5. Bugetteren kan je leren!

• PAV
• Secundair onderwijs

Bugetteren kan je leren!

Budgetteren kan je leren!

Inleiding

Je geld beheren, kan je leren. Om te weten wat je kan kopen, moet je eerst zien hoeveel geld je hebt.

Budgetteren is een overzicht maken van (toekomstige) inkomsten en uitgaven.

Inkomsten

1. Inkomsten

Inkomsten is het geld dat je ontvangt, zoals zakgeld, loon, winst of huuropbrengst.

We kunnen twee verschillende soorten inkomsten onderscheiden:

• Regelmatige inkomsten:  mag je op regelmatige tijdstippen verwachten
• Eenmalige inkomsten: komen eerder onverwacht, ben je niet zeker van

Eenmalige inkomsten

Regelmatige inkomsten

Verkoop brommer

Maaltijdcheques

Maandloon

Geld voor babysit

Kinderbijslag

Erfenis

1.2 Loon

Het loon is één van de belangrijkste inkomsten voor een volwassen persoon. Hoeveel jij later zal verdienen hangt af van een aantal factoren:

• Sector
• Anciënniteit
• Gezinssituatie

1.2 Loon

Het loon dat in jouw arbeidscontract staat is jouw brutoloon. Het brutoloon is niet het bedrag dat uiteindelijk op jouw bankrekening komt te staan. Van je brutoloon worden bijdragen voor de sociale zekerheid (RSZ) afgehouden. Wat overblijft is je belastbaar brutoloon. Daarvan worden dan weer belastingen afgehouden (bedrijfsvoorheffing). Wat overblijft is je nettoloon.

• RSZ = 13,07% van het brutoloon
• Bedrijfsvoorheffing = bij iedereen anders, werkgever kiest zelf hoeveel hij afhoudt

Niet iedereen die hetzelfde brutoloon heeft, houdt netto hetzelfde bedrag over. Indien je kinderen ten laste hebt, worden er minder belastingen afgetrokken en is jouw nettoloon hoger dan dat van iemand anders die bruto precies evenveel verdient als jij, maar die geen persoon ten laste heeft. 

1.2 Loon

Voorbeeld:

Jan verdient bruto 3 780 euro. Zijn werkgever houdt 28% bedrijfsvoorheffing af.

Brutoloon	3 780 euro
RSZ-bijdrage	494,05 euro (3 780 : 100 x 13,07)
Belastbaar loon	3 285,95 euro (3 780 - 494,05)
Bedrijfsvoorheffing	920,07 euro (3 285,95 : 100 x 28)
Nettoloon	2 365,88 euro (3 285,95 - 920,07)

1.2 Loon

Een jobstudent moet minder geld afgeven aan de belastingen dan een gewone werknemer. Een gewone werknemer wordt bijna voor 40% van zijn of haar salaris belast, terwijl jobstudenten geen belasting betalen op hun salaris. Jobstudenten betalen enkel 2,71 % van aan RSZ- bijdrage.

Uitzondering = studentenloon

Opgelet:

Een student kan onbelast slechts 600 uur werken! Een student kan zeker meer dan 600 uur werken, maar in dat geval vallen de fiscale voordelen voor jou wel weg.

1.2 Loon

Opdracht

Rekenopdracht: van bruto naar netto.

1.2 Loon

Gemiddelde berekenen

alles optellen : aantal = gemiddelde

Voorbeeld:

een jongen van 14, 16 en 18 jaar hebben gemiddeld welke leeftijd?

14 + 16 + 18 = 48 (alles optellen) --> delen door het aantal = 3

48 : 3 = 16 jaar gemiddeld

Uitgaven

2. Uitgaven

Uitgaven is al het geld dat je uitgeeft. 

We kunnen twee verschillende soorten uitgaven onderscheiden:

• Vaste kosten: vast bedrag dat je wekelijks, maandelijks, jaarlijks,... moet betalen
• Variabele kosten: bepaal je zelf (gedeeltelijk) de omvang van de kosten en het tijdstip waarop je moet betalen is niet (altijd) vast

Variabele kosten

Vaste kosten

Telefoonabonnement

Ziekenhuisopname

Benzine

Belasting

Elektriciteit

Tabak

2.2 Lenen

Soms willen mensen iets heel duurs kopen, zoals bijvoorbeeld een huis. Voor

veel mensen duurt het heel lang om hiervoor genoeg geld te sparen. In dat

geval kunnen ze ook geld lenen. Dat kan bij familie of vrienden, maar ook bij de bank. De bank doet dit niet gratis: ze rekent kosten en intresten aan voor die lening. 

