4Vak1 EXVRAVAVA lln-versie Klimaat en landschap +ANTW

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

4V EXVRAVAVA Klimaat en landschap

• Opgaven en bronnen in deze LessonUp. Kies de onderwerpen uit waarmee je wilt oefenen.
• Als je vragen hebt over waarom jouw antwoord niet klopt, gebruik de handjesfunctie in LessonUp of gebruik de chatfunctie in Teams en stel je vraag.
  
• Atlas GB55 is nodig.

EXVRAVAVA's over:

1. Landschappen en klimaat in Afrika (VWO 2019)
2. Landschapzones in Rusland (VWO 2011)
3. Klimaatverandering door de mens? (VWO 2009)
4. Pantanal (VWO 2015)

Landschappen en klimaten in Afrika - a

Gebruik de bronnen 1 en 2 en de atlas.

De foto’s a tot en met e zijn gemaakt op de vijf locaties die zijn aangegeven op de kaart in bron 1.

Sleep de foto's van de landschappen van bron 2 naar de juiste plek op de kaart van bron 1.

In Afrika liggen de verschillende landschapszones over het algemeen parallel aan de evenaar. In Noord- en Zuid-Amerika is dit patroon minder herkenbaar.

Noem de geofactor waardoor dit verschil wordt veroorzaakt.

1. Bodem
2. Mens
3. Reliëf
4. Vegetatie

Landschappen en klimaten in Afrika - c

Gebruik de atlas.

Rondom de evenaar valt in het oosten van Afrika minder neerslag dan in het westen.

Leg met GB55 kaartblad 181 en 184-185 uit dat de bodemaantasting door afstromend water rondom de evenaar in het oosten van Afrika toch groter is dan in het westen.

Je uitleg moet een oorzaak-gevolgrelatie bevatten.

Leg met GB55 kaartblad 181 en 184-185 uit dat de bodemaantasting door afstromend water rondom de evenaar in het oosten van Afrika toch groter is dan in het westen.
Je uitleg moet een oorzaak-gevolgrelatie bevatten.

Uit de uitleg moet blijken dat

• het oosten van Afrika rondom de evenaar minder dichtbegroeid is dan

het westen / vooral is begroeid met halfopen / steppe- en

savanne-achtige vegetatie en het westen met (altijdgroen) tropisch regenwoud (oorzaak) 1

• waardoor de bodem in het oosten van Afrika rondom de evenaar, in tegenstelling tot de bodem in het westen bij (hevige) neerslag

makkelijker kan wegspoelen (gevolg)

Landschappen en klimaten in Afrika - d

Gebruik de atlas.

Een van de natste plaatsen in Afrika is de stad Douala in Kameroen. Het hele jaar door valt hier veel neerslag. In de periode mei-augustus is de hoeveelheid neerslag echter nog groter dan in de overige maanden.

• Geef eerst aan waardoor in Douala het hele jaar door veel neerslag valt.
• Beschrijf vervolgens het ontstaan van de nog grotere hoeveelheid neerslag in Douala in de periode mei-augustus.

Geef eerst aan waardoor in Douala het hele jaar door veel neerslag valt. Beschrijf vervolgens het ontstaan van de nog grotere hoeveelheid neerslag in Douala in de periode mei-augustus.

• Douala ligt vlak bij de evenaar / staat het hele jaar door onder invloed

van een lagedrukgebied / de ITCZ 1

Uit de beschrijving moet blijken dat

• Douala in de periode mei-augustus onder invloed staat van een

aanlandige wind / de vochtige zuidwestmoesson 1

• en dat de vochtige lucht tegen de gebergtes rondom Douala wordt

gedwongen te stijgen (en dus valt er in de periode mei-augustus een

nog grotere hoeveelheid neerslag)

Landschapszones in Rusland

Veel veengebieden in het noorden van Rusland liggen in het permafrostgebied. Door klimaatverandering beginnen delen van de permafrost te ontdooien.
Geef aan hoe het ontdooien van de permafrost kan bijdragen aan het versterkte broeikaseffect.

Door het ontdooien van de permafrost komt broeikasgas/methaan vrij (uit de veengebieden).

Landschapsones in Rusland - b

Na het ontdooien van de permafrost ontstaan er in het West-Siberische veengebied natuurlijke processen die de klimaatverandering op termijn juist kunnen afremmen.

Leg uit hoe deze processen de klimaatverandering kunnen remmen.

Je uitleg moet een oorzaak-gevolgrelatie bevatten.

Na het ontdooien van de permafrost ontstaan er in het West-Siberische veengebied natuurlijke processen die de klimaatverandering op termijn juist kunnen afremmen.
Leg uit hoe deze processen de klimaatverandering kunnen remmen.
Je uitleg moet een oorzaak-gevolgrelatie bevatten.

