7.1 Een land in de delta

• aardrijkskunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

7.1 Land in de Delta

Je weet dat ongeveer 2/3 van Nederland onder de NAP ligt.

NAP:

Normaal Amsterdams Peil

-- Het gemiddelde zeeniveau

    onderdelen rivierenlandschap

Twee soorten dijken

▪️ Winterdijk —> ligt op de oeverwal, hoog

▪️ Zomerdijk —> ligt dichtbij de rivier, lager

▪️Tussen winterdijk en de rivier ligt een gebied dat mag overstromen bij te hoog water: de uiterwaarden. 

▪️ Kijk naar de afbeelding en zie het verschil!

RIVIEREN IN NEDERLAND

Je kan de volgende onderdelen van een rivier in Nederland aanwijzen op een dwarsdoorsnede / foto: oeverwal, komgrond, zomerdijk, winterdijk en uiterwaard.

NAP

1. Nieuw Amsterdams Peil
2. Normaal Amsterdams Peil

Wat geeft het NAP aan?

1. de gemiddelde hoogte van de zeespiegel
2. de gemiddelde hoogte van de zeespiegel, plus een meter
3. de hoogte van de zeespiegel bij hoogwater
4. de hoogte van de zeespiegel bij laagwater

zandlandschap

veenlandschap

rivierlandschap

Bekijk de afbeelding. Je ziet hier het ontstaan van Laag- Nederland als gevolg van de zeespiegelstijging.

Koppel de juiste grondsoorten aan de juiste letters.

Kies uit: zeeklei – zand – grind en zand – veen.

1

2

3

4

Zeeklei

grind en zand

zand

veen

Duinzand

Zeeklei

Veen

Door golven en wind

Dode plantenresten onder water zonder zuurstof

In stilstaand water achter de duinen

Sedimentatie is het

1. Afbrokkelen van gesteente
2. Neerleggen van gesteente
3. Afslijten van gesteente
4. Einde van een rivier

Wat is veen?

1. Natte grondsoort die bestaat uit afgestorven plantenresten
2. Laaggelegen deel van het rivierengebied
3. Het inzakken van de grond door opdroging van klein en veen en verrotting van veen.
4. Een drooggemaakt meer of stuk van de zee

Veen bestaat uit plantenresten.

1. goed
2. fout

Veen ontstaat in een ...

1. moeras
2. rivier
3. waddenzee

hoog NL 

laag NL

zeekleilandschap

rivierkleilandschap

zandlandschap

Welke letter geeft de komgrond aan?

1. Letter A
2. Letter B

Oeverwallen zijn verhoogde gebieden van een rivier en omgeving.

1. waar
2. niet waar

De eerste bewoners van het rivierenlandschap woonden op de oeverwallen

1. Juist
2. Onjuist

De oeverwallen bestaan uit...?

1. Zeeklei
2. Veen
3. Rivierklei
4. Zand

de komgronden bestaan uit:

1. zand
2. klei

Oeverwal

Komgrond

Dijk

Winterdijk

Zomerdijk

Uiterwaard

Kribben

Komgronden

Oeverwal

Succescriteria

Wat moet je kennen en kunnen?

• Je kunt uitleggen hoe het Nederlandse landschap is opgebouwd door de zee.
• Je kunt de kenmerken noemen van de oeverwallen, kommen en uiterwaarden.
• Je kunt uitleggen waarom een rivier zich bij zee vertakt tot een delta.
• Je kunt uitleggen waarom het rivierenlandschap dicht bi de rivier hoger is opgebouwd dan verder van de rivier af.
• Je kunt uitleggen waar de eerste mensen in het rivierengebied gingen wonen en waarom daar.
• Je kunt de onderdelen van het rivierenlandschap herkennen en de belangrijkste kenmerken ervan noemen.
• Je kent de topografie van de belangrijkste wateren en polders in Nederland.

Begrippen

NAP:                   Normaal Amsterdams Peil; het gemiddelde zeeniveau

Sedimentatie:      Neerleggen van zand en klei

Riviermonding:   De plaats waar een rivier in zee stroomt.

Delta:                  Vertakte riviermonding

Oeverwal:           Hoger gelegen gebied direct langs de rivier.

Komgronden:      Laag gelegen gebied dat iets verder van de rivier ligt.

Winterdijken:      Rivierdijk die het water keert bij de hoogste waterstand.

Wiel:                   Meertje dat ontstaat bij een dijkdoorbraak.

Zomerdijken:      Dijk dicht bij de rivier die het water bij een lage rivierstand keert.

Uiterwaarden:     Gebied tussen de rivier en de winterdijk dat bij hoogwater onder water loopt