1.3 De Eerste Wereldoorlog 3VGT

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

De Eerste Wereldoorlog

paragraaf 1.3

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe de Eerste Wereldoorlog begon en daarbij   onderscheid maken tussen directe en indirecte oorzaken.
• Je kunt het verloop van de Eerste Wereldoorlog beschrijven en   uitleggen dat dit een totale oorlog was.
• Je kunt uitleggen welke gevolgen de Eerste Wereldoorlog voor Europa   had.

Oorzaken WO1

1. Nationalisme
2. Modern imperialisme
3. Militarisme
   = het verheerlijken van oorlog en geweld 
4. Wapenwedloop
5. Bondgenootschappen 
   Geallieerden vs. Centralen
6.  Franse revanche

Europese landen breiden hun imperium uit ten behoeve van de eigen industrie (modern imperialisme)

Europese landen sluiten bondgenoot-
schappen

Opkomst militarisme

Industriële wapenwedloop begint

Europa industrialiseert

Industrialisatie krijgt een boost door grondstoffen uit koloniën

De aanleiding

De moord op de Oostenrijkse kroonprins Frans Ferdinand, door Gavrilo Princip, een Serviër.

 

De aanleiding

De moord op de Oostenrijkse kroonprins Frans Ferdinand, door een Gavrilo Princip (een Serviër). 

De aanleiding

Deze gebeurtenis veroorzaakt een kettingreactie waardoor de bondgenootschappen in werking treden. 

1.  Oostenrijk-Hongarije verklaart Servië de oorlog
2.  Servië wordt gesteund door Rusland, waardoor Rusland de oorlog verklaart aan OH
3.  OH heeft een bondgenootschap met Duitsland, waardoor Duitsland ook de oorlog verklaart aan Rusland
4.  Rusland is in een bondgenootschap met Frankrijk en Engeland, waardoor zij ook betrokken raken in de oorlog. 

 

Bekijk de prent.

Onder de afbeelding staat

Au revoir!

Duitsland: Vaarwel, madame, en als ––

Frankrijk: Ha! Wij zullen elkaar wederzien!

1. Wat zie/lees ik?
2. Wie/wat herken ik?
3. Waarop heeft de prent betrekking?
4. Waarom is de prent gemaakt?
5. Hoe is de maker beïnvloed door zijn tijd, plaats en achtergrond (standplaatsgebondenheid)

Bekijk de prent.

Onder de afbeelding staat

Au revoir!

Duitsland: Vaarwel, madame, en als ––

Frankrijk: Ha! Wij zullen elkaar wederzien!

1. Wat zie/lees ik? 
2. Wie/wat herken ik?
3. Waarop heeft de prent betrekking?
4. Waarom is de prent gemaakt?
5. Hoe is de maker beïnvloed door zijn tijd, plaats en achtergrond (standplaatsgebondenheid)

Duitse legerhelm (Pickelhaube)

Marianne (symbool voor Frankrijk tijdens Franse Revolutie)

1. Wat zie/lees ik?
   Ik lees dat Frankrijk denkt dat ze Duitsland op een later moment weer tegenkomen
2. Wie/wat herken ik?
   Ik herken links Duitsland en rechts Frankrijk 
3. Waarop heeft de prent betrekking?
   Op de Frans-Duitse oorlog 
4. Waarom is de prent gemaakt?
   Om aan te tonen dat Frankrijk nog wraak wilt 
5. Hoe is de maker beïnvloed door zijn tijd, plaats en achtergrond (standplaatsgebondenheid)
   tijd: 1873 
   plaats: De auteur is waarschijnlijk Frans
   achtergrond: De auteur staat waarschijnlijk aan de kant van Frankrijk

Duo-opdracht

Historici zijn het niet eens over de tijdsaanduiding voor “De Moderne Tijd”. 

Sommige historici zijn van mening dat deze begint in 1871, met het begin van de Frans-Duitse oorlog, anderen zijn van mening dat het begint in 1914, met het begin van de Eerste Wereldoorlog.

Geef aan waar jullie het mee eens zijn: de tijdsaanduiding van 1871 of 1914 en geef ook aan waarom je dat vindt.

