4.7 grammatica samengestelde zinnen (onderschikking/nevenschikking)

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Grammatica zinsdelen hoofdstuk 4

- Je leert wat samengestelde zinnen zijn.

- Je leert wat nevenschikking is.

- Je leert wat onderschikking is.

- Je leert de onderschikking en de nevenschikking herkennen.

Enkelvoudige zinnen

Zijn zinnen die bestaan uit 1 persoonsvorm.

Wij gaan vandaag naar de voetbaltraining.

Zullen we vroeg gaan slapen?

Hoe kun je de pv('s) in een zin herkennen?

Samengestelde zinnen

Bestaan uit 2 (of meer zinnen) die aan elkaar geplakt zijn en hebben dus 2 (of meer) PV's. 

2 mogelijkheden:

- hoofdzin + hoofdzin

- hoofdzin + bijzin / bijzin + hoofdzin

Wilma ging naar huis omdat ze moe was.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

De winkel op de hoek van de Hoogstraat is gisteren geopend.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Hoofdzin

- In een hoofdzin staan PV en onderwerp naast elkaar. 

- Tussen de persoonsvorm en het onderwerp kun je geen andere zinsdelen plaatsen. 

(Isa) (heeft) een nieuwe telefoon gekocht.

Bijzin

- In een bijzin staan PV en onderwerp vaak niet naast elkaar.

- Tussen de persoonsvorm en het onderwerp kun je wel andere zinsdelen plaatsen (bijvoorbeeld het woord 'niet')

Toen (Isa) haar nieuwe telefoon (had) aangezet,// (werkte) (die) niet.

                              bijzin                                                                      hoofdzin

Nevenschikking

- Hoofdzin + hoofdzin

- Je koppelt de zinnen aan elkaar met de nevenschikkende voegwoorden: en, maar, want, of, dus

- Beide zinnen zijn even belangrijk en kunnen op zichzelf staan.

Isa bracht de telefoon terug,// maar ze kreeg geen nieuwe. 

Onderschikking

- Hoofdzin + bijzin / bijzin + hoofdzin

- Je koppelt de zinnen aan elkaar met de onderschikkende voegwoorden: omdat, toen, sinds, hoewel, voordat, of, terwijl, als, zodat, ...

- Een bijzin kan niet op zichzelf staan. 

Isa ontving de nieuwe telefoon // voordat ze de oude had opgestuurd.  

Sabine had een gezicht getrokken alsof ze iets vies proefde.

1. Nevenschikking: hoofdzin-hoofdzin
2. Onderschikking: hoofdzin-bijzin
3. Onderschikking: bijzin-hoofdzin

We gaan met de klas naar Parijs en we zullen daar een week blijven.

1. nevenschikking: hoofdzin-hoofdzin
2. Onderschikking: hoofdzin-bijzin
3. Onderschikking: bijzin-hoofdzin

Als we in Parijs zijn, wil ik graag wat kledingwinkels bezoeken.

1. Nevenschikking: hoofdzin - hoofdzin
2. Onderschikking: hoofdzin-bijzin
3. Onderschkking: bijzin-hoofdzin

Hoe goed lukt het verschil aangeven tussen een enkelvoudige zin, een nevenschikking of een onderschikking?

0100

OF

Nevenschikkend: 

• twee opties tegenover elkaar (keuze)

Onderschikkend: 

• voorwaarde 
  
• alsof

Ik wil weten of ik vandaag moet nablijven.

1. OF = onderschikkend voegwoord
2. OF = nevenschikkend voegwoord

Ik moet mijn huiswerk maken of ik mag dit weekend niet weg.

1. OF = onderschikkend voegwoord
2. OF = nevenschikkend voegwoord

Opdrachten maken

3, 4, 5, 6, 7, (8), 9, 10, 11 en 14 (blz. 128 e.v.)

Herhaling: wat is een nevenschikking?

1. hoofdzin + hoofdzin
2. hoofdzin + bijzin
3. bijzin + hoofdzin

Herhaling: Waaraan kun je de bijzin herkennen?

Opdracht  7 (samen)

(1) Je handen zijn warm.

enkelvoudig/nevenschikkend/onderschikkend

(2) Ik ken je al lang maar we zijn hier nooit eerder geweest.

enkelvoudig/nevenschikkend/onderschikkend

(3) Ik had geen idee dat jouw hart in hetzelfde ritme klopt.

enkelvoudig/nevenschikkend/onderschikkend

(4) Oh, ik wil niet dat je wordt ontdekt.

enkelvoudig/nevenschikkend/onderschikkend

Opdracht  7 oplossing

(1) Je handen zijn warm.

enkelvoudig/nevenschikkend/onderschikkend

(2) Ik / ken je al lang // maar we / zijn hier nooit eerder geweest.

enkelvoudig/nevenschikkend/onderschikkend

(3) Ik had geen idee // dat jouw hart in hetzelfde ritme klopt.

enkelvoudig/nevenschikkend/onderschikkend

(4) Oh, ik wil niet // dat je {NIET} wordt ontdekt.

enkelvoudig/nevenschikkend/onderschikkend

Herhaling: Welke zin heeft een onderschikking?

1. Ik loop vandaag over de markt naar mijn oma.
2. Kook jij vaak of bestel je veel?
3. Ik heb straf, omdat ik te laat kwam.

Wat is de bijzin?

Doordat het zo hard sneeuwde, waren veel reizigers op het NS-station gestrand.

1. veel reizigers
2. op het NS-station gestrand
3. veel reizigers waren
4. Doordat het zo hard sneeuwde

Hoe goed lukt het ontleden van de onderschikking?

Het is een makkie.

Ik snap het wel, maar ik moet nog oefenen.

Ik zou graag extra uitleg willen.