H5 Thema 3 B5 Gezonde voeding

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Thema 3 

Vertering

B5

Gezonde voeding

https:

Hoeveel procent heb je gescoord?

Lesprogramma B5

• Herhalen B4
• Leerdoelen  B5 (2 minuten)

• Uitleg B5 

• Maak opdracht 63 t/m 70 (10 minuten)

• Lesafsluiter B5 (5 minuten)

• Oefen de Flitskaarten en maak Test Jezelf

Eerder klaar? Lees en maak Context Leefwereld 'Werken aan eten'

Leerdoel B5

10.5.1 Je kunt aangeven wat verantwoorde voeding is. 

10.5.2 Je kunt aangeven wat de gezondheidsrisico’s zijn van ongezonde of te veel voeding.

De schijf van vijf

In verschillende landen hebben ze andere systemen. De Nederlandse schijf van vijf is slechts één van de vele varianten. De schijf is geen wet, maar wel een handig middel.

Wat weet jij al van de schijf van vijf?

  

De vijf adviezen voor gezonde voeding

1. Veel groente en fruit (groen): 250 gram 

    groente en 2 stuks fruit --> vooral vitaminen
2. Zachte en vloeibare vetten (geel): 

     onverzadigd vet --> vooral vetten
3. Meer plantaardig, minder vlees (roze): goed 

     voor jou en milieu --> vooral eiwitten

4. Vooral volkoren (oranje): bij voldoende 

     minder kans op ziekten --> vooral        

     koolhydraten
5. Dorstlessers zonder suiker (blauw): 1,5 liter 

     vocht --> vooral water

Nog een paar aanvullingen...

• Vezels zitten vooral in vak groen en oranje
  

• Niet te veel en niet te vaak!!
  

In de Schijf van Vijf staan geen producten met te veel zout, suiker of verzadigd vet, of met weinig vezel. Je kunt hier prima af en toe iets van nemen, maar niet te veel en niet te vaak.

Verleidingen

• Veel voedingsmiddelen met veel kleurstoffen, smaakstoffen, geurstoffen, suiker, verzadigd vet, zout en weinig mineralen, vitamines en vezels 
• Mensen vinden dat lekker en zijn daardoor geneigd er veel van te eten of te drinken
• Overal verkrijgbaar
• Zorgt voor welvaartsziekten als obesitas, diabetes type 2 en hart- en vaatziekten

biologiepagina.nl

Karin zegt: Verzadigde vetten zijn gezonder dan onverzadigde vetten
Waar of niet waar?

1. Waar
2. Niet Waar

In welke vak van de schijf van vijf zit veel zetmeel?

1. Vak 1 (groente en fruit)
2. Vak 2 (brood, aardappelen, pasta, etc)
3. Water
4. Vak 4 (Zuivel, noten, vis en vlees)

Hoe zorg je voor een gezond dieet volgens de schijf van vijf?

1. Eet elke dag uit elk vak iets
2. Eet alleen groente en fruit
3. Eet weinig gezonde dingen

Wat zijn nog drie adviezen voor gezonde voeding?

1. Eet veel en beweeg niet + eet veel groente, fruit en volkoren brood + eet minder onverzadigd vet
2. Eet weinig groente, fruit en volkoren brood + eet minder verzadigd vet + drink veel drank met suiker
3. Eet niet te veel en beweeg weinig + drink dorstlessers zonder suiker + eet veel groente, fruit en volkoren brood
4. Eet uit elke schijf van de schijf van vijf + eet veel groente, fruit en volkoren brood + eet minder verzadigd vet

Hoe heet de extra stof in het oranje vak van brood, graanproducten en aardappelen en in het groene vak van groente en fruit.

Wat is de functie van suikers?

1. Bouwstof
2. Reservestof
3. Brandstof
4. Alle drie de opties

Wanneer word je dik van suiker?

1. Als je deze als reservestof gebruikt i.p.v. brandstof
2. Als je deze als brandstof gebruikt
3. Als je deze als bouwstof gebruikt
4. Als je suiker eet

Welke twee voedingsstoffen zorgen vooral voor de kcal op de etiketten?

