Module 3B: les 4 (week 10) Diabetes ontregeld

• Triage
• MBO
• Studiejaar 1

Triage Module 3B 

Les 4, week 10

Diabetes ontregeld

                                                                       2024-2025

                                                                  R. Koops

Vorige les

Keelpijn en Allergische reactie of insectensteek

In week 11 (volgende les):

Herhaling DM + allergische reactie met daarbij de aanvullende nieuwe onderwerpen: tekenbeet, luizen en anafylactische shock

Wat gaan we vandaag doen?

• Diabetes ontregeld
• Casussen oefenen

Diabetes (ontregeld)

Lijkt het je makkelijk of moeilijk om hierover een telefoontje te krijgen? (waarom?) 

Lastig onderwerp 

Zoals je op de kaart in het boek ziet gaat het om:

Patiënten die bekend zijn met deze ziekte en een zorgvraag over een ontregeling van de glucose hebben.

Bij een casus over DM is het heel belangrijk dat je vraagt of de waarde gemeten kan worden...meten is weten. Dit geeft jou en de arts heel veel informatie

Kun je oorzaken bedenken waardoor het bloedsuikergehalte 'ontregeld' raakt?

- Te veel/weinig eten

- Te veel weinig insuline gespoten (of

   medicijnen)

- Overgeven/braken

- Te veel weinig beweging

- Infecties

- Medicijnen (bv Prednison)

In sommige gevallen is het normaal dat de DM wat ontregeld - bijvoorbeeld bij infecties en/of gebruik Prednison

Let  op: meten is weten!!!!

Hoe zit het?

Wanneer het glucosegehalte in het bloed te hoog is noemen we dit een .......

We spreken hiervan vanaf de volgende waarde (TRG): .....? 

Welke symptomen horen hier bij? 

Hyperglykemie

> 15 mmol/L (bij triage houden we dit aan- het kan zijn dat je voor KT2 andere waarden moet kennen) 

• Klachten zijn dorst (veel drinken)
• veel plassen en 
• gewichtsverlies. 

Indien de glucose verder stijgt, volgen duizeligheid, 

• misselijkheid, 
• braken en/of buikpijn. 
• De ademhaling wordt vaak diep en snel – lijkt op hyperventilatie – en de adem ruikt naar aceton. De patiënt raakt in coma.

Hoe zit het?

Wanneer het glucosegehalte in het bloed te laag 

is noemen we dit een ....?

We spreken hiervan vanaf de volgende waarde(TRG) ....?

Welke symptomen horen hier bij?

Hypoglykemie

< 3,5 mmol/L  (bij KT1) 

• Zweten, 
• beven, 
• nerveus, 
• honger, 
• misselijk, 
• duizelig, 
• hoofdpijn, 
• verstoord zicht, 
• hartkloppingen

Als suiker nog verder zakt: 

• concentratie problemen, 
• verwardheid
• agitatie (snel geïrriteerd/prikkelbaar                   onrustig)
• moeite met spreken, 
• spierspasmen tot aan epileptische aanval, 
• verlies bewustzijn, 
• beroerte

Deze symptomen MOET je herkennen

Zowel een ernstige hypo als een ernstige hyper kan levensbedreigend zijn!!

Hyperglykemie

• Wat kun je (tussentijds) adviseren om een verhoogd bloedsuikergehalte, dus >15mmol/l te verlagen? 

• Wat word er bedoeld met de 2-4-6 regel

• Veel drinken - water (je plast dan overschot aan suiker uit)
• Veel bewegen (door inspanning verbruikt je lichaam glucose)

Bepaal na enkele uren de glucosewaarde opnieuw om het effect te meten.

- Hyper --> iedere 2 uur prikken (2-4-6 regel)

2-4-6 regel bij klachten hyper

(nooit zelfstandig adviseren - altijd in overleg met arts of POH/verpleegkundige) 

- Eerst gemaakte plan opvolgen 

• Iedere 2 uur meten
• > 15 mmol/L - 4 EH spuiten (kortwerkende insuline)
• >20 mmol/L - 6 EH spuiten (kortwerkende insuline)

Voorbeelden:

Actrapid

Novorapid

Humalog

DUS: Advies en inzet bij Hyper

Hyperglykemie (> 15 mmol/l zonder klachten)

Drink veel water en beweeg veel; bij inspanning wordt glucose verbruikt. Bepaal na enkele uren de glucosewaarde opnieuw om het effect te meten.

