H6.4: -> Klimaatverandering

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Welkom!

Belangrijkste H6

De Golfstroom (1)

Langs het westen van Europa loopt een warme zeestroom (de Golfstroom) 

Deze stroming brengt warm zeewater van de evenaar naar het noorden.

De Golfstroom (2)

Eenmaal in het noorden aangekomen is de Golfstroom afgekoeld en stroomt als koude zeestroom langs Noord-Amerika.

Noorwegen

Griekenland

B49

NL

Nederland ligt in de gematigde zone.

Afrika

Het continent Afrika ligt in de luchtstreken: de tropen (warme lucht) en gematigde zone.

Zuidpool

De zuidpool ligt in de poolstreken. Dit is een hele koude luchtstreek.

Zon

Op de evenaar vallen zonnestralen loodrecht op het aardoppervlak. Bij de polen vallen de zonnestralen schuin op het aardoppervlak. Schuine zonnestralen geven minder warmte dan loodrechte.

Europa heeft 4 grote schiereilanden:

1- het Iberisch Schiereiland (Spanje+Portugal)

2- Italië 

3- Scandinavisch Schiereiland

4- Griekenland 

Temperatuur en reliëf

Het reliëf heeft invloed op de temperatuur

De temperatuur gaat per 100 m. met 0,6 °C omlaag 

(1km omhoog = 6 °C kouder)

Onthouden: hoe hoger hoe kouder!

aantekening

Waarom is het kouder boven op een berg? 

Hoger is toch dichter bij de zon?

De zon verwarmt niet de lucht maar het aardoppervlak. Lucht neemt bijna geen zonnewarmte op, het aardoppervlak wel. De lucht wordt dus vanaf de grond opgewarmd! Hoe verder je van het aardoppervlak zit, hoe kouder. De zon staat bovendien 150 miljoen kilometer van de aarde... die bergtop maakt niks uit op die afstand.

Een andere reden voor de lage temperatuur op de berg is dat de lucht daar dunner is, ook wel ijler genoemd. Er is minder lucht, daardoor is de luchtdruk lager en worden de luchtdeeltjes minder samengedrukt dan onderaan de berg. Hoe minder lucht wordt samengedrukt, hoe kouder het is.  

Reliëf & temperatuur

- Scandinavisch Hoogland heeft een noord-zuidligging.
- In Bergen is het nooit heel koud. Dat komt door de invloed van de Golfstroom en de westenwinden.
- Verder naar het oosten ligt Lillehammer, daar is het ‘s winters erg koud, de aanlandige wind heeft daar geen invloed meer. --- De Noorse havens vriezen niet dicht, maar die in Zweden, aan de oostkust, wel.

- In de zomer is het in Noorwegen juist koeler en in Zweden warmer.

- Het verband tussen reliëf en temperatuur is: hoe hoger, hoe kouder, per 100 m omhoog gaat de temperatuur met 0,6 ºC naar beneden. 

Neerslag en reliëf

Een gebergte kan de scheiding vormen tussen een gebied waar het veel regent en een droog gebied.

Hoe werkt het?

Vochtige lucht van zee moet opstijgen tegen een gebergte. Lucht die opstijgt koelt af (hoe hoger hoe kouder) en het gaat regenen: stuwingsregen

De natte kant van een gebergte heet: loefzijde (windkant)

Aan de andere kant van het gebergte valt bijna geen neerslag omdat de lucht hier weer daalt. Dalende lucht warmt op, waterdruppels worden weer waterdamp: het is hier droog. We zeggen ook wel dat dit gebied in de regenschaduw ligt.

De droge kant van een gebergte heet: lijzijde

Kijk op de volgende dia om de tekening te zien die dit uitlegt.

Reliëf & neerslag

- Door de bergen ontstaan stuwingsregens aan de Noorse westkust.
Het regent daardoor veel. 

- Aan de andere kant valt minder neerslag.
Dit is de kant van de regenschaduw. 

- Als er geen bergen zijn, kunnen aanlandige winden ver het binnenland binnendringen. Dit komt veel voor in het laagland van
West- en Oost-Europa. Hoe verder naar het oosten, hoe minder neerslag
de winden kunnen meenemen. 

- Zelfs in het vlakke Nederland speelt reliëf een rol. In gebieden die hoger
liggen valt meer neerslag, zoals Zuid-Limburg en de Veluwe.

