Les 3: palliatieve sedatie en euthanasie

Palliatieve sedatie & Euthanasie

Lesinhoud

• Lesdoelen
• Palliatieve sedatie 
• Euthanasie
• Lichamelijke kenmerken bij sterven
• Quiz
• Les evalueren 

Lesdoelen

Aan het einde van de les:

• Kan de student benoemen wat palliatieve sedatie is
• Kan de student benoemen wat euthanasie is
• Kan de student benoemen hoe de stervensfase eruit ziet

palliatieve sedatie

Palliatieve sedatie 

• Is het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase. 
• Doel is het lijden te verlichten.
  
• Het bewustzijn verlagen is een middel om dat te bereiken.
• De keuze voor palliatieve sedatie is een medische beslissing (van de arts).
• Het leven wordt niet verkort! De patiënt komt te overlijden aan de onderliggende ziekte.

https://www.knmg.nl/advies-richtlijnen/dossiers/palliatieve-sedatie.htm

Doel Palliatieve sedatie 

• Het bereiken van maximaal comfort van de patiënt in de stervensfase.

• De mate van bewustzijnsdaling die hiervoor tijdens de sedatie noodzakelijk blijkt te zijn, varieert van oppervlakkig tot diep. 

Voorwaarden

• de levensverwachting bedraagt dagen
  tot maximaal een tot twee weken (bij continue diepe sedatie) 
• andere mogelijkheden tot verlichten van het lijden zijn zorgvuldig onderzocht (onrust tgv retentieblaas,
  obstipatie, bijwerkingen medicatie, elektrolytstoornissen…..)

• Er is sprake van één of meer refractaire
  symptomen, die een ondraaglijk lijden veroorzaken (o.a.pijn, dyspnoe en delier)

ziekte die niet meer reageert op de standaardbehandelingen.

Voorwaarden

• Goede documentatie
  
• Expertise van de behandelaar(s)
  
• Consultatie is vereist bij onzekerheid over indicatiestelling en/of over de uitvoering

Palliatieve sedatie

Niet- levensverkortend

Er wordt gestorven, niet gedood

Normaal medisch handelen

Er is sprake van een natuurlijke dood

Comfort!!!

De dosering en de keuze van de middelen wordt aangepast aan de

hand van het comfort van de patiënt en niet aan de hand van

de mate van bewustzijnsdaling.

Vormen palliatieve sedatie

• Continu palliatieve sedatie:  kortdurend (uren tot een dag) 
• Intermitterend palliatieve sedatie: worden ingezet voor het creëren van een time-out of in afwachting van het effect van behandeling van een symptoom. 

Bij continue palliatieve sedatie:
infusen en voedingssondes gestopt, en zeker niet gestart (verlenging van het lijden)  

Altijd een blaaskatheter
 

Continue palliatieve sedatie

• overlijden op redelijk korte termijn, dat wil zeggen binnen één tot twee
  
• weken wordt verwacht
• infusen en voedingssondes gestopt, en zeker niet gestart (verlenging van het lijden)  
• altijd een blaaskatheter
   
• afscheid nemen

Palliatieve sedatie doe je met morfine

1. Ja
2. Nee

Medicatie (intermitterend)sedatie

1e keuze: Midazolam (Dormicum®)

2de keuze: Levomepromazine (Nozinan®),

3 de keuze: Propofol bv Diprivan en Recofol )

Combineer Midazolam met morfine bij aanwezigheid van pijn of dyspneu

Bij onvoldoende effect elke 2 uur bolus van 5mg.

Bij onvoldoende effect na 4 uur dosering in pomp met 50% verhogen in combinatie met een bolus van 5 mg s.c.

Medicatie (intermitterende)sedatie

Medicatie (continue)sedatie

Sedatie protocollen

Welke rol heb jij ?

Uitleg geven over: 

• sedatie zelf
• geen levensbekorting
• communicatie
• waken
• bereikbaarheid arts
• verzorging: de zorg gaat door!
• vertegenwoordiger van de patiënt
• Nicotine pleister
• Blaaskatheter
• Goede verslaglegging

Zorg voor de  zorgende!