Hyperglykemie (> 15 mmol/l met klachten)

Volg de 2-4-6 regel:

Iedere 2 uur glucose meten en kort/snelwerkend insuline extra spuiten tot <15 mmol/l is bereikt met behulp van de volgende adviezen:

Bij glucose 15-20 mmol/l: 4E kort/snelwerkende insuline extra.

Bij glucose    > 20 mmol/l:  6E kort/snelwerkende insuline extra.

Hypoglykemie

• Wat kun je adviseren om een verlaagd bloedsuikergehalte te verhogen als de patiënt nog bij bewustzijn is?

• En wat zou je kunnen doen wanneer de patiënt al verminderd bewust is? 

Korte termijn 'snelle suikers'

• Water met suiker drinken of sterke ranja
• Snelle druivensuikers (dextrose 6-8 tabletten)
• Daarna -> koolhydraten - boterham met jam
• Blijf bij de patiënt en blijf suiker contoleren (na 15-30 minuten) 

- Hypo --> ieder half uur prikken

112 bellen --> U1 urgentie (ernstige hypo vermoed)

Honing of stroop aan binnenkant wang smeren met je vinger

Verminderd bewustzijn: dan Glucagon injectie toedienen!! (zie volgende dia)

Meet na een halfuur de glucosewaarde opnieuw.

Glucagon injectie - toedienen bij een ernstige hypo 

Glucagon wordt in de alvleesklier (pancreas) gemaakt. Het verhoogt het bloedsuiker. Bij diabetes mellitus (suikerziekte), om een te laag bloedsuiker ('hypo') te behandelen

De glucose wordt dan vrijgegeven aan de bloedbaan waardoor het bloedsuikergehalte stijgt.

DUS: Advies en inzet bij hypo

Hypoglykemie (advies aan patiënt zelf)

Eet of drink iets zoets, zoals druivensuiker, een boterham met jam of vla met limonadesiroop. Zoek of blijf in gezelschap van anderen. Controleer na een halfuur opnieuw de glucosewaarde. Bij verbetering: controleer de glucosewaarde later nog eens.

Advies om te geven:

•  6 Suikerklontjes / tabletten druivensuiker (dextrose) of,
  
•  2 Eetlepels suiker opgelost in warm water.
  
• Daarna 2 boterhammen met zoet beleg.
  

Contactadvies Contact opnemen als glucose lager is dan 3,5 of hoger dan 15 mmol/l!!!!

Een bewusteloze patiënt moet snel glucose toegediend krijgen of een injectie met glucagon. 

En wat nu als je het niet weet??

Wat doe je als je niet weet of je met een hypo of een hyper te maken hebt en de patiënt heeft wel allerlei klachten, maar is niet in staat te meten? 

• Wat doe je dan? 
• En waarom? 

Behandelen als een hypo en dus suiker toedienen...

Bleek het een hypo, dan zal de patiënt opknappen.

Bleek het toch een hyper, dan zal het extra toegediende suiker niet zo veel uitmaken

Levensbedreigend U1

Je ziet in je triagewijzer dat een ontregeling van het bloedsuikergehalte levensbedreigend kan zijn.

Zowel bij een ernstige hypo als een ernstige hyper (bijzonder ziektebeeld - keto-acidose) kan de patiënt komen te overlijden. Het is als DA wel zaak dat je hier goed op kunt inspelen

We nemen de triagecriteria onder U1 even door samen 

Let op! in digitale versie na update nog een criterium onder U1 er bij: 'Apathisch en gluc >15 bij insuline afhankelijke diabeet' 

Geef hier korte uitleg over keto-acidose

- Insuline afhankelijke diabeet

Wat gebeurt er? te weinig insuline in bloed aanwezig - hierdoor kan het glucose niet meer worden opgenomen in de cellen als brandstof - het glucose blijft dus in het bloed (hyper glykemie)

De cellen hebben echter wel brandstof nodig .... zij gaan hier nu een andere bron voor aanspreken --> vetverbranding

Hierbij komen ketonen vrij (aceton adem) en verzuurt je bloed - je kunt hierdoor in coma raken

Symptomen: misselijkheid en braken - kortademigheid (Kussmaul) - adem ruikt naar aceton 

triagewijzer.nhg.org

We nemen de triagewijzer door

Kaart op de beamer en stap voor stap de vragen - triage criteria doornemen

Klassikaal casussen oefenen

1 DA

1 patiënt

Feedbackrondje - wat gaat al goed? wat kan beter?

Afsluiting

Volgende les als onderwerpen:

• Herhaling DM + allergische reacties

       Bereid je goed voor door de NHG-Triagewijzer en

       Thuisarts.nl  door te nemen. 

Kom met gerichte vragen de les in!

Maken: Medilect diabetes