Klas 3: herhalen grammatica (zinsdelen)

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Herhaling Grammatica - zinsontleding herhalen

De vaste volgorde...

1 • Persoonsvorm 

2 • / Zinsdelen / 

3 • Werkwoordelijk gezegde

4 • Onderwerp  

5 • Lijdend voorwerp 

6 • Meewerkend voorwerp 

7 • Bijwoordelijke bepaling

Persoonsvorm (PV) - Onderstrepen

•  Maak de zin vragend > de PV komt vooraan.
  Lukt dat niet?
  Zet de zin in een andere tijd of verander de zin van enkelvoud naar meervoud. Het werkwoord dat verandert is de PV

De leerlingen zitten luisterend in de klas.

Onze schriften moesten wij ook afstaan aan onze docent.
(PV=?)

1. onze schriften
2. moesten
3. wij
4. afstaan

Wie van jullie is z'n boek vergeten?
(PV=?)

1. wie
2. is
3. z'n
4. vergeten

 / Zinsdelen /

• pv is één zinsdeel.
• alles voor pv is één zinsdeel.
• alles wat je vóór pv kunt zetten is één zinsdeel.
• ww horen bij elkaar in één zinsdeel, behalve pv.

De leerlingen / zouden / luisterend / in de klas / moeten zitten.

Verdeel de zin in zinsdelen. Hoeveel zinsdelen heeft deze zin?
Renzo schrijft graag elke dag een gedicht voor Nina.

1. 3
2. 5
3. 4
4. 6

Helaas had ik een aanrijding met de stoeprand niet kunnen voorkomen.
(wat is een goed zinsdeel=?)

1. / een aanrijding / met de stoeprand /
2. / een aanrijding met de stoeprand /

Helaas had ik een aanrijding met de stoeprand niet kunnen voorkomen.
(wat is een goed zinsdeel=?)

1. / kunnen voorkomen /
2. / kunnen / voorkomen /

Werkwoordelijk gezegde

alle ww horen in het WG, óók PV!

         O                        WG                                                             WG

De leerlingen / zouden / luisterend / in de klas / kunnen zitten.

• Luisteren is geen werkwoord in deze zin.

Ik had haar de juiste informatie
kunnen verstrekken.
(wg=?)

1. had
2. kunnen verstrekken
3. had kunnen verstrekken

Onderwerp 

• wie / wat + PV (wie of wat doet het in de zin?)
• Onderwerp staat (bijna) altijd naast persoonsvorm.
• Is PV enkelvoud, dan is O ook enkelvoud (en andersom).

     

          O

De leerlingen / zitten / luisterend / in de klas.

De toets zullen de leerlingen goed maken.
(onderwerp=?)

1. De toets
2. de leerlingen

Ik heb haar de juiste informatie verstrekt.
(onderwerp=?)

1. de juiste informatie
2. haar
3. ik
4. heb

Lijdend voorwerp

Wie / wat + gezegde + o

       O     WG                                 LV                          WG

• Ik / kan / de leerling / een goed cijfer / geven*.

                                     Iets geven* => een goed cijfer (is LV)

            O                           WG                                                LV               WG

• De leerlingen / zullen / volgende week / de toets / krijgen*. 

                   wie/wat  zullen de leerlingen krijgen => de toets (is LV)

Ik had haar de juiste informatie
kunnen geven.
(LV=?)

1. haar
2. de juiste informatie
3. ik
4. informatie

Meewerkend voorwerp

aan / voor iemand + werkwoord 

       O    WG     MV                        LV                            WG

• Ik / kan / de leerling / een goed cijfer / geven*. 

                   Aan iemand iets geven* => (aan) de leerling (is mv)

            O                   WG                MV                                   LV                  WG

• De leerling / zal / voor het zieke meisje / een kaart / kopen*. 

         Voor iemand iets kopen* => voor het zieke meisje (is mv)         

Ik had aan hem het nieuwe spel
kunnen lenen.
(MV=?)

1. hem
2. het nieuwe spel
3. ik
4. aan hem

Bijwoordelijke bepaling

• Deze geven extra info over plaats, tijd, hoe, waar etc.
• Er kunnen meerdere BWB'en in de zin staan.
• Tussen verschillende BWB'en zet je een zinsdeelstreep.

         

                                                Wanneer?     Hoe?           Waar?

   O                            WG       BWB            BWB             BWB

De leerlingen / zaten/ gisteren / luisterend / in de klas.

Helaas kon ik gisteren een aanrijding niet voorkomen.
(bwb'en =?)

1. helaas
2. gisteren, niet
3. helaas, niet
4. helaas, gisteren, niet

Dus gebruik de vaste volgorde bij ontleden...

• Persoonsvorm - Zet de zin in een andere tijd of verander het getal.                                                         (meervoud naar enkelvoud of andersom)
• / Zinsdelen / - Alles voor pv is één deel.
  

                              - Ook alles wat je voor pv kunt zetten is één deel.

                              - De andere werkwoorden komen bij elkaar in één deel.

• WG - Alle ww in de zin = het wg. (Vergeet pv niet!)

                        

en verder...

• Onderwerp - wie / wat + PV?
  Het onderwerp staat (bijna) altijd naast de pv.
  
  

• Lv (iets + zww* of  wie / wat + wg + O) - Een lv staat niet altijd in de zin!
  

en als laatste...

• Mv (aan / voor iemand) - Dit is altijd een ontvangende partij (meestal persoon / personen)

                                                        - Dit kan ook zonder een lv in de zin voorkomen! 
                                                        - Een MV staat niet altijd in de zin.

                                                   

• Bwb                           - Plaats, tijd, richting, hoe iets gebeurt, …
  

                                           - Er kunnen meerdere BWB’en in een zin voorkomen.