bestaat uit twee onbekende kleuren. Van kleurstoffen "X", "Y" en "Z" wordt verdacht dat ze in het monster zitten.

Conclusie:

X en Z zitten niet in het monster
Y zit wel in het monster.

Waarom?

Chromatograferen - types

Papierchromatografie: papier als stationaire fase

Dunnelaagchromatografie(TLC): andere stationaire fase zoals silica.

Gaschromatografie(GC): mobiele fase is een gas, stationaire fase een kolom

Rf-waarde

Voor de scheiding:                                Na de scheiding: 

De afstand die de blauwe kleurstof heeft afgelegd = A    
De afstand die de loopvloeistof heeft afgelegd = B         

 

(allebei gemeten vanaf de basislijn)

Rf-waarde

Na de scheiding: 

De afstand die de kleurstof heeft afgelegd = A
De afstand die de loopvloeistof heeft afgelegd = B

Rf-waarde: afstand kleurstof / afstand loopvloeistof

dus Rf-waarde: 

​B​​A​​

Rf-waarde

Rf-waarde: 

- Rf-waarde zit altijd tussen 0 en 1

- Rf-waarde is afhankelijk van: stof,

- Rf-waarde heeft geen eenheid

Aan de Rf-waarde kun je de stoffen herkennen.

​B​​A​​

Rf-waarde berekenen

Een bruine kleurstof bestaat uit drie componenten: oranje kleurstof, gele kleurstof en rode kleurstof. 

Op het chromatogram leest men af dat de vloeistof 8 cm heeft afgelegd.

De gele kleurstof verschijnt op 3,2 cm van de basislijn.

De oranje kleurstof verschijnt 1,4 cm verder dan de gele.

De rode kleurstof verschijnt op 6,7 cm van de basislijn.

Opgave: Bereken de Rf-waarden van alle kleurstoffen 
 ( je hoeft niet af te ronden )

Rf-waarde berekenen - antwoord

Geel:  3,2 / 8                 = 0,4

Oranje: (3,2 + 1,4) / 8 = 0,575
Rode: 6,7 / 8                 = 0,8375

Gaschromatografie

1. Injectie

2. Gedragen door mobiele fase

3. Gescheiden door aanhechtingsvermogen aan kolom

4. Detector

Gaschromatografie

1. Injectie

2. Gedragen door mobiele fase

3. Gescheiden door aanhechtingsvermogen aan kolom

4. Detector

De ene stof zal sneller door de kolom bewegen dan de andere 

retentietijd (gaschromatografie): de tijd die een bepaalde stof in de kolom doorbrengt, afhankelijk van de stof. 

Gaschromatografie

De verschillende stoffen bewegen met andere snelheden door de kolom.

Huiswerk 5.3

3 havo:

24

27 t/m 30

3 vwo:

22

27 t/m 31