Grieks voor:

eu = goede   

thanatos = dood  

 

Samen:  

 goede dood 

Euthanasie & hulp bij zelfdoding

Euthanasie is het opzettelijk levensbeëindigend handelen door een ander dan de betrokkene op diens verzoek.

                                  staatscommissie voor euthanasie, 1985

Euthanasiewet

• Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding trad in werking op 1 april 2002.

Euthanasie en hulp bij zelfdoding zijn strafbaar tenzij

• Aan 6 zorgvuldigheidscriteria wordt voldaan
  
• Uitgevoerd door arts
  
• Gemeld aan de gemeentelijk lijkschouwer
  

Euthanasie & hulp bij zelfdoding

Bijzonder medisch handelen

  - Euthanasie

  - Hulp bij zelfdoding

 Geen recht van de patiënt en geen plicht voor de arts!

Er is sprake van een niet natuurlijke dood.

  

6 wettelijke zorgvuldigheidseisen

Strafbaar, tenzij door arts uitgevoerd met in achtneming van 6 zorgvuldigheidseisen:

1. een vrijwillig en weloverwogen verzoek;
   
2. sprake is van uitzichtloos en ondraaglijk lijden;
   
3. patiënt moet geïnformeerd zijn situatie en vooruitzichten;
   
4. er is geen redelijke andere oplossing;
   
5. ten minste één andere, onafhankelijke arts raadplegen
   
6. medisch zorgvuldige wijze uitvoeren.
   

Onafhankelijke arts

SCEN arts: Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland

Kern

ARTS IS VERANTWOORDELIJK

en

MOET ZICH OOK VERANTWOORDEN!

Vormen van euthanasie

Per infuus, er wordt eerst een middel gegeven waardoor iemand in coma raakt waarna een spierverslapper wordt gegeven

Iemand kan de dodelijke middelen ook zelf innemen, dan geeft de arts ‘hulp bij zelfdoding’. Dit valt ook onder de euthanasiewet.

Euthanasie uitvoering

1. Intraveneus: (infuusnaald ingebracht)
   
2. Ophalen medicatie apotheek, optrekken
   
3. medicatie op praktijk
   
4. Uitleg procedure
   
5. Dormicum en lidocaine
   
6. Coma inductie (barbituraat, kan patiënt al aan
   
7. overlijden)
   
8. Controle diepte coma
   
9. Spierelaxans
   
10. Controle overlijden

Hulp bij zelfdoding uitvoering

1. Oraal: (hulp bij zelfdoding)
   
2. Voldoende slikcapaciteit
3. 12 uur van te voren starten met primperan
   
4. Infuusnaald inbrengen ivm uitbraken drank
   
5. Patiënt op bed
   
6. Overlijden kan lang duren, arts moet aanwezig
   blijven 
7. Na 2 uur alsnog intraveneuze toediening

Na de euthanasie

1. Meldingsformulier
   
2. Gemeentelijk lijkschouwer
   
3. Officier van justitie
   
4. Medicatie terug naar de apotheek
   
5. Toetsingscommissie
   
6. Voldaan/ niet voldaan aan
   
7. Zorgvuldigheidseisen

Rol V&V

Een vuistregel is om je rol beperkt te houden tot de voorbereidingshandelingen, maar geen actieve rol aan te nemen in het daadwerkelijk uitvoeren van de euthanasie. 

Verricht alleen de handelingen die vooraf gaan aan de handelingen van de arts om het leven van de patiënt te beëindigen. 

En luister vooral naar je niet-pluis-gevoel.

Euthanasie

En wilsverklaring inzake euthanasie!! is niet het zelfde als

ACTUEEL VERZOEK TOT EUTHANASIE

Wilsverklaring inzake euthanasie: 

• Verklaring waarin je aangeeft dat je euthanasie wenst.
• Enkel in geval van onomkeerbare comateuze toestand bent (je kan nooit meer uit de coma ontwaken) .

