Spelling 4.9 les 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Lezen in je leesboek/
aan je mindmap/
aan je presentatie 

Spelling 4.9

Wat gaan we leren?

Leestekens 

• accent (aigu: cliché, grave: barrière, circonflexe: enquête) 
• trema (ruïne)
• apostrof (dennis' rugzak, 's avonds)
• weglatingsstreepje (huis-, tuin- en keukenartikelen, dinsdagochtend en -avond.) 
• koppelteken (90-jarige, woon-werkverkeer)

Spelling 4.9

OPDRACHT
Bedenk bij elk leesteken nog drie voorbeelden en probeer te omschrijven wanneer je dit leesteken gebruikt (wat is de regel?)
Zo meteen moet iedereen hier iets over kunnen zeggen.

• accent (aigu: cliché, grave: barrière, circonflexe: enquête) 
• trema (ruïne, beïnvloeden)
• apostrof (dennis' rugzak, 's avonds)
• weglatingsstreepje (huis-, tuin- en keukenartikelen, dinsdagochtend en -avond.) 
• koppelteken (90-jarige, woon-werkverkeer)

Spelling 4.9 leestekens: accent

Spelling 4.9 leestekens: accent

 Een accent zorgt ervoor dat je een woord op de juiste manier leest en uitspreekt: café, crème, hé!
We gebruiken in het Nederlands drie accenttekens.
accent aigu (streepje naar rechts)   cliché
accent grave (streepje naar links)    barrière, hè?
accent circonflexe (dakje)                    enquête
Let op.
Het accent aigu gebruiken we ook om nadruk te leggen op woorden.
Deze shampoo is hét middel om van uw roos af te komen!
Heb ik echt álles ingepakt? Kom ik jou alwéér tegen!

Spelling 4.9 leestekens: trema

Spelling 4.9 leestekens: trema

Een trema gebruik je:

als je in één woord twee klinkers niet als één klank mag lezen

ruïne, vacuüm, beïnvloeden, havoër

in het meervoud van zelfstandige naamwoorden die eindigen op -ee of -ie

idee – ideeën, ree – reeën, categorie – categorieën, kolonie – koloniën

Let op.

Je schrijft het trema op de plek waar de nieuwe lettergreep begint. ideëen

Spelling 4.9 leestekens: aprostrof

Spelling 4.9 leestekens: aprostrof

Een apostrof gebruik je:

als een of meer letters zijn weggelaten

Ik heb ‘m nog in ’t buurthuis in A’dam gezien.

’s Avonds kwam hij niet thuis.

bij bezitsaanduiding van woorden die eindigen op een s-klank of een lange klinker die je met één letter schrijft.

Dennis’ rugzak, Max’ fiets, Anna’s puntenslijper, Gaby’s huiswerk

na cijfers, afkortingen en afleidingen

vmbo’er, A4’tje, tv’s

Let op.

Staat de apostrof aan het begin van de zin, dan begint het volgende woord met een hoofdletter.

Spelling 4.9 leestekens: weglatingsstreepje

Spelling 4.9 leestekens: weglatingsstreepje

 Soms staan in een zin twee samenstellingen naast elkaar met daarin hetzelfde woord. Je kunt dan het woord dat wordt herhaald, weglaten. Op die plaats schrijf je een weglatingsstreepje.

Dinsdagochtend en -avond, land- en tuinbouw

Spelling 4.9 leestekens: koppelteken

Spelling 4.9 leestekens: koppelteken

 Een koppelteken is een klein streepje dat woorden met elkaar verbindt. We plaatsen een koppelteksten in samenstellingen die anders verkeerd gelezen kunnen worden: zo-even, stage-uren, radio-omroep, na-apen, gala-avond.

Let op.

Is het woord géén samenstelling, dan gebruik je het trema om te voorkomen dat je het woord verkeerd uitspreekt: patiënt, reünie.

Spelling 4.9 leestekens: koppelteken

Ook gebruik je een koppelteken:

• in aardrijkskundige namen met een extra plaatstoevoeging
  Noord-Brabant, Zuid-Amerika, Midden-Nederland
• in samenstellingen met cijfers, letters en andere tekens
  €-teken, vmbo-leerling, 90-jarige, tbs-kliniek
• bij dubbele achternamen
  Hannie Werters-van de Hoek
• bij een dubbele functie, rang of titel
  assistent-bedrijfsleider, minister-president
• in samenstellingen waarvan de delen gelijkwaardig zijn (ze kunnen van plek wisselen)
  woon-werkverkeer, haat-liefdeverhouding
• in combinaties van niet-, non-, ex- en oud- plus een zelfstandig naamwoord
  niet-roker, non-stop, ex-collega, oud-medewerker
• in een vaste woordgroep die samen één begrip vormt
  pijl-en-boog, kant-en-klaar, staakt-het-vuren

Spelling 4.9 oefenen

Huiswerk van donderdag en vrijdag samen:

Maak opdracht 7, 8  en 9-3 en 1b van spelling 4.9.

Klaar? Maak de test jezelf van 4.9