Je mag natuurlijk ook hoofdstuk 1 hiervoor doorbladeren en het internet gebruiken voor betrouwbare bronnen. Je levert je document in op itslearning voor het begin van volgende les. 

Succes!

De Eerste Wereldoorlog

paragraaf 1.3

Pak je huiswerk erbij.
Leg in max. 2 zinnen uit voor welk jaar jullie hebben gekozen.

Het begin van de oorlog

De deelnemende landen storten zich vol enthousiasme in de strijd. 

De verwachting was dat deze
oorlog een korte oorlog zou
zijn van een paar weken,
zodat de spanningen weer
zouden verdwijnen. 

Back home by Christmas

Von Schlieffenplan

Duitsland werd aan twee
kanten omringd door de vijand.
Hierom werd het Von Schlieffen-
plan bedacht: Frankrijk in 6 weken
bezetten door een verrassings-
aanval via België. 

Dit mislukte, doordat België
meer tegenstand bood dan verwacht. 

Von Schlieffenplan

De Duitsers dachten namelijk dat het in ieder geval 6 weken zou duren voordat Rusland gemobiliseerd was. Rusland viel echter eerder aan dan verwacht en Frankrijk werd door de Belgische weerstand ook

niet in 6 weken veroverd. 

De oorlog kwam tot volledige stilstand: 

er ontstond een loopgravenoorlog 

aan het westfront.

In Flanders fields the poppies blow

Between the crosses, row on row

That mark our place; and in the sky

The larks, still bravely singing, fly

Scarce heard amid the guns below.

We are the dead. Short days ago

We lived, felt dawn, saw sunset glow

Loved, and were loved, and now we lie

In Flanders fields.

Take up our quarrel with the foe:

To you from failing hands we throw

The torch; be yours to hold it high.

If ye break faith with us who die

We shall not sleep, though poppies grow

In Flanders fields.

In Flanders fields, 1915 

lieutenant-kolonel John McCrae

1872-1918

De Eerste Wereldoorlog

paragraaf 1.3

Totale oorlog

= een oorlog waarbij de totale samenleving in teken staat van de oorlog
Bij een totale oorlog worden burgers (vrouwen en kinderen) ook betrokken door o.a. massavernietigingswapens.

Voorbeelden:

• dienstplicht voor alle mannen boven de 18
• door grootschalige bombardementen worden burgers ook slachtoffer
• vrouwen werkten in oorlogsindustrie of in de zorg voor gewonde soldaten 

= NIET hetzelfde als een wereldoorlog!!!

6. Laat deze bron zien dat de Eerste Wereldoorlog een totale oorlog was? Leg je antwoord uit.

Propaganda

Regeringen probeerden hun bevolking
te beïnvloeden met propaganda.

Reclame voor politieke ideeën of voor een
politicus via massamedia, met als doel zoveel
mogelijk mensen te overtuigen.

• Het eigen land/idee wordt verheerlijkt
• of, de tegenstander wordt heel negatief 
   afgeschilderd.

Het einde van de oorlog

In april 1917 voegen de VS zich bij de Geallieerden.

In hetzelfde jaar breekt er in Rusland een burgeroorlog uit. 

Dit jaar zorgt dus voor een kantelpunt in de oorlog, want:

• Duitsland heeft nu geen tweefrontenoorlog meer en kan de troepen in het oosten naar het westen sturen 
• Maar Amerikaanse soldaten zijn zo sterk dat het alsnog een verloren zaak is

Duitsland kan niets anders dan overgeven.

Op 11-11-1918 wordt de wapenstilstand ondertekend. 

Verdrag van Versailles

De wapenstilstand werd definitief gemaakt met het Verdrag van Versailles.

1. Duitsland werd als schuldig verklaard voor de oorlog
2. Duitsland moest herstelbetalingen doen aan Frankrijk en Engeland
3. Duitsland moest grondgebied afstaan 
4. Duitsland moest het leger terugbrengen naar 100 000 man. 

Gevolgen van het Verdrag van Versailles:

• Oostenrijk-Hongarije viel uiteen.
• Het Ottomaanse Rijk viel uiteen
• In Duitsland woedde veel onrust: dolkstootlegende 

de dolkstootlegende

De Duitse keizer Wilhelm I vlucht naar Nederland na het Verdrag van Versailles

Europa voor 1914

Europa in 1919