Basisbegrippen observeren, signaleren en rapporteren

• Maatschappelijke zorg
• MBO
• Studiejaar 3,4

Module observeren, signaleren en rapporteren

Basisbegrippen observeren, signaleren en rapporteren

Doel

Je bent bekend met de basisbegrippen behorende bij het thema observeren, signaleren en rapporteren zoals: 

• Waarnemen
  
• Signaleren 
  
• Observeren
  
• Interpreteren
  
• Objectief – subjectief 
  
• Valkuilen in het observeren
  
• Analyseren
  

Waarnemen doe je altijd

1. Waar
2. Niet waar

Waarnemen

• Opnemen van prikkels die op je af komen. Dit doe je altijd, de gehele dag door.
  
• Je gebruikt je zintuigen om je informatie te verzamelen in de hersenen, die geven er betekenis aan.
  
• Veelal onbewust, met het grootste deel van de informatie doe je niets.
  
• Tijdens je werk is het belangrijk om bewust waar te nemen; kijken naar wat er met de cliënt/ groep gebeurt en hierop je begeleiding aan te passen.
  

Wat neem jij waar?

Signaleren

Het opmerken van bijzonderheden in gedrag noem je signaleren. 

Binnen je toekomstige beroep is dit een belangrijke vaardigheid. 

Je signaleert en speelt vervolgens in op het door jou gesignaleerde gedrag.

Interpreteren

Betekenis geven aan verzamelde informatie =  interpreteren. Vervolgens handel je hiernaar.

Hoe interpreteer jij?

Sem brengt bloemen voor je mee.

1. Hij heeft iets goed te maken
2. Hij houdt van mij
3. Ik verdien altijd bloemen
4. Anders

Observeren

Observeren = doelgericht kijken 

Wanneer je observeert, bedenk je vooraf waarnaar je gaat kijken. 

Observeren

Waarnemen doe je altijd, observeren in bijzondere situaties. 

Observeren doe je doelgericht, volgens een bepaalde methode. Je observeert feitelijke (concreet waarneembaar gedrag) informatie, verkregen door je zintuigen aan de hand van een stappenplan. Hierin staat onder andere; 

• Doel van de observatie
  
• Wie, wat, waar en wanneer je gaat observeren
  

Observeren gaat altijd over gedrag 

Observeren doe je zonder te interpreteren (je kijkt dus alleen naar de feiten) . Jouw waarden, normen, ervaringen en kennis kleuren jouw observatie. Van belang is dat je zoveel mogelijk waardevrij en zonder oordeel kunt kijken naar de cliënt. 

Factoren die de observatie kunnen beïnvloeden

Persoonlijke factoren: Vooroordelen / stemming / relatie met degene die je observeert

Gezondheid van de cliënt: Ziekte

Veranderingen in de werksituatie: Onvoorziene situaties

Verandering in de omgeving: In hoeverre is de situatie veilig en goed ingericht voor de cliënt?

Gebeurtenissen en sfeer in de groep: Wat speelt er op het moment van de observatie?

Objectief of subjectief?

Objectief > op feiten gebaseerd iemand wordt niet beïnvloed door gevoel, mening of vooroordeel

Subjectief > op eigen mening gebaseerd, iemand wordt beïnvloed door gevoel, mening of vooroordeel (partijdig, bevooroordeeld)

Manieren om je observatie zo objectief mogelijk te maken

• Observeer met meerdere collega’s, ook van andere disciplines.
  
• Vraag zo mogelijk bij de cliënt na of je observatie klopt.
  
• Check bij anderen of je observatie klopt.
  
• Herhaal de observatie.
  
• Als je goed wilt observeren, dan kun je niet tegelijkertijd ook zorg verlenen. Het heeft de voorkeur dat één medewerker de zorg verleent en de andere medewerker observeert.

Is het objectief of subjectief?

Hij reageerde angstig op het geluid.

1. Objectief
2. Subjectief

Is het objectief of subjectief?

Stef bewoog hevig met zijn armen toen de taxibusjes aankwamen.

1. Objectief
2. Subjectief

Valkuilen tijdens de observatie

De eerste indruk

Halo-effect: Het positief waarderen van de ander op basis van één positieve eigenschap 

Horn-effect: Het negatief waarderen van de ander op basis van één negatieve eigenschap

Selffulfilling prophecy: een aanname (deze kan positief of negatief zijn) en omdat je hierin gelooft en naar handelt, komt deze nog uit ook. 

Jouw aanwezigheid beïnvloed het gedrag

Analyseren

De opgedane gegevens ga je analyseren; je legt verbanden tussen de gegevens die je hebt verzameld. Wanneer je verbanden legt, kun je een ander beeld krijgen van een situatie

Lekker aan de slag

Jullie hebben de basisbegrippen nu één keer voorbij horen komen.

Ga nu aan de slag met de leeractiviteit:

Groepsopdracht: Observeren