Thema 4 Evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Evolutie 

H9: Erfelijkheid

Tree of life:

stamboom van al het leven op aarde

Leerdoelen

Je kent verschillende theorieën die het ontstaan van het leven en de soortenrijkdom verklaren
Je kent de uitgangspunten van de neodarwinistische evolutietheorie
Je kunt beschrijven hoe men de evolutie van de mens onderzoekt

Evolutie

Evolutie: Het graduele proces waardoor de huidige diversiteit van en plantaardig en dierlijk leven ontstond uit de vroegste en meest primitieve organismen.

Dit betekent dat de huidige soorten zijn ontstaan uit (gemeenschappelijke) voorouders

Evolutie - tree of life

Aanwijzingen voor evolutie

Rudimentaire organen – (vb palmaris longis)

Aanwijzingen voor evolutie

Vergelijkbare embryonale ontwikkeling van verschillende soorten 

– welke dieren zijn dit?

A      B      C       D        E      F

Aanwijzingen voor evolutie

Vergelijkbare bouw van verschillende soorten

Aanwijzingen voor evolutie

Fossielen

Aanwijzingen voor evolutie

Dezelfde basisstructuren in alle levensvormen (DNA, eiwitten, membranen)

Evolutietheorieën

Creationisme: alle levende 

wezens zijn door God 

geschapen

Evolutietheorieën

Catastrofe theorie (Cuvier, 1768-1832)

Paleontoloog (fossielen onderzoek).

Verklaarde de aanwezigheid van

verschillende soorten in verschillende

aardlagen door catastrofes, steeds opnieuw

ontstaan van leven.

Evolutietheorieën

Lamarckisme (Lamarck,1744-1829)

Verworven eigenschappen tijdens het leven

worden doorgegeven aan de volgende

generatie.

Evolutietheorieën

Darwinisme (Darwin, 1809-1882)

Survival of the fittest en Struggle for life in

boek “On the origin of species“.

Evolutie is een proces waarbij erfelijke

eigenschappen binnen een populatie

veranderen in de loop van de generaties als

gevolg van genetische variatie, voortplanting

en natuurlijke selectie.

Evolutietheorieën

Evolutiotheorie (Wallace , 1823-1913)

Vergelijkbaar met die van Darwin maar hij 

dacht dat er bij de evolutie van de mens wel

ingrijpen van een hoger wezen was geweest.

Natuurlijke selectie

• gunstige genen
• grotere overlevingskans
• voortplantende nakomelingen

Individuen die het beste aangepast zijn aan het milieu hebben 

de grootste overlevingskans

SURVIVAL OF THE FITTEST

Evolutietheorieën

Neodarwinisme 

De theorieën van Mendel (1822-1884) en de ontdekking van

DNA door Watson en Crick (1950) brachten de verklaring voor

de theorieën van Darwin.

Ontstaan lange nek bij giraffes

Lamarck. De giraffe krijgt tijdens zijn leven een langere nek door het strekken van de nek naar hogere blaadjes. 

Darwin. De giraffen met de korte nek gaan dood, zodat er steeds meer giraffen komen met lange nekken (natuurlijke selectie)

• Welk idee is juist? 
• Vooral Darwin! Maar Lamarck ook bleek
    later door ontdekking epigenetica

Lamarck

een andere verklaring (theorie) dan Darwin

Evolutie van de mens

Aan de hand van fossiele vondsten is het ontstaan van de huidige mens te reconstrueren.

Schedelvorm, tanden, vondsten van gereedschappen.

Consensus: moderne mens ontstond 200.000 jaar geleden in Afrika.

BINAS 94B

Evolutie van de mens

Aan de hand van DNA zijn migratiepatronen afgeleid.

Hierbij keek men naar overeenkomsten in haplotype (welke allelen liggen op hetzelfde chromosoom).

Y-chromosoom voor de mannelijke lijn, mitochrondriaal DNA voor de vrouwelijke lijn.

Evolutionaire tijdslijn

Migratie-patronen

Erfelijke tijdlijn

Homo sapiens

De eerste homo sapiens leefde 280.000 tot 350.000 jaar geleden al, stelt onderzoeker Jean-Jacques Hublin op basis van een nieuwe archeologische vondst in Marokko. Hij gaat daarmee in tegen de aanname dat homo sapiens (de moderne mens) 200.000 jaar geleden is ontstaan in Ethiopië: een verschil van tienduizenden jaren. Dat schrijft het Max Planck Instituut voor Evolutionaire Antropologie in Leipzig in het wetenschappelijk tijdschrift Nature

darwin vs Lamarc

Deze renners worden door veel trainen fit, maar zij kunnen deze fitheid niet doorgeven aan hun kinderen

Visie Jean-Baptiste Lamarck (1744-1829)

Als een organisme tijdens het leven verandert om zich aan te passen aan zijn omgeving, worden die veranderingen doorgegeven aan zijn nakomelingen. Hij zei dat verandering wordt aangebracht door wat de organismen willen of nodig hebben. Lamarck zei ook dat lichaamsdelen die niet worden gebruikt, zoals de menselijke appendix en kleine tenen, geleidelijk aan verdwijnen. Lamarck geloofde ook dat evolutie plaatsvindt volgens een vooraf bepaald plan en dat de resultaten al zijn vastgesteld

Visie Charles Darwin (1809-1882) 

Hij zei dat organismen, zelfs van dezelfde soort, allemaal verschillend zijn en dat degenen die toevallig variaties hebben die hen helpen om te overleven in hun omgeving, overleven en meer nakomelingen hebben. De nakomelingen worden geboren met de nuttige eigenschappen van hun ouders, en terwijl ze zich voortplanten, vormen mensen met die eigenschap meer van de populatie. Andere individuals, die niet zo goed zijn aangepast, sterven af. Darwin geloofde ook dat evolutie niet gebeurt volgens een of ander plan

Haplotype = allelen cominatie op 1 chromosoom

Y-chromosomaal

mitochondriaal DNA

Neo-Darwinisme

Evolutietheorie wordt onderbouwd door 3 belangrijke feiten/bewijzen:

1. Variatie in erfelijke eigenschappen
2. Natuurlijke selectie
3. Soortvorming door isolatie

Variatie in het genotype

1. Geslachtelijke voortplanting

nieuwe paren/recombinaties van bestaande genen/eigenschappen

2. Mutaties

Begrippen 7.1

creationisme, evolutie, paleontologie, fossielen, catastrofetheorie, evolutietheorie, selectiedruk, overlevingskansen, 'the struggle for life', 'the survival of the fittest', neodarwinistische evolutietheorie, bipedie, 'out of africa'-hypothese, migratiepatronen, haplogroep, Y-chromosomale Adam, mitochondriale Eva