HA1: Grammatica: bijwoordelijke bepaling

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Grammatica zinsdelen

Bijwoordelijke bepaling

doel van de les:

Ik weet wat een bwb is

Ik kan een bwb in de zin aanwijzen

Ik kan de pv, wg, ow, lv en mw in de zin aanwijzen

Zinsdelen

Een zin bestaat uit verschillende zinsdelen.

Een zinsdeel is één woord of een groepje woorden die bij elkaar horen:

Jan | heeft | vorige week | een film | gekeken.

De persoonsvorm vinden: 3 manieren

Jan | heeft | vorige week | een film | gekeken.

1. Vraag maken: Heeft Jan vorige week een film gekeken?

2. Getal veranderen: Wij hebben vorige week een film gekeken.

3. Tijd veranderen: Jan had vorige week een film gekeken

Het onderwerp vinden

Jan | heeft | vorige week | een film | gekeken.

Stel de vraag: Wie/Wat + persoonsvorm?: 

Wie heeft vorige week een film gekeken? > Jan

Jan is het onderwerp.

Zinsdelen

Het onderwerp [ow] en de persoonsvorm [pv] zijn zinsdelen.

Jan | heeft | vorige week | een film | gekeken.

ow  |   pv    | vorige week | een film | gekeken.

Het werkwoordelijk gezegde [wg] is ook een zinsdeel.

Werkwoordelijk gezegde [wg]

Het werkwoordelijk gezegde [wg] is een zinsdeel dat:

1. bestaat uit ALLE werkwoorden in de zin: heeft + gekeken
2. zegt wat het onderwerp DOET:  (Jan) heeft gekeken

Jan | heeft | vorige week | een film | gekeken.

ow  |   pv    | vorige week | een film | gekeken.
                   Jan |   wg   | vorige week | een film  |     wg    .                            

Werkwoordelijk gezegde [wg]

 'in/uit/op' KAN ook ook bij het werkwoordelijk gezegde horen

  Ik | sta | elke dag | om 7 uur | op.

ow | pv | elke dag  | om 7 uur | op.

             Ik | wg | elke dag | om 7 uur | wg.         

1. bestaat uit ALLE werkwoorden in de zin: sta + op (opstaan)

2. zegt wat het onderwerp DOET: (Ik) sta op                       

Werkwoordelijk gezegde [wg]

 'in/uit/op' KAN ook ook bij het werkwoordelijk gezegde horen
Maar niet altijd!

        Ik | heb | op de tafel | geschreven.

     ow |  pv  | op de tafel  | geschreven

  Ik |  wg  | op de tafel | wg.         

1. bestaat uit ALLE werkwoorden in de zin: heb + geschreven

    2. zegt wat het onderwerp DOET: (Ik) heb geschreven                      

Werkwoordelijk gezegde [wg]

 'te' hoort ook bij het werkwoordelijk gezegde [wg] 

Mijn zusjes | zitten | hun huiswerk | te maken.

         ow      |   pv     | hun huiswerk | te maken.
     Mijn zusjes   |   wg   | hun huiswerk |       wg   .         

1. bestaat uit ALLE werkwoorden in de zin: zitten + te + maken

2. zegt wat het onderwerp DOET: (Mijn zusjes) zitten te maken                        

Werkwoordelijk gezegde [wg]

 'aan het' hoort ook bij het werkwoordelijk gezegde [wg] 

De hond | is | met de katten | aan het spelen.

       ow     | pv | met de katten | aan het spelen.
  De hond | wg | met de katten |   wg                 .    

1. bestaat uit ALLE werkwoorden in de zin: is + aan het + spelen

2. zegt wat het onderwerp DOET: (De hond) is aan het spelen                        

Lijdend voorwerp (LV)

Grammatica - zinsdelen

Het lijdend voorwerp (LV) is de persoon die iets overkomt of het onderwerp dat iets ondergaat.

Hoe vind je het LV?

Wat (of wie) + werkwoordelijk gezegde + onderwerp?

Tip: een lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel

Lijdend voorwerp

Grammatica - zinsdelen

Max en Lenah | kopen | vier kratten Coca-Cola.

1. PV = kopen

2. Strepen zetten
3. OW = Max en Lenah

4. WG = kopen

5. LV = ?

Jan gaf de toets aan de leraar.

Wat is 'Jan'?

1. meewerkend voorwerp
2. lijdend voorwerp
3. onderwerp
4. meewerkend voorwerp

Bijwoordelijke bepaling

Geeft antwoord op de volgende vragen: 

waar, wanneer, waarom, waarmee, waardoor, hoe en hoeveel.

Bijwoordelijke bepaling

We noemen de bijwoordelijke bepaling ook wel de ‘prullenbak’. Alles wat je overhoudt na het benoemen, noem je bwb.

Bijwoordelijke bepaling

Benoem eerst de PV, 

gezegde, OW, LV, MV.

Je mag pas als laatste de bijwoordelijke bepalingen gaan benoemen!

Lees de volgende zin:

Lange mensen wensen graag meer beenruimte in het vliegtuig

Bovenstaande zin gaan we ontleden

pv:
Lange mensen wensen graag meer beenruimte in het vliegtuig

wg:
Lange mensen wensen graag meer beenruimte in het vliegtuig

ow:
Lange mensen wensen graag meer beenruimte in het vliegtuig

lv:
Lange mensen wensen graag meer beenruimte in het vliegtuig

mv:
Lange mensen wensen graag meer beenruimte in het vliegtuig

bwb:
Lange mensen wensen graag meer beenruimte in het vliegtuig

Extra uitleg

Bekijk de uitleg op Cambiumned.
Klik door naar de volgende dia.

www.cambiumned.nl

even oefenen

Zoek bwb uit deze zin:
In al die jaren heeft de auto hetzelfde uiterlijk gehad.

1. in al die jaren
2. hetzelfde uiterlijk
3. de auto
4. hetzelfde

Je wenst tijdens het kerstmenu iedereen
smakelijk eten.

Tijdens het kerstmenu=

1. ow
2. lv
3. mw
4. bwb

In een zin kan maar één BWB voorkomen

1. Waar
2. niet waar

Ik snap hoe ik een BWB in
een zin kan vinden.

1. ja
2. nee
3. bijna

Oefenen

Maak de volgende oefeningen om te oefenen met de bijwoordelijke bepaling.
Klik door naar de volgende dia.

www.jufmelis.nl

www.jufmelis.nl

www.cambiumned.nl

www.cambiumned.nl