Actueel verzoek tot euthanasie:

• De effectieve vraag om euthanasie
• Duidelijk aangeven om binnenkort te willen sterven.

Wilsbekwaam bij aanvraag.

Vrijwillig en niet éénmalig.

Medisch uitzichtloos = ongeneeslijk

               terminaal

               niet-terminaal

• Wilsbekwaam bij aanvraag.
  
• Aanvraag is zelfgeschreven.
  
• Vrijwillig en niet éénmalig.
  
• Medisch uitzichtloos = ongeneeslijk
  

Terminaal

 

Niet-terminaal

Voorwaarden Euthanasie

Door 1e arts + 2de controle arts bevestigd en mag nadien uitgevoerd worden

Naast 1e en 2de arts ook nog 3de arts (specialist) nodig. Mag pas na 1 maand wachttijd worden uitgevoerd.

Vraag om euthanasie bij dementie

Aan het begin van de dementie: Iemand met beginnende dementie kan nog zelf om euthanasie vragen. En kan de arts zelf nog uitleggen waarom of wanneer het lijden uitzichtloos en ondraaglijk is. 

Verder gevorderd stadium dementie: Wanneer een patiënt een wilsverklaring heeft opgesteld met een euthanasieverzoek toen hij nog wel wilsbekwaam was, kan dat in de plaats komen van een mondeling verzoek.

Vraag om euthanasie bij verder gevorderd stadium dementie: Euthanasie kan dan alleen nog als de patiënt zijn euthanasievraag in een wilsverklaring heeft opgeschreven. Toen hij nog wel zelf in staat was om zelf keuzes te maken. Dat is dan net zo geldig als een vraag in een gesprek.

Euthanasieverzoek patiënten met psychiatrische aandoening

Soms kunnen patiënten ernstig psychisch lijden. Bijvoorbeeld door een psychiatrische aandoening. Zij kunnen aan een arts om euthanasie vragen. 

Psychiaters en andere artsen gebruiken een richtlijn over omgang met een euthanasiewens van een psychiatrisch patiënt.  Volgens de wet moet ook een derde onafhankelijke arts de patiënt zien. Dit is de wettelijke consulent.

https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/levensbeeindiging_op_verzoek_psychiatrie/startpagina_-_levensbe_indiging_op_verzoek.html

Les 3: palliatieve sedatie en euthanasie

eenvandaag.avrotros.nl

Lichamelijke kenmerken bij het sterven

• Problemen met slikken
  
• Reutelen
  
• Verandering van de ademhaling
  
• Doodsmasker en blauwe vlekken
  
• Lijkvlekken
  
• Terminale koorts/ overmatige transpiratie
  
• Urine- en stoelgangverlies
  
• Onwillekeurige bewegingen

Lichamelijke kenmerken bij het sterven

Zintuigen: meestal vermindert het gevoel als eerst, waardoor de cliënt geen pijn meer voelt. Dat kan voor een opleving zorgen.

Het gezichtsvermogen vermindert: staren, troebele blik, uitdrogen van de ogen

Gehoor blijft heel lang intact. 

Verandering van de ademhaling =Cheyne-Stokes-ademhaling.

De AH gaat soms sneller, langzamer en houdt af en toe

zelfs enkele ogenblikken op. Soms heel luid en dan weer zwak en

rustig. = uitvallen van de levensfunctie in de kleine hersenen.    

Palliatieve sedatie	Euthanasie
Lijden verlichten	Lijden stoppen
Niet-levensverkortend	Levensverkortend
Bewustzijn verlagen	Doden
Terminale fase	Niet-terminale fase
Door arts en verpleging	Alleen door arts

Hoe vond je deze les?

😒🙁😐🙂😃

Bedankt!

Volgende week:

Symptomen in de palliatieve fase + palliatief beleid!

of

Rouwrituelen in andere culturen of religie