Zorg & Technologie & Ethiek

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Zorg en technologie & Ethiek

Yvonne Weening

Wat is voor ons zorgtechnologie?

Geef per technologie of hulpmiddel aan of het volgens jou om zorgtechnologie gaat. 

Robots in de zorg is...

1. Wel zorgtechnologie
2. Geen zorgtechnologie

Bij zorgtechnologie denkt men eigenlijk meteen aan robots die in de zorg ingezet kunnen worden. De verwachtingen van wat deze robots zouden kunnen zijn hoog gespannen. Maar terughoudendheid is er ook. Maken robots 'warme zorg' mogelijk? 

Een tillift is...

1. Wel zorgtechnologie
2. Geen zorgtechnologie

Sommige mensen zien dit ook als zorgtechnologie. Tilliften worden immers steeds 'technischer'. Ken je de tillift waar een elektromotor in zit? Die zorgt ervoor dat het voor de zorgverlener minder belastend is om de lift te duwen. Het kan beiden waar zijn. 

Apps zijn...

1. Wel zorgtechnologie
2. Geen zorgtechnologie

Het inzetten van apps, bijvoorbeeld om gezond gedrag te monitoren, wordt gezien als e- Health (en daarmee dan ook als zorgtechnologie). En er komen steeds meer nieuwe apps. De kunst zal zijn om in die hoeveelheid de juiste en betrouwbare apps te vinden. Wist je dat er verschillende partijen zijn die proberen om tot een keurmerk te komen voor niet medische apps? Zoek bijvoorbeeld eens informatie op over de GGD appstore of de KNMG app checker.

Wanneer een app wordt gezien als een medisch hulpmiddel, gelden er strengere eisen waar de app aan moet voldoen. Deze apps moeten gecertificeerd worden.

Verder kan een app heel ergens anders voor bedoeld zijn door de ontwikkelaar, maar toch voor een zorg gerelateerd proces/doel ingezet worden.

Digitale zorg is...

1. Wel zorgtechnologie
2. Geen zorgtechnologie

Digitale zorg is wel zorgtechnologie. Wanneer het gaat om digitale zorg, hebben veel mensen het vaak over het begrip e-Health. Je kunt denken aan zorg op afstand en online een afspraak maken bij je huisarts. 

Een patiëntenportaal is ...

1. Wel zorgtechnologie
2. Geen zorgtechnologie

Het patiëntenportaal valt onder e-Health. Door ICT in te zetten kun je, in dit geval, tijd- en plaatsonafhankelijk jouw dossier inzien. Handig of niet handig? Daar komen we later nog op terug. 

Domotica is...

1. Wel zorgtechnologie
2. Geen zorgtechnologie

Met domotica wordt steeds meer 'huisautomatisering' bedoeld. Technologische toepassingen die je inzet om handelingen in je huis automatisch te laten doen. Omdat je het zo hebt ingesteld, of omdat je vanaf je telefoon je hele huis kunt 'bedienen'. In de zorg wordt soms nog gesproken over zorgdomotica. Het gaat dan om technologische toepassingen die binnen de instelling toegepast worden.  

Definitie zorgtechnologie

Zorgtechnologie is de toepassing van kennis en vaardigheden in de vorm van apparaten, procedures of systemen, ontwikkeld om een gezondheidsprobleem op te lossen en/of de kwaliteit van leven te verbeteren. 

Bron: WHO 2007

Impact van zorgtechnologie

• Technologische toepassingen beïnvloeden het zorgproces. 
• De toepassingen zorgen er voor dat in het zorgproces   dingen kunnen gaan veranderen. 
• Ze beïnvloeden het handelen van zorgverleners en cliënten,   ze doen iets met de relatie tussen deze twee groepen. Soms   zal die invloed klein zijn, een andere keer groot.

Wat versta jij onder ethiek?

"Ethiek is nadenken over goed handelen. Centraal staat de vraag wat goed is om te doen in concrete situaties. Het reflecteren, het voeren van een gesprek en het wikken en wegen heeft altijd betrekking op het handelen in de praktijk". Praktische vragen zijn het startpunt. Het nadenken hierover is niet voorbehouden aan professionals of ethici. Iedereen zou zich moeten afvragen wat juist is om te doen. Ethiek raakt ons allemaal. 