Waarom is een zoutarm dieet beter dan een zoutloos dieet?

1. Minder zout is gezond, maar zout is wel belangrijk
2. Zoutarm is helemaal niet beter
3. Een zoutloos dieet bestaat niet
4. Zoutarm betekent meer zout

Energie

• Gemeten in kilojoule (kJ) of kilocalorie (kcal)
• 1 kcal = 4,2 kJ 
• Afhankelijk van geslacht, lichaamsgrootte, lichamelijke inspanning en leeftijd 
• Gemiddeld jongens meer nodig dan meisjes
• Groei zorgt voor toename energiebehoefte

Body Mass Index (BMI)

Meting gezond gewicht:

• Naast BMI ook buikomvang belangrijk
• Vooral vet in en rond buik nadelig (hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk, diabetes type 2 en kanker)
• Afvallen en aankomen  

Gewicht

• Gewicht gelijk als de hoeveelheid energie die je opneemt gelijk is als de hoeveelheid die je verbruikt 
• Bij meer inname wordt een deel van je voedingsstoffen opgeslagen in de vorm van vet
• Bij minder inname dan nodig, gebruik je de reservestoffen
• Erfelijk: iedereen is anders gebouwd (zwaardere bouw, stofwisseling, dikte onderhuidse vetlaag)

Ondergewicht

• Te laag lichaamsgewicht is ook niet gezond, want tekort aan voedingsstoffen
•  Lichaam gebruikt dan reservestoffen uit vet- en spierweefsel
• Spieren worden afgebroken
• Sneller ziek en lusteloos en moe voelen
• Kans op botbreuken wanneer ondergewicht lang aanhoudt
• Veroorzaakt door ondervoeding                te weinig voedsel/energie of te weinig voedingsstoffen (vooral eiwitten) maar ook door junkfood (erg weinig voedingsstoffen)

Cholesterol

• Belangrijke bouwstof
• Vetten in je bloed in lipoproteïnen vervoerd
• LDL (lage dichtheid lipoproteïne) en HDL (hoge dichtheid lipoproteïne)
• LDL vervoert cholesterol naar de lever, bijnieren, eierstokken of teelballen
• Hoog LDL-gehalte is ongunstig
• Kan zich afzetten tegen beschadigingen aan binnenwand van bloedvaten (door roken, verhoogde bloeddruk of ouderdom)

Cholesterol-HDL-ratio

• HDL neemt LDL-cholesterol uit het bloed op en voert het af naar de lever, waar het wordt afgebroken en via gal wordt uitgescheiden 
• HDL verlaagt zo de LDL-gehalte in het bloed en voorkomt afzetting of breekt de afzetting zelfs af
• Hoog HDL-gehalte is dus gunstig
• Verzadigde vetzuren zorgen voor toename LDL, onverzadigde voor toename HDL
• Totale cholesterolgehalte / HDL-cholesterolgehalte (<5 mmol/l)

Voedsel en milieu

1. Eet minder vlees: kies vaker peulvruchten en noten 
2. Verspil zo min mogelijk voedsel
3. Eet genoeg en niet te veel snacks en snoep
4. Drink vooral kraanwater, thee en koffie
5. Eet voldoende zuivel en kaas, maar niet meer dan nodig
6. Kies seizoensproducten en let op herkomst
7. Kies voor duurzaamheidskeurmerken 

Maak opdracht 66 t/m 70

Klaar?

Check of je de leerdoelen hebt gehaald met de flitskaarten en Test Jezelf

Klaar?

Lees de context 'Werken aan eten' en maak de 

opdrachten 71 t/m 74

Lesafsluiter B5

10.5.1 Je kunt aangeven wat verantwoorde voeding is.

10.5.2 Je kunt aangeven wat de gezondheidsrisico’s zijn van ongezonde of te veel voeding.

Oefentoets Thema 3

biologiepagina.nl

Wat was je procentuele score?

Nog wat examenvragen

biologiepagina.nl

Wat oudere examenvragen

biologiepagina.nl

Extra stof

Conserveringsmethoden