Uit de uitleg moet blijken dat

• na het ontdooien van de permafrost er meer actieve veenaangroei

komt (oorzaak) 1

• waardoor er koolstofdioxide (CO2) uit de atmosfeer wordt vastgelegd in

het veen (gevolg)

Zie GB 55 kaart 136B.
De zuidgrens van de permafrost ligt niet overal in Rusland op dezelfde breedte. Geef hiervoor twee oorzaken.

Voorbeelden van juiste oorzaken zijn:

− verschillen in ligging ten opzichte van de zee / verschillen in de mate

van maritieme invloed

− verschillen in hoogteligging

Klimaatverandering door de mens?

Gebruik de bron bij deze opgave.

Een argument dat sommige klimaatsceptici gebruiken is, dat in de periode 1945-1976 de gemiddelde jaartemperatuur op aarde (zie bron 22) is afgenomen, terwijl het CO2-gehalte van de atmosfeer toenam.

Geef twee mogelijke oorzaken voor de tijdelijke daling van de temperatuur in de periode 1945-1976.

Een argument dat sommige klimaatsceptici gebruiken is, dat in de periode 1945-1976 de gemiddelde jaartemperatuur op aarde (zie bron 22) is afgenomen, terwijl het CO2-gehalte van de atmosfeer toenam.
Geef twee mogelijke oorzaken voor de tijdelijke daling van de temperatuur in de periode 1945-1976.

Voorbeelden van juiste oorzaken van de temperatuurdaling in de periode 1945-1976 zijn:

− extra activiteit van vulkanisme

− verandering van de zonneactiviteit of stabilisatie

Gebruik bron 1 en de atlas.
In welke maanden staat de Pantanal onder water?
Kies uit: april-juni, juli-september of december-februari.

december-februari

De Pantanal - b

Gebruik de atlas.

De Pantanal ligt rond 20o zuiderbreedte. De vegetatie bestaat er uit licht tropisch woud en savanne. 

In andere gebieden in Zuid-Amerika komen rond 20o zuiderbreedte andere typen vegetatie voor. Dit is het geval aan de westkust, de oostkust en in het Andesgebergte.

Geef van elk van deze drie gebieden aan

• welk type vegetatie daar voorkomt;
• waardoor het in dat gebied of te droog, of te nat of te koud is voor savannevegetatie.

Geef voor de oosttkust, westkust en het Andes-gebied deze drie gebieden aan:
-welk type vegetatie daar voorkomt;
-waardoor het in dat gebied of te droog, of te nat of te koud is voor savannevegetatie.

Een juist antwoord bevat de zes onderstaande elementen:

• westkust: woestijn(vegetatie) 
• De westkust staat onder invloed van een koude zeestroom / ligt aan de lijzijde van het Andesgebergte (waardoor het daar te droog is). 
• oostkust tropisch regenwoud 
• De oostkust staat onder invloed van een warme zeestroom / stuwingsregens / aanlandige winden (waardoor het daar te nat is). 
• Andesgebergte: hooggebergtevegetatie 
• Het Andesgebergte heeft een hoge ligging (waardoor het daar te koud is).

De Pantanal - c - extra uitdaging

In de stroomgebieden van de rivieren die de Pantanal voeden wordt tropisch regenwoud gekapt om ruimte te maken, onder andere voor de aanleg van sojaplantages.

Leg uit welk effect dit heeft op de aanvoer van sediment in de Pantanal. 

Je uitleg moet een oorzaak-gevolgrelatie bevatten.

In de stroomgebieden van de rivieren die de Pantanal voeden wordt tropisch regenwoud gekapt om ruimte te maken, onder andere voor de aanleg van sojaplantages.
Leg uit welk effect dit heeft op de aanvoer van sediment in de Pantanal.
Je uitleg moet een oorzaak-gevolgrelatie bevatten.

Een juiste uitleg is:

• Bovenstrooms van de Pantanal zal meer erosie plaatsvinden (oorzaak) 1 • waardoor er meer sediment in de rivier komt dat wordt getransporteerd

naar de Pantanal (gevolg)

De Pantanal - d - extra uitdaging

Het water van de Pantanal stroomt via de rivier de Paraguay richting de Atlantische Oceaan. Er zijn plannen om deze rivier uit te baggeren en zodoende geschikt te maken voor de scheepvaart.

Beschrijf op welke wijze het ecosysteem van de Pantanal zal veranderen door het uitbaggeren van de rivier de Paraguay.

Beschrijf op welke wijze het ecosysteem van de Pantanal zal veranderen door het uitbaggeren van de rivier de Paraguay.

Een juiste beschrijving is:

• Door het uitbaggeren van de Paraguay zal het water de Pantanal

sneller verlaten 1

• zodat het ecosysteem in de Pantanal zal veranderen in een ecoysteem

dat past bij drogere omstandigheden / zich zal aanpassen aan de

drogere omstandigheden