Focus op cliëntgerichte zorg

• Met als doel het bevorderen van de eigen regie en het langer thuis   kunnen blijven wonen. 
• Technologie en hulpmiddelen kunnen daarin ondersteunend zijn. 
• De inzet hiervan moet passend zijn in specifieke situaties: Wat voegt het   toe? Wat lost het op? Hoe is het helpend? 
• Een ethische reflectie is dan ook altijd nodig om tot een goede afweging   te komen.
  
• In dit alles neem je altijd ook jezelf mee. Wat is voor jou goede zorg?  wat   zijn belangrijke waarden zijn voor jou? 

Welke waarden zijn voor jou belangrijk?

Veel mensen hebben nagedacht over wat goede zorg is. 

Zij hebben nagedacht over wat voor hen de waarden zijn die ze daarin belangrijk vinden. 

Waarden zijn opvattingen over wat men wenselijk vindt. 

In dit geval wat mensen zelf wenselijk vinden wanneer het gaat om goede zorg.  

Welke waarden zijn voor jou belangrijk?

Vriendelijkheid

Deskundigheid

Bescherming

Authenticiteit / echtheid

Verantwoordelijkheid

Betrouwbaarheid. Je doet wat je zegt

Aandacht

Eigen regie van de zorgvrager

Zorg op maat

Empathie

Misschien vond je het lastig om de waarden te 'scoren'. Vind je alles belangrijk of merk je dat je de ene waarde meer belangrijk vindt dan een andere waarde. Wat voor iedereen goede zorg is, is heel verschillend. De waarden die daarin belangrijk zijn dus ook. Wanneer het gaat om goede zorg, kan voor de een de ene waarde heel belangrijk zijn en voor een ander niet. En wat is dan het meest belangrijk? Dat wat jij als zorgverlener belangrijk vindt? Dat wat de zorgontvanger belangrijk vindt? Het is goed om daar met elkaar over in gesprek te gaan.

Dilemma's

Casus Henk

Henk is een persoonlijk begeleider bij Elver. 's Nachts gaan veel van zijn cliënten dolen met het gevaar dat ze vallen. Henk zoekt naar een middel om valincidenten te voorkomen. Helaas is er onvoldoende personeel om 's nachts op diverse plekken in het pand aanwezig te zijn. Henk overweegt een Momo BedSense. Dat is een sensor in de vorm van een bedplaat die op borsthoogte onder het matras wordt geplaatst. Door middel van druksensoren en bewegingssensoren in de plaat krijgt de zorgmedewerker informatie in een smartphone-app over wie in bed ligt, wie er op de bedrand zit, uit bed is, wie onrustig is en bij wie een wisselligging moet worden uitgevoerd. Naast een overzicht voor de nachtzorg heeft de bedsensor nog meer mogelijkheden. Zo bevat de applicatie een dag- of weekoverzicht, waarin informatie staat over de nachtrust van een langere periode. Deze overzichten kunnen door behandelaren worden gebruikt en geanalyseerd om gericht te adviseren over interventies.

Enerzijds is Henk van mening dat hij goede zorg verleent door deze technologie in te zetten en zo het aantal valincidenten mogelijk te kunnen verminderen. Anderszijds staat de privacy van de cliënt hoog in het vaandel bij Henk en ziet hij het nadeel. 

Dilemma Henk

Doe ik er goed aan om een BedSense in te zetten om de kwaliteit van zorg te verbeteren als ik daarmee inbreuk doe op de privacy van individuele cliënten?

Overwegingen en conclusie

In zijn overweging neemt Henk zich voor om meerdere perspectieven te bundelen, alvorens tot een keuze te komen. Hij besluit niet alleen zijn collega's te betrekken, maar ook de cliënt en zijn/haar netwerk. De families blijken uitermate positief te zijn en hebben daarnaast nuttige toevoegingen. Zo stellen zij voor om de registratie te voorzien van een filter zodat niet direct zichtbaar is wie er op een moment aan het dolen is. Henk heeft de positieve steun van het netwerk.

Wetgeving

Om goed met de dilemma’s om te kunnen gaan is het wenselijk dat je als zorgverlener op de hoogte bent van relevante wetgeving:

wet zorg en dwang

privacy 

• Bij het wel of niet inzetten van digitale zorg of zorgtechnologische toepassingen, is er eigenlijk altijd sprake van een dilemma. 

• Deze nieuwe mogelijkheden in de zorg zorgen ervoor dat er iets verandert in het contact tussen patiënt en zorgverlener. 

• De casus heeft je laten zien dat het geprek over deze toepassingen in bepaalde situaties het allerbelangrijkst is. 

Vragen?

The End