B73:klimaten

Cf = zeeklimaat

Cs = middelandse zeeklimaat

Df= landklimaat

B= droog klimaat 

ET= Toendra klimaat

EH= Hooggebergte klimaat

f= hele jaar neerslag

s=droge zomer

T=toendra en H= hoogebergte

Nog een ezelsbruggetje

A = APEN, apen zitten in het tropisch regenwoud

B = BLOEDHEET, het is heet in de woestijn

C = CEE (ZEE) KLIMAAT voor iemand die slist

D = duitsLAND, heeft een land klimaat

E = EXTREEM KOUD, het is koud op de polen

Landijs/gletsjer?

Leerdoelen

Aan het einde van de les:

• Weet je welk klimaat Gambia heeft.

• Weet je welke natuurlandschappen Gambia heeft.

• Heb je een beeld van de cultuur in Gambia.

Leerdoelen 6.4

Aan het einde van de les:

- Hoe zijn de klimaten in Europa de afgelopen eeuw veranderd?

Zeeklimaat

Hooggebergteklimaat

Middellandse zeeklimaat

Landklimaat

pool/toendraklimaat

       Klimaatverandering in Europa

                  Je spreekt over klimaatverandering                        als het weer en/of het klimaat over                          een lange periode op aarde verandert.

IJstijden B118

IJstijden en interglaciale tijden wisselden elkaar af. 

Belangrijk kenmerk: 

er valt in de winter meer sneeuw dan in de zomer wegsmelt.

Ook het albedo effect had een negatief gevolg, het werd daardoor kouder op aarde!

15.000 en 45.000 jaar vanaf nu!!

Landijs en zeeijs

LANDIJS

Kenmerk?

ZEE-IJS

Kenmerk?

• Landijs

• Zee-ijs

• Drijfijs

Landijs

Gletsjer B119

Gletsjers B119

• Een gletsjer begint in een firnbekken: een verzamelplek voor sneeuw hoog in de bergen.
• Firn = korrelige sneeuw.
• Bij een vol firnbekken glijdt een ijstong richting dal.
• Firnbekken + ijstong = gletsjer. 
• Lage snelheid. 
• Een gletsjer is voortdurend in beweging, maar lijkt stil te liggen.  
• Smelt in het dal en is er een gletsjerrivier. 

Landijs/gletsjer

Vroeger ...

... en nu!

Klimaatverandering in koude gebieden B142

Noem 3 verschillen!

Gletsjers ontstaan ...

1. in het laagland
2. in berggebieden
3. in het dal
4. hoog in de bergen

Gletsjers zijn een vorm van ...

1. zee ijs
2. landijs
3. waterijs
4. gemengd ijs

Wat is de snelheid van een gletsjer?

1. 30 tot 40 meter per dag
2. 10 tot 20 meter per week
3. 20 tot 50 meter per week
4. 40 tot 50 meter per jaar

Broeikaseffect

Broeikaseffect in koude gebieden B142

• Arctic greening =meer vegetatie in de koude gebieden.
  
• Voordeel: meer landbouwoppervlak.
• Nadeel:  zeespiegelstijging , landen kunnen overstromen.

Broeikaseffect in droge gebieden B143

• Droge gebieden worden nog droger.
• Meer verdamping.
• Watertekorten.
• Verwoestijning.

Klimaatverandering is het weer gemeten over....

1. 1 jaar
2. 15 jaar
3. 30 jaar
4. 60 jaar

Zonnestralen worden verwarmt door aardoppervlak

Broeikasgassen in de dampkring

Weerkaatsing van zonnestralen

De aarde geeft warmte af aan de atmosfeer

Vastgehouden warmte

effect in koude gebieden

effect in warme gebieden

meer planten

minder planten

minder water

meer water

meer landbouwgrond

minder landbouwgrond

Hoe goed heb je de les begrepen?

😒🙁😐🙂😃

Ik kan in grote lijnen antwoord geven op de volgende leerdoelen:
- weet je wat de kenmerken zijn van de belangrijkste klimaten van de gematigde zone in Europa: Zeeklimaat/ Middellands Zeeklimaat/ Landklimaat/ Toendraklimaat/Hooggebergteklimaat
- weet je wat het verband is tussen klimaat en plantengroei

Ja, moet lukken

Grotendeels

Een beetje

Nee