De intrest is de vergoeding die je aan de bank betaalt in ruil voor het ter beschikking stellen van een krediet. Bovenop de som geld die je krijgt van de bank, betaal je dus nog extra geld terug. 

Niet iedereen kan zomaar een lening afsluiten: je moet minstens 18 jaar oud zijn. De bank controleert of je niet al andere leningen hebt afgesloten. Ze wil er namelijk zeker van zijn dat je de nieuwe lening ook kunt terugbetalen.

2.2 Lenen

Checklist verantwoord lenen:

• Denk na over een lening: heb je die wel echt nodig? Of heb je nog spaargeld dat je kan gebruiken? Misschien kan die grote aankoop ook wachten tot je het bedrag bij elkaar gespaard hebt.
• Weet wat je aankunt: als je nu geen geld hebt om te sparen, heb je misschien ook geen geld om je krediet af te betalen. En wat zijn je toekomstplannen? Kan je volgend jaar het krediet én de intrest en andere kosten wel terugbetalen? Ook als je even wat minder inkomsten hebt.
• Betaal eerst je oude kredieten af: vermijd nieuwe kredieten af te sluiten om oude kredieten af te betalen. Pas op dat je geen schuldenput maakt waar je niet meer uit raakt.

2.2 Lenen

• Informeer grondig naar de voorwaarden: let op de intrest die je moet betalen en op de bijkomende kosten. Zorg ook dat je weet wat er gebeurt als je het krediet niet op tijd terugbetaalt. Vergelijk de verschillende aanbiedingen.
• Beslis niet te snel en denk nog even na voor je iets tekent: als je getekend hebt, heb je nog veertien dagen de tijd om het consumentenkrediet per aangetekende brief op te zeggen.
• Leen niet langer dan nodig: Wil je bijvoorbeeld een auto kopen, kijk dan hoe lang de auto meegaat. Zorg dat je de looptijd van je krediet niet langer is dan de verwachte levensduur van je auto.

Waarvoor lenen Belgen het vaakst denk je? Maak een top drie.

3. Budgetteren

Je geld beheren, kan je leren. Om te weten wat je kan kopen, moet je eerst zien hoeveel geld je hebt...

3. Budgetteren

Budgetteren is een overzicht maken van (toekomstige) inkomsten en uitgaven. Het is van groot belang om inzicht te krijgen in je inkomsten, maar vooral ook in je uitgaven. Pas wanneer je een zicht hebt op je inkomsten en uitgaven weet je of je de zaken die je wilt kopen, ook kan betalen. Wie voor 35 euro koopt en maar 15 euro heeft, vraagt om grote problemen.

Het is verstandig om een week-, maand- en/of jaarbudget te maken waarin alle mogelijke inkomsten verzameld worden.

Wanneer je een budgetplan opstelt is het belangrijk dat je ook de niet- maandelijkse facturen in het oog houdt. Geef een voorbeeld van een niet- maandelijkse factuur.

Je kan op verschillende manieren jouw facturen betalen. Geef een voorbeeld.

Wat is een budgetplan?

Wat doe ik best met het geld dat ik over heb in de maand?

Kijk altijd na of er zaken zijn waarop je kan besparen. Geef een voorbeeld.

Waar kan ik terecht als ik schulden heb?

1. OCMW
2. CAW
3. VDAB
4. KBC

3.1 Het budget van een student

Het budget van een student is wat beperkter dan dat van een doorsnee gezin. Als student moet je je gelukkig nog geen zorgen maken over huisvesting, verzekeringen, leningen, facturen,... De inkomsten zijn minder regelmatig en ook de uitgaven beperken zich meestal tot de niet- verplichte variabele kosten. 

Welke maandelijkse inkomsten heb jij?

Welke maandelijkse uitgaven heb jij?

3.1 Het budget van een student

Opgelet: cijfers uit 2016 (denk aan inflatie)

3.1 Het budget van een student

Hoe ziet het met jouw budget?

Neem even de tijd om na te denken over jouw inkomsten en uitgaven met behulp van de budgettool.

3.1 Het budget van een student

Opdracht

Het budgetplan van een student

3.2 Het gezinsbudget

Het budget van een gezin is wat ingewikkelder dan dat van een doorsnee student. Er zijn heel wat facturen die maandelijks betaald moeten worden. Bovendien zijn er daarnaast ook heel nog wat verplichte uitgaven die in rekening moeten worden gebracht. 

Welke inkomsten waren er deze maand binnen jouw gezin?

Welke uitgaven waren er deze maand binnen jouw gezin?

3.2 Het gezinsbudget

3.2 Het gezinsbudget

Opdracht

Het budgetplan van een gezin