17.1 DNA in je cellen 6V 24-25

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Welkom! 

Waar vind je materiaal?

• De presentaties van de biologielessen vind je steeds in
    LessonUp, meld je aan met de klascode die je van je docent
    krijgt in de klas
• De antwoorden bij het Nectar boek vind je in SOM
• Oefentoetsen en - antwoorden vind je in SOM

Jaarprogramma: Nectar VWO6

Hoofdstuk 17 DNA

Hoofdstuk 18 Eiwitten

Hoofdstuk 19 Sport

Hoofdstuk 20 Planten

Hoofdstuk 21 Afweer

+ herhaling alles van Vwo4 en Vwo5

3 Schoolexamens en 1 Centraal examen

Schoolexamens

1) H17-18-2-4-5-7 (toetsweek 1, zie jaaragenda)

2) H1-6-8-19-20 (toetsweek 2, zie jaaragenda )

3) H9-10-11-12-13-21 (toetsweek 3, zie jaaragenda )

Centraal examen

CE biologie op vrijdag 23 mei 2025 van 13.30u-16.30u

Planning

Meestal 1 paragraaf per les.

Daarmee houden we tijd over voor het herhalen van de oude hoofdstukken en/ of oefenen met examenvragen.

De planning is terug te vinden op Somtoday binnenkort

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 17.1 DNA in je cellen

opfris opdracht: associëren

-Noteer per duo het woord DNA op een A4-tje

-Noteer tenminste 15 begrippen/processen die met DNA
  samenhangen

-Probeer nu alle begrippen in categorieën te zetten

-Ter afsluitingen bespreken we klassikaal wat er bedacht is en
  bepalen we onze doelen van dit hoofdstuk. 

Doel en begrippen 17.1

Je leert hoe DNA is opgebouwd en hoe het in de cel is verpakt

DNA, nucleotiden, stikstofbase, basenparen, complementair, 5`einde, 3`einde, histonen, nucleosoom, chromatinedraad, mtDNA, genoom, genen, sequentie, niet-coderend DNA, coderend DNA, repetitief DNA, STR's, loci, DNA profiel.

Gedraaide touwladder/ dubbele helix

'Het touw' bestaat uit een fosfaatgroep (PO4) afgewisseld met een suiker (desoxyribose)

DNA

molecuul

'De treden' bestaan uit baseparen. Er zijn vier verschillende stikstofbasen: Adenine (A), Thymine (T), Cytosine (C), Guanine (G)

Combinaties A=T en C≡G 

DNA-

molecuul

In DNA heb je de base-paren A-T en C-G. Waarom zit A niet aan C vast (en bijv. T aan niet aan G?

1. A en C stoten elkaar af, terwijl A en T elkaar aantrekken
2. Er zitten eiwitverbindingen tussen A en T
3. Door het (gelijke) aantal waterstofbruggen
4. Histonen bepalen deze bindingen

Nucleotide: bouwsteen van DNA

Bestaat uit 1 fosfaatgroep, 1 suiker en 1 stikstofbase

Nucleoside:

Bestaat uit 1 suiker en 1 base

DNA-

molecuul

De ene streng is complementair aan (een soort negatief van) de andere.

Als je de ene weet, weet je de andere ook.

DNA-

molecuul

Oriëntatie: Elke streng heeft een 3` kant en een 5` kant. De 3` kant is de kant waar de streng eindigt met de suiker, de 5` kant is de kant die eindigt met de fosfaatgroep

DNA-

molecuul

DNA-

molecuul

BINAS 67F1

monosachariden

1: plek voor stikstofbase

3: plek voor fosfaatgroep nucleotide

5: plek voor fosfaatgroep volgende nucleotide

Oriëntatie: Beide strengen liggen andersom georiënteerd: 

dus de ene streng van 3' naar 5'

de andere streng van 5'naar 3'

DNA-

molecuul

Welk uiteinde van DNA noemen we het 3'-uiteinde?

1. het uiteinde met een vrije hydroxylgroep
2. het uiteinde met een vrije fosfaatgroep
3. het uiteinde met een vrije nucleinebase
4. het uiteinde met een vrij desoxyribosemolecuul

DNA in de kern

DNA (1 molecuul is bijna 2

meter lang) zit met eiwitten 

(histonen) opgekruld tot een

chromatinedraad.

Goed kijken naar tabel

70A.

Wat is een histon?

1. een nucleosoom
2. dubbelstrengs DNA
3. eiwit waar DNA omheen gewikkeld zit
4. dubbele helix

DNA in de kern

Tijdens de mitose 

spiraliseert het 

chromatine verder tot

zichtbare chromo-

somen

Goed kijken naar tabel

70A.

Genoom = totale DNA

Buiten de kern heb je ook DNA in de mitochondriën.

mtDNA. 

Hierop staan genen voor eiwitten die betrokken zijn bij de dissimilatie (in mitochondria) en verschillende typen RNA die betrokken zijn bij de translatie (paragraaf 19.3).

Genoom

DNA bevat genen: coderend DNA.

Elk gen codeert voor 1 eiwit m.b.v. de volgorde van ATC en G.

Daarnaast bevat DNA veel niet-coderend DNA.

Functie: template (sjabloon) voor het maken van rRNA of tRNA aan/ uitzetten van genen.

Repetitief DNA

In de ATCG volgorde van het niet-coderende DNA zitten veel herhalende stukken: repititief DNA.

Deze stukken hebben verschillende lengtes (2-1000+ nucleotiden).

Korte repeats (herhalingen) van 2-10 (Short Tandem Repeats - STR's) worden gebruikt bij DNA onderzoek (verwantschap, forensisch)

BRON 3

Deel van een DNA profiel 

Niet coderend

chromosoom 7

locus D7S280

STR

GATA

Stamboom

STR op chromosoom 11 heet TH01.
Vader heeft de allelen 5/8.
Welke combinatie kan zijn zoon niet hebben?

1. TH01 5/5
2. TH01 6/8
3. TH01 6/9
4. TH01 8/9

huiswerk

17.1: lezen

17.1: maken